Συνέντευξη έδωσε ο Αναπληρωτής Υπουργός ΥΠΟΜΕΔΙ Χ. Σπίρτζης σχετικά με το νέο νομοσχέδιο για τα δημόσια έργα και το νέο αεροδρόμιο στο Καστέλι Ηρακλείου της Κρήτης.
- Νέο νομοσχέδιο για τα δημόσια έργα
Σύμφωνα με τον κ. Σπίρτζη , στόχος είναι να γίνουν οι αναγκαίες εκείνες τομές που θα διασφαλίσουν μια άλλη λογική στα δημόσια έργα με διαφάνεια, με πραγματικούς προϋπολογισμούς, με πρόσβαση σε κάθε πολίτη να ξέρει τι γίνεται σε κάθε έργο ποιος είναι ο προϋπολογισμός σε ποιο ποσοστό έχει φτάσει, ποιοι είναι οι εμπλεκόμενοι, ποιες είναι οι πληρωμές.
Στόχος ,βεβαίως, είναι ε κι ένα καλύτερο μηχανισμό ελέγχου, αξιόπιστο για όλα τα δημόσια έργα αλλά και για όλα τα ιδιωτικά έργα σε όλη τη χώρα, ώστε να μπορούμε να έχουμε και καλύτερο προγραμματισμό και στη συντήρηση και στη λειτουργία τους.
Όλο το εγχείρημα των τομών και των δημοκρατικών προοδευτικών μεταρρυθμίσεων που πρέπει να γίνουν στο χώρο των δημοσίων έργων, θα συνεχιστεί και έχει ως στόχο να χτυπήσει και τη συσσώρευση των δημόσιων έργων είτε αυτά αφορούν τις μελέτες είτε τις κατασκευές, σε λίγους.
Και αυτό θα γίνει κατορθωτό, μέσα από τη διασφάλιση του αναγκαίου επιστημονικού και τεχνικού δυναμικού που πρέπει για λόγους δημόσιας ασφάλειας, υγείας και για να έχουμε καλή ποιότητα στα έργα να διασφαλίζεται η συμμετοχή όλου αυτού του δυναμικού, μέσα από τα Μητρώα.
<<Γνωρίζετε πολύ καλά ότι πριν λίγους μήνες η προηγούμενη Κυβέρνηση κατήργησε τα όρια που υπήρχαν. Θέλω να είμαστε ειλικρινείς, τα όρια που υπήρχαν και ο σκοπός που είχαν μπει πριν δεκαετίες ήταν για να υπάρχει ένας προστατευτισμός σε μικρές και μεσαίες εταιρείες.
Δεν λειτουργούσε πλέον αυτός ο προστατευτισμός, οποιοσδήποτε μπορούσε να κάνει μια εταιρεία με μικρότερη τάξη πτυχίου, όμως το χάος που υπάρχει και που κληρονομήσαμε στον τρόπο που παράγονται τα έργα, με άλλο θεσμικό πλαίσιο στα δημόσια με άλλο στα ιδιωτικά, με Μητρώα που είναι μια γραφειοκρατική διαδικασία και όχι μια ουσιαστική διαδικασία, με μηχανισμούς που κανείς Υπουργός μέχρι σήμερα, μέχρι να γίνουν αυτά τα πράγματα δεν μπορεί να πει τι έργα γίνονται στη χώρα, από ποιο φορέα και σε τι στάδιο και βαθμό έχουν υλοποιηθεί, με ποιες τιμές, με ποιες υπερβάσεις.
Αυτό οδήγησε στην κατάσταση που ζούμε, να έχουμε τουλάχιστον σε επίπεδο Υπουργείου πάνω από 80% των έργων που έχει το Υπουργείο και οι φορείς που εποπτεύει, σε πολύ λίγες εταιρείες μεγάλης τάξης. Αυτό απαξιώνει το τεχνικό δυναμικό της χώρας και δεν επιτρέπει την ανανέωση. Και βέβαια έχουμε κι άλλες στρεβλώσεις διότι η στελέχωση των εταιρειών, είναι για τα μάτια του κόσμου και όχι για την ουσία.
Όλα αυτά πιστεύουμε ότι τα θεραπεύουμε με το σχέδιο νόμου που σας δίνουμε και που αποτελεί δέσμευση και για μας, αλλά αποτελεί και ένα από τα κρίσιμα σημεία κατά τη γνώμη μου, που πρέπει και προεκλογικά –επειδή μπορεί να έχετε την απορία γιατί τελευταία μέρα της Κυβέρνησης δίνουμε για διαβούλευση αυτό το σχέδιο νόμου- διότι η ατζέντα που πρέπει να έχουμε στον προεκλογικό διάλογο κατά την γνώμη μας πρέπει να είναι θετικοί, πως αντιμετωπίζουμε την κρίση, ποια είναι αυτά που προτείνουμε, ποιες είναι οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που προτείνουμε για τη χώρα και όχι μεταρρυθμίσεις όπως τις είχαμε συνηθίσει μέχρι τώρα που περιορίζονταν στη μείωση μισθών, συντάξεων και σε αποδόμηση και των επαγγελματικών τάξεων της χώρας και της ελληνικής κοινωνίας>>,τόνισε.
- Νέο αεροδρόμιο «Καστελίου» Ηρακλείου Κρήτης
Το δεύτερο θέμα έχει να κάνει με τις αλλαγές στο διαγωνισμό του Καστελίου. <<Αυτές τις αλλαγές τις δουλέψαμε με το σύμβουλο που βρήκαμε στο έργο. Το λέω, γιατί έγινε κριτική γιατί ανανεώσαμε τη σύμβασή του. Είναι ανέκδοτο αυτό>>,συμπλήρωσε ο κ. Σπίρτζης.
Αλλά ο διαγωνισμός δεν έχει γίνει ακόμη. Και πρέπει με ένα σύμβουλο, μια που οι Υπηρεσίες που έχει το Υπουργείο σε τέτοια θέματα δεν επαρκούν, γι’ αυτό παίρνει συμβούλους και αυτό είναι ένα δεύτερο θέμα που πρέπει να δούμε και αντιμετωπίζεται εν μέρει στο σχέδιο νόμου.
<<Προφανώς πρέπει να βγάλουμε το διαγωνισμό και πρέπει να τον βγάλουμε με άλλους όρους και προϋποθέσεις από αυτούς που υπήρχαν. Κατά τη γνώμη μου αυτός ο διαγωνισμός αποτελεί και δείγμα πως θα πρέπει να γίνονται οι συνεργασίες δημόσιου και ιδιωτικού τομέα ανά περίπτωση και συγκεκριμένα για τα αεροδρόμια, λαμβάνοντας υπόψη και την εμπειρία από το ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ.
Αυτό δείχνει ή μπορεί να αποτελέσει μια βάση σύγκρισης σε σχέση με το διαγωνισμό που επιβλήθηκε στη χώρα να συνεχιστεί από την τελευταία συμφωνία, για τα 14 αεροδρόμια παραχώρησης. Να έχουμε μια σύγκριση τι προβλέπεται σε αεροδρόμια που είναι έτοιμα και θα δοθούν και τι προβλέπεται από εδώ και πέρα για νέα έργα, για νέα ομοειδή έργα αεροδρομίων, που δεν είναι καν έτοιμα και πρέπει να ξεκινήσουν από την αρχή.
Σε τίτλους σας λέω ότι έχουν γίνει οι εξής αλλαγές:
Η πρώτη και κατά τη γνώμη μου πολύ σημαντική αλλαγή που έχει γίνει, είναι ότι ζητείται από τους συμμετέχοντες στο διαγωνισμό να μπορούν να δώσουν, να προσφέρουν τα χρήματα που θα βάλει το ελληνικό δημόσιο που είναι 220 εκατομμύρια.
Καταλαβαίνετε όλοι ότι σε αυτούς τους καιρούς το να μπορέσει να εξοικονομήσει το ελληνικό δημόσιο τόσα χρήματα, μπορούν να δοθούν σε άλλα έργα, γιατί προέρχονται αυτά από εθνικούς πόρους και σε άλλα έργα μάλιστα της περιοχής. Μπορούμε δηλαδή από αυτά τα χρήματα να προχωρήσουμε το ΒΑΚ ή άλλα έργα που έχει ανάγκη η Κρήτη.
Και μάλιστα θα ήθελα να πω σε αυτό το θέμα ότι η βαθμολόγηση, ο συντελεστής βαρύτητας για κάποιον που θα προσφέρει το σύνολο του ποσοστού που έχει να βάλει το ελληνικό δημόσιο είναι της τάξης του 25%.
Δίνεται επίσης βαρύτητα στην οικονομική αξιολόγηση, 5% περισσότερο από ό,τι πριν. Πριν δηλαδή είχαμε συντελεστή βαρύτητας 75% για την οικονομική αξιολόγηση τώρα γίνεται 80% και μειώνεται το ποσοστό αξιολόγησης για την τεχνική αξιολόγηση που θα είναι τα πράγματα πιο συγκεκριμένα.
Ένα δεύτερο σημείο είναι ότι αυξήθηκε το ελάχιστο προσφερόμενο ποσοστό μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας, που θα μεταβιβάσουν οι διαγωνιζόμενοι στο δημόσιο όταν κατοχυρωθεί με τη σύμβαση παραχώρησης και πήγε από το 40 στο 45%.
Ο πολιτικός στόχος που είχαμε ήταν να το βάλουμε ως ελάχιστο στο 50%. Θα έχει όμως, αν το κάναμε αυτό, πρόβλημα και γι’ αυτό δεν το βάζουμε. Είμαστε όμως σχεδόν βέβαιοι ότι το ποσοστό που θα δοθεί στο δημόσιο θα είναι πάνω από 50% με τον ανταγωνισμό που θα δημιουργηθεί με τους όρους που θα έχει η σύμβαση.
Είμαστε σίγουροι ότι το ελληνικό δημόσιο θα έχει ένα πολύ μεγάλο ποσοστό, το ελάχιστο που βάζουμε είναι 45% και είναι σίγουρο ότι θα έχει κατά τη γνώμη μου από 50% και άνω. Και αυτό δείχνει την αντίληψη που πρέπει να υπάρχει κατά τη γνώμη μου στις συμπράξεις – συνεργασίες δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και στις παραχωρήσεις που πρόκειται να δοθούν.
Προστέθηκε η πρόβλεψη που δεν υπήρχε καθόλου ότι στη ζώνη εμπορικών χρήσεων θα κατασκευαστεί σε έκταση 10 στρεμμάτων συνεδριακός εκθεσιακός χώρος ο οποίος θα χρησιμοποιείται αποκλειστικά για τη διεθνή προβολή των τοπικών προϊόντων, των τοπικών εταιρειών και θα γίνει με μέριμνα του δημοσίου.
Επειδή πρέπει να έχουμε κι άλλες ευαισθησίες στα δημόσια έργα και όχι μόνο τέθηκε ως στόχος για χαμηλές ενεργειακές καταναλώσεις, για βιοκλιματικό σχεδιασμό του κτηρίου του αεροδρομίου. Προστέθηκε αναφορικά με τη βιοκλιματική προσέγγιση ότι το κτήριο του κεντρικού αεροσταθμού, προκειμένου να καλύπτει τις ελάχιστες απαιτήσεις θα πρέπει να είναι τουλάχιστον στην κατηγορία Β+ του ΚΕΝΑΚ. Να πιστοποιηθεί με βάση διεθνές σύστημα πιστοποίησης βιοκλιματικού σχεδιασμού και η πιστοποίηση του κτηρίου θα πρέπει να είναι τουλάχιστον του επιπέδου LEED silver, ή αντίστοιχο.
Είναι τεχνικός ο όρος, αλλά δεν περιλαμβάνει μόνο τα κτηριακά, περιλαμβάνει και τη λειτουργία του αεροδρομίου, τον εξοπλισμό, τα οχήματα, το συνολικό ενεργειακό αποτύπωμα του αερολιμένα.
Προστέθηκε η πρόβλεψη που δεν υπήρχε καθόλου για την έγκριση της αρχιτεκτονικής μελέτης και συγκεκριμένα ότι για την έγκριση της αρχιτεκτονικής μελέτης του κτηρίου του αεροσταθμού από τον ανεξάρτητο μηχανικό απαιτείται η γνώμη ειδικής Επιτροπής αρχιτεκτονικού ελέγχου, που θα ορίζεται από το Υπουργείο.
Η Επιτροπή αρχιτεκτονικού ελέγχου θα ελέγξει τη συμμόρφωση της αρχιτεκτονικής μελέτης με τις απαιτήσεις του διαγωνισμού για κατασκευή τόσο του κτηρίου του αεροσταθμού, όσο και των υπολοίπων κατασκευών, κατά τρόπο που να εναρμονίζεται με την ιδιαιτερότητα της συγκεκριμένης περιοχής του έργου, δηλαδή με την Κρήτη. Γιατί μπορούμε να δούμε αρχιτεκτονικά εκτρώματα όπως έχουμε δει και στο παρελθόν.
Στα συγκεκριμένα άρθρα του διαγωνισμού περιγραφόταν οι κατευθύνσεις της μελέτης του Καθηγητή Αρχιτεκτονικής του Πολυτεχνείου της Κρήτης του κ. Τριποδάκη, αυτά όμως δεν ήταν απόλυτα δεσμευτικά για τους διαγωνιζόμενους. Επομένως πρέπει να υπάρχει μια Επιτροπή που θα διασφαλίζει την αρχιτεκτονική λύση, τη μελέτη που θα δοθεί για το έργο.
Άλλο σημείο είναι ότι αυξήθηκε το αντισταθμιστικό αποθεματικό, από 1 σε 2% των εσόδων που προκύπτουν από την εκμετάλλευση του έργου παραχώρησης. Αυξήθηκε το πρόσθετο αντάλλαγμα από 1 σε 2% που θα καταβάλλει η εταιρεία στο δημόσιο, που αφορά στα συνολικά έσοδα εκμετάλλευσης της εταιρείας αεροδρομίου, του κάθε οικονομικού έτους της περιόδου λειτουργίας του αεροδρομίου.
Το αντισταθμιστικό αυτό αποθεματικό, θα καταβάλλεται και θα διατίθεται με Υπουργικές Αποφάσεις για την ενίσχυση της ανάπτυξης της περιοχής στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά και σε άλλες κοινωφελείς δράσεις.
Είμαστε προσεκτικοί στις διατυπώσεις, για να μην έχουμε προβλήματα σε σχέση με ένα σχετικά σκληρό θεσμικό πλαίσιο που υπάρχει, από την ευρωπαϊκή νομοθεσία για τις παραχωρήσεις.
Προστέθηκε ο όρος ότι ο κατασκευαστής είναι υποχρεωμένος να εξασφαλίσει την απασχόληση μακροχρονίως ανέργων, αντίστοιχων ειδικοτήτων κατά την κατασκευή του έργου.
Προστέθηκε ο όρος και εδώ είναι πάρα πολύ σημαντικό σημείο, ότι ο ανεξάρτητος μηχανικός θα επιλεγεί από το δημόσιο με ανοιχτό δημόσιο διαγωνισμό. Εδώ είναι ένα θέμα που έχει απασχολήσει πάρα πολύ με συζητήσεις, τον ρόλο που παίζει ο ανεξάρτητος μηχανικός στις παραχωρήσεις στα έργα που ξέρουμε, πως τον ελέγχει το δημόσιο, πως μεταφέρεται η ευθύνη του δημοσίου για την επίβλεψη των έργων στον ανεξάρτητο μηχανικό και επομένως αν πληρούνται οι προϋποθέσεις για τον έλεγχο του δημοσίου ως κύριο του έργου, στα έργα παραχώρησης.
Έτσι γεννιούνται πολλά ερωτηματικά, όταν ο ανεξάρτητος μηχανικός επιλέγεται από τον παραχωρησιούχο, πληρώνεται από τον παραχωρησιούχο, πόσο ανεξάρτητος είναι.
Καθορίζεται για πρώτη φορά υποχρεωτική η καταβολή προς το δημόσιο εκ μέρους του παραχωρησιούχου το ποσό των 15 εκατομμυρίων ευρώ καταβλητέο στην έναρξη της περιόδου παραχώρησης. Ή εναλλακτικά, μπορούμε να βάλουμε ποσοστό καθ’ όλη τη διάρκεια της παραχώρησης.
Γιατί μπαίνει αυτό; Υπάρχει μια συνήθεια στα έργα παραχώρησης στη χώρα μας, αλλά υπάρχουν και διάφορες αγκυλώσεις σε όργανα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των Τραπεζών, όπου δεν υπολογίζουν πουθενά το κόστος της γης και το κόστος συνοδών έργων που πληρώνει το ελληνικό δημόσιο για να γίνουν τα έργα παραχώρησης.
Είναι μια κουβέντα που έχει επιχειρήματα από τη μια και από την άλλη πλευρά, αλλά είναι κι ένα μεγάλο κόστος που σε περιόδους κρίσης όπως αυτή που διανύουμε, δεν μπορεί να μην ληφθεί υπόψη. Γνωρίζετε παραδείγματος χάριν για τους αυτοκινητόδρομους τι πρόβλεψη είχε γίνει για να γίνουν οι αναγκαίες αρχαιολογικές εργασίες και να γίνουν κι άλλες εργασίες οι οποίες δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμη και σήμερα, κυρίως οι απαλλοτριώσεις, τι ποσό είχε προβλεφθεί για τις απαλλοτριώσεις και που έχουμε φτάσει.
Άρα δεν είναι δυνατό σε έργα παραχώρησης να μην λαμβάνουμε καθόλου υπόψη στο κόστος του έργου, έστω και για ένα ποσοστό σημαντικό, το κόστος της γης και το κόστος των συνοδών έργων.
Ένα άλλο σημαντικό σημείο είναι ότι προστέθηκε ο τρίτος διαιτητής όταν έχουμε διαφωνία μεταξύ του παραχωρησιούχου και του δημοσίου. Ο τρίτος διαιτητής θα ορίζεται με κλήρωση μεταξύ των Προέδρων του Αρείου Πάγου, του Συμβουλίου της Επικρατείας και του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Ομοίως ο ίδιος όρος προστέθηκε και για τον επιδιαιτητή. Δηλαδή δεν θα βάζει ο Υπουργός ή η Υπηρεσία κάποιον, θα γίνεται με κλήρωση από τους συγκεκριμένους ανώτατους δικαστές που σας περιγράφουμε.
Και θα ήταν καλό, θα σας παρακαλούσα κι εγώ γι’ αυτό, να κάνετε μία έρευνα για να δούμε τα αποτελέσματα διαχρονικά των διαιτησιών αυτών που έχουν ανατεθεί, για να δούμε και το φοβερό έργο που διαφήμιζε στο παρελθόν ο κ. Χατζηδάκης για τις διαιτησίες, το πώς αλλάξαμε δηλαδή τη νομοθεσία και τι αποτελέσματα αυτό είχε υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου ή κατά του Ελληνικού Δημοσίου, για να ξέρουμε και όλοι τι μας γίνεται.
Αλλάχθηκαν τέλος οι συντελεστές βαρύτητας μέρος των οποίων συντελεστών σας είπα πριν και θα σας δοθεί ο πίνακας. Η μεγάλη αλλαγή που έχουμε είναι αυτό που σας είπα και στην αρχή, ότι η αιτούμενη χρηματοδοτική συμβολή του Ελληνικού Δημοσίου τα 220 εκατομμύρια δηλαδή που πρέπει να διαθέσει το Ελληνικό Δημόσιο κι έχει προβλεφθεί να τα διαθέσει με δάνειο από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων να μπορεί να τα προσφέρει ο όποιος συμμετέχει στο διαγωνισμό.
Μέσα στους όρους έχει μπει και αξιολόγηση για πρόσθετα αντισταθμιστικά μέτρα στην τοπική κοινωνία και σκεφτόμαστε διάφορα γι’ αυτό, γιατί μεταφέρεται το αεροδρόμιο, γιατί στους γύρω Δήμους θα έχουμε περιβαλλοντικές και άλλες οχλήσεις, άρα πρέπει να υπάρχει μία ιδιαίτερη ευαισθησία και αντιμετώπιση του θέματος.
Αυτά θα προκύψουν μετά τη διαβούλευση που θα γίνει σε ιδιαίτερη συνάντηση και με τους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης του Ηρακλείου και της Κρήτης γενικότερα και με κινήματα, με κινήσεις πολιτών, για να βρούμε τις βέλτιστες λύσεις.
Πιστεύουμε λοιπόν ότι τα έργα παραχώρησης είναι ένα εργαλείο κι είναι ένα εργαλείο που δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για όλα τα έργα, είναι ένα εργαλείο που δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί χωρίς να λαμβάνει κάποιος υπόψη του τις τοπικές ιδιαιτερότητες και την κοινωνία και είναι ένα εργαλείο που αν είχαμε για τις παραχωρήσεις που βγήκαν στο παρελθόν άλλη λογική, αν είχαμε άλλου τρόπου αντιμετώπιση, αν είχαμε συμμετοχή της κοινωνίας στη διαμόρφωση, αν είχαμε προβλέψεις για τη διασφάλιση και του δημόσιου συμφέροντος και της κοινωνίας, θα μπορούσαμε και ολοκληρωμένα έργα να είχαμε σήμερα και τις κοινωνικές εντάσεις που έχουν δημιουργηθεί να μην έχουμε.
Που αποσκοπεί το νέο μοντέλο των παραχωρήσεων; Ξέρετε ότι στο νέο ΕΣΠΑ στο ΣΕΣ η χρηματοδότηση των υποδομών είναι πάρα πολύ χαμηλή σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, οι δεσμεύσεις που υπάρχουν στο νέο ΕΣΠΑ από τα έργα που τρέχουν είναι επίσης πολύ μεγάλες, άρα για να βγάλουμε νέα έργα πρέπει να βρούμε ποια έργα είναι βιώσιμα.
Ποια μπορούν να είναι σε μία κατεύθυνση που θα σέβονται τις ανάγκες της κοινωνίας, που θα είναι έργα για την κοινωνία κι όχι έργα γι΄ αυτούς που θα τα εκτελούν μόνο ή γι΄ αυτούς που θα τα λειτουργούν στη συνέχεια, ώστε να μπορέσουμε και ένα μεγάλο πρόγραμμα δημόσιων υποδομών να κάνουμε και έσοδα για το κράτος να έχουμε, αλλά και μία ιεραρχημένη, ένα σχέδιο για το πώς μπορούμε να βρούμε αντισταθμιστικά μέτρα στα σκληρά μέτρα που έχουν επιβληθεί στη χώρα.
Για κάθε 100 ευρώ ένα μεγάλο ποσοστό πάνω από 50%, σε πολλές κατηγορίες έργων το 55% τα 55 ευρώ μπαίνουν στα δημόσια ταμεία, στα δημόσια έσοδα, επομένως μπορούμε να καταλάβουμε πως μπορούμε μέσα από ένα γενναίο πρόγραμμα δημόσιων υποδομών και ιδιωτικών έργων να έχουμε έσοδα για να τα αντισταθμίσουμε σε συγκεκριμένες κατηγορίες που πλήττονται από τη συμφωνία που έχει γίνει, όπως είναι οι αγρότες, όπως είναι οι συνταξιούχοι, όπως είναι οι άνεργοι, να βοηθήσουμε τις κοινωνικές υποδομές για να μπορέσουν να λειτουργήσουν καλύτερα.>>,κατέληξε.
