της Έλενας Ερμείδου
Από τον πυρήνα της πρωτεύουσας της Κάτω Σιλεσίας, το Βρότσλαβ (Wroclaw) ξεδιπλώνεται η πολιτιστική ιστορία της Σιλεσίας -μίας γεωγραφικής περιοχής που το μεγαλύτερο μέρος της βρίσκεται στην νοτιοδυτική Πολωνία (Κάτω Σιλεσία), ενώ μικρά τμήματα της ανήκουν στην Γερμανία και την Τσεχία.
Η Σιλεσία εκτείνεται κατά μήκος του ποταμού Οντερ, νοτίως της περιοχής απαντώνται τα Σουδητικά όρη. Περιοχή με ανεκτίμητο πολιτισμό, σπουδαία ιστορία, με σημαντικές αρχιτεκτονικές επιρροές, με αξιόλογη παράδοση στις τέχνες, στα γράμματα και το εμπόριο, με ιδιαίτερη κουζίνα, πολύμορφη γλώσσα, αλλά και πολύ πλούσια σε ορυκτά και φυσικούς πόρους για αυτό και κατά μήκος της εκτείνονται πολλές βιομηχανικές περιοχές.
Η ιστορία της περιοχής αρχίζει μεταξύ το 875μ.Χ, όταν η περιοχή της Σιλεσίας ενσωματώθηκε στην Μοραβία. Από το 10αι η Σιλεσία πέρασε στην Βοημία, ενώ το 990 στην Πολωνία. Από το 1526 για 200 χρόνια η περιοχή θα ανήκει στην Δυναστεία των Αψβούργων ενώ με την νίκη της Πρωσίας επί της Αυστρίας, η περιοχή το 1740 έγινε μέρος της Πρωσίας και της Γερμανίας μέχρι το 1945.
Μετά τις καταλήψεις των Ρώσων, χάριν στην Συνθήκης του Πότσνταμ, η Σιλεσία επιστρέφει στην Πολωνία, ενώ μέρος της γερμανικής πόλης Γκέρλιτς Goerlitz ανήκει στα σύνορα της περιοχής της Σιλεσίας καθώς και της τσεχικής πόλης Οστράβα
Βρότσλαβ
Σήμερα, μετά τις εθνικές υπαγωγές των συνόρων, το Βρότσλαβ επί του ποταμού Οντερ (Oder) είναι η πρωτεύουσα της Κάτω Σιλεσίας. Το Βρότσλαβ, πήρε το όνομα του από τον Πρίγκιπα της Βοημίας Βρατισλάους (Wratislaus), αποτελεί μία πόλη –ένακανάλι επικοινωνίας μεταξύ του παρελθόντος με το παρόν αλλά και προετοιμασίας του παρόντος για το μέλλον.
Στην ιστορία της, η πόλη έτυχε να ανήκει στην Πολωνία, στην Βοημία, στην Αυστρία, στην Πρωσία, και την Γερμανία. Μετά το 1945 η πόλη πέρασε στην Πολωνία. Η Πόλη, έχοντας κυρίαρχη θέση στον Ευρωπαϊκό πολιτισμό σήμερα αριθμεί περίπου 634.000 Πολωνούς, 300,000 Ουκρανούς, -μόνιμοι κάτοικοι πλέον της Πολωνίας μετά το πόλεμο, και 1.200 περίπου φοιτητές.
Περπατώντας σε ένας από τους πιο διάσημους δρόμους την Οδό Σβιτνίτσκα (Swidnicka) μπορεί να ακούσει κανείς διάφορες γλώσσες και διαλέκτους, αλλά και να θαυμάσει ιστορικά κτίρια που προέρχονται από σημαντικές ιστορικές περιόδους.
Ένα από τα διασημότερα κτίρια της Οδού είναι η Οπέρα η οποία κατασκευάστηκε στο μεταξύ 1839-1841. Άλλα διάστημα κτίρια για την ιστορία και την αρχιτεκτονική τους είναι το ξενοδοχείο Monopol κατασκευασμένο σε ρυθμό νέο – μπαρόκ το 1892, η εκκλησία γοτθικού ρυθμού Στανισλάους (Stanislaus-Wenceslaus, Dorothy) προστάτες της Πολωνίας, Βοημίας, Γερμανίας, τα κτίρια επί των οικοδομικών τετραγώνων της Αγοράς, το δημαρχείο, το πρώτο πανεπιστήμιο, το παλάτι, ο καθεδρικός ναός, η γέφυρα Τούμσκι (Tumski).
Σημαντικής αξίας και ένα από τα μοναδικά έργα στην Ευρώπη η απεικόνιση νικηφόρων μαχών μεταξύ Πολωνών και Ρώσων το 1774 στην Ροτόντας Ρατσουλαβισκε (Raclawice Panorama) που κατασκευάστηκε το 1985. Το Πανόραμα ανήκει στο Εθνικό Μουσείο της πόλης την Αίθουσα Εκκατοετηρίδας (Centennial Hall). Δίπλα στην Αίθουσα Εκκατοετηρίδας, το συντριβάνι των Πολυμέσων και οι Ιαπωνικοί κήποι.
Μπολεσουάβιετς
Μία από τις αρχαιότερες πόλεις της Κάτω Σιλεσίας που έλαβε το όνομα της το 1202 είναι η Μπολεσουάβιετς (Boleslaviec). Η πόλη ανεγέρθη επί του ποταμού Bobr, υπό το Νόμο του Μαγδεμβούργου. Η πόλη και, συγκεκριμένα η ορθογώνια πλατεία Αγοράς και το δημαρχείο ήταν πάνω στον αρχαιότερο εμπορικό δρόμο του μεσαίωνα στην Ευρώπη και μακρύτερο Via Regia, εμπορική οδός που ένωνε την Δυτική Ευρώπη με την Ανατολική Ευρώπη και τους εμπορικούς δρόμους της Τσεχίας, από την Ισπανία, και την Γαλλία μέσω του Γκαίρλιτς, Görlitz στην Γερμανία, του Bρότσλαβ μέχρι το Κίεβο και σήμερα ο διεθνής αυτοκινητόδρομος Ε40 . Ο ρυθμός ανάπτυξης της πόλης επηρεάστηκε από τα χαρακτηριστικά της γεωγραφικής περιοχής και το διαμετακομιστικό εμπόριο.
Στην πόλη αυτή ο πατέρας της Γερμανικής ποίησης Martin Opitz ίδρυσε πρώτο σχολείο ποίησης για όλη την περιοχή της Κάτω Σιλεσίας. Το Μπολεσουάβιετς όπως και όλες οι πόλεις που βρίσκονταν στο πέρασμα της Via Regia τον 15ο, 16ο, 17ο αιώνα άνθισαν στο εμπόριο, στις τέχνες και τα γράμματα, στις επιστήμες, στην κλωστοϋφαντουργία, στην κεραμική κ.α.
Η αρχιτεκτονική των κτιρίων της πόλης όπως το Δημαρχείο, οι προσόψεις και το εσωτερικό του Δημαρχείου, τα κτίρια που γύρω από την πλατεία που περικλείουν το Δημαρχείο, ο ναός St Mary, τα τείχη της πόλης, οι Πύλες, το μουσείο Κεραμικής Τέχνης, το κτίριο του αρχαίου θεάτρου, τα ιαματικά λουτρά, απεικονίζουν τις κύριες ιστορικές περιόδους της πόλης.
Γκαίρλιτς
To Γκαίρλιτς, (Görlitz ) –πάνω στην Via Regia είναι η ανατολικότερη πόλη της Σαξωνίας στην Γερμανία, ιστορικά ανήκει στην παλαιά γερμανική Σιλεσία. Ο ποταμός Νάϊσε που διασχίσει την πόλη αποτελεί και το σύνορο μεταξύ Γερμανίας και Πολωνίας από το 1945.Το τμήμα της πόλης ανατολικά του Νάισσε ανήκει στην Πολωνία και ονομάζεται Ζγκοζέλετς. Η πόλη είναι τμήμα της ευρωπαϊκής επαρχίας της Νάισσε και από το 1998 αποτελεί με την πόλη Ζγκοζέλετς την ευρωπαϊκή πόλη Γκαίρλιτς-Ζγκοζέλετς. Ένα από τα ιστορικά μνημεία της πόλης η Βιβλιοθήκη του Goerlitz και πιο σημαντική βιβλιοθήκη μεταξύ Βρότσλαβ – Δρέσδης – Γκαίρλιτζ η οποία περιέχει περίπου 150.000 τόμους βιβλίων κυρίως στα Λατινικά και Γερμανικά.
Ζγκοζέλετς
Η πόλη Ζγκοζέλετς με έντονο το ελληνικό στοιχείο είναι αδελφοποιημένη με την Νάουσα. Η ιστορία της πόλης αποτυπώνεται στο ιστορικό Νύσκιε όπου διακρίνονται τα κτίρια του μύλου τριών ρόδων επί τοις οδού Βροτσλαβσκα, το χρωματικό κεραμικό άγαλμα BAZO που συμβολίζει την επανένωσης της χωρισμένης από τον πόλεμο πόλης και της προσέγγισης της φιλίας μεταξύ Γερμανίας και Πολωνίας. Η Γέφυρα Staromiejski είναι η γέφυρα που ενώνει τις άκρες τις πόλεις με την Γερμανική πόλη Γκαίρλιτζ. Στο Ζγκοζέλετς χαρακτηριστικό είναι το κτίριο «Δημοτικό Σπίτι του Πολιτισμού» (πρώην Αίθουσα Μνήμης). Το κτίριο αποτελεί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα μνημεία αρχιτεκτονικής υπεγράφη στις 6 Ιουλίου 1950 υπεγράφη η συνθήκη για τον διαχωρισμό των συνόρων Οντρα και Νύσα.
 ξεδιπλώνεται η πολιτιστική ιστορία της Σιλεσίας){kind=link}