Οι νομικοί του τουριστικού κλάδου επικρότησαν τις τροποποιήσεις που εισήγαγε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (EC) για τη μεταρρύθμιση της Οδηγίας για τα Πακέτα Διακοπών (PTD).
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, εκπροσωπώντας τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών της ΕΕ, αποτελεί –μαζί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή– την εκτελεστική εξουσία της Ένωσης. Οι ευρωπαϊκές οδηγίες και η νομοθεσία προκύπτουν μέσα από τριμερείς διαπραγματεύσεις (trilogue) μεταξύ του Συμβουλίου, της Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που παρουσιάστηκαν τον Νοέμβριο του 2023, προέβλεπαν σημαντική επέκταση των δικαιωμάτων των καταναλωτών να ακυρώνουν κρατήσεις διακοπών, καθώς και περιορισμούς στις προκαταβολές των πελατών. Αυτές οι αλλαγές ανησύχησαν τους διοργανωτές ταξιδιών, ενώ η Abta εξέφρασε ανακούφιση καθώς η συγκεκριμένη μεταρρύθμιση δεν θα ισχύσει στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Η Επιτροπή πρότεινε να επεκταθεί το δικαίωμα ακύρωσης των καταναλωτών σε περίπτωση «αναπόφευκτων και εξαιρετικών περιστάσεων», όχι μόνο στον προορισμό ή στην άμεση περιοχή του, αλλά και στον τόπο κατοικίας ή αναχώρησης του ταξιδιώτη. Προτάθηκε, επίσης, το ανώτατο όριο προκαταβολής να είναι το 25% της συνολικής τιμής του πακέτου, με το υπόλοιπο ποσό να καταβάλλεται 28 ημέρες πριν από την αναχώρηση – εκτός αν οι διοργανωτές αντιμετωπίζουν υψηλά κόστη, όπως η προπληρωμή αεροπορικών εισιτηρίων.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ωστόσο, απέρριψε την πρόταση για περιορισμό των προκαταβολών και περιόρισε την επέκταση του δικαιώματος ακύρωσης μόνο στον τόπο αναχώρησης του καταναλωτή, αφαιρώντας τον τόπο κατοικίας από τις προβλέψεις.
Η Klára Dvořáková, συνεταίρος στο δικηγορικό γραφείο Holubova στην Πράγα, χαρακτήρισε τις αλλαγές του Συμβουλίου ως «ιδιαίτερα θετικές». Σε συνάντηση του Διεθνούς Δικτύου Νομικών Ταξιδιών (ITLN), στο οποίο συμμετέχει και το βρετανικό δικηγορικό γραφείο Travlaw, ανέφερε: «Το Συμβούλιο περιόρισε σημαντικά τις προτάσεις της Επιτροπής. Δεν περιμέναμε να στηρίξει τόσο πολύ τους διοργανωτές. Τώρα, υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να επηρεαστεί και η θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου». Ωστόσο, σημείωσε πως η διαδικασία αυτή δεν θα είναι εύκολη, καθώς το Κοινοβούλιο είναι πιο φιλικό προς τους καταναλωτές.
Και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο προτείνουν ένα νέο δικαίωμα για τους διοργανωτές πακέτων να λαμβάνουν επιστροφές χρημάτων από προμηθευτές, όπως οι αεροπορικές εταιρείες, εντός επτά ημερών από την ακύρωση. Ωστόσο, η Dvořáková παρατήρησε: «Κανείς μας δεν πιστεύει ότι αυτό μπορεί να εφαρμοστεί στην πράξη». Ο Klaus Siebert, συνεταίρος στο γερμανικό δικηγορικό γραφείο Engels-Siebert, συμφώνησε: «Θα ήταν ιδανικό οι προμηθευτές να επιστρέφουν χρήματα εντός επτά ημερών, αλλά κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί».
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν έχει ακόμη καθορίσει τη δική του θέση σχετικά με τη μεταρρύθμιση.
Οι Προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα Δικαιώματα των Καταναλωτών
Η Οδηγία για τα Πακέτα Διακοπών αποτελεί τη βάση για τους Κανονισμούς Ταξιδιών του Ηνωμένου Βασιλείου (PTRs), οι οποίοι υπόκεινται σε ξεχωριστή μεταρρύθμιση από το Υπουργείο Επιχειρήσεων και Εμπορίου.
Οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δίνουν έμφαση στην ενίσχυση των δικαιωμάτων των καταναλωτών, ενώ περιλαμβάνουν και κάποιες αλλαγές που ευνοούν τους διοργανωτές, όπως η απαίτηση από τους προμηθευτές να επιστρέφουν χρήματα στους διοργανωτές εντός επτά ημερών μετά από ακύρωση, επιτρέποντάς τους έτσι να αποζημιώνουν τους πελάτες τους μέσα σε δύο εβδομάδες.
Άλλες βασικές προτάσεις της Επιτροπής αφορούν τις επίσημες ταξιδιωτικές προειδοποιήσεις, τη δυνατότητα προσφοράς voucher αντί επιστροφής χρημάτων και την τροποποίηση των κανόνων για τις Συνδεδεμένες Ταξιδιωτικές Διευθετήσεις (LTAs).
Συγκεκριμένα, η Επιτροπή προτείνει να διευκρινιστεί ότι οι επίσημες ταξιδιωτικές προειδοποιήσεις «είναι σημαντικές για την αξιολόγηση του αν ένα πακέτο δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί λόγω αναπόφευκτων και εξαιρετικών περιστάσεων». Επιπλέον, προτείνει να επιτρέπεται η προσφορά voucher σε περίπτωση ακύρωσης, υπό την προϋπόθεση ότι «οι ταξιδιώτες ενημερώνονται ξεκάθαρα για το δικαίωμά τους να ζητήσουν επιστροφή χρημάτων εντός 14 ημερών» και ότι τα voucher προστατεύονται από ενδεχόμενη χρεοκοπία. Όσον αφορά τα LTA, η Επιτροπή προτείνει ότι όταν οι υπηρεσίες αγοράζονται από διαφορετικούς παρόχους μέσω συνδεδεμένων online κρατήσεων, θεωρούνται πακέτο αν μεταβιβάζονται τα προσωπικά στοιχεία του ταξιδιώτη.
Οι Αντιπροτάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου
Η θέση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την Οδηγία, που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο ως «εντολή διαπραγμάτευσης», διαφέρει σημαντικά από τις προτάσεις της Επιτροπής.
Το Συμβούλιο προτείνει την πλήρη αφαίρεση του ορίου προκαταβολών, απαιτώντας απλώς οι καταναλωτές να λαμβάνουν «πληροφορίες για την τιμή και τις πληρωμές κατά την κράτηση». Τροποποιεί επίσης τη θέση της Επιτροπής σχετικά με τις ταξιδιωτικές προειδοποιήσεις, δηλώνοντας ότι αυτές «μπορούν να ληφθούν υπόψη» για την αξιολόγηση αν μια ακύρωση δικαιολογείται, αλλά «πρέπει να εξετάζονται κατά περίπτωση». Επισημαίνει ακόμη ότι η απουσία επίσημης ταξιδιωτικής προειδοποίησης «δεν αποκλείει την ύπαρξη αναπόφευκτων και εξαιρετικών περιστάσεων».
Αντί να τροποποιήσει τους κανόνες για τις Συνδεδεμένες Ταξιδιωτικές Διευθετήσεις, το Συμβούλιο προτείνει την πλήρη αφαίρεσή τους από την Οδηγία «για λόγους νομικής σαφήνειας». Αντίθετα, προτείνει οι online πάροχοι που προσκαλούν ταξιδιώτες να συνάψουν πρόσθετες συμβάσεις (π.χ. ενοικίαση αυτοκινήτου ή μεταφορά) να υποχρεούνται να ενημερώνουν ξεκάθαρα τον ταξιδιώτη, πριν από την ολοκλήρωση της κράτησης, αν η δεύτερη κράτηση αποτελεί πακέτο ή όχι. Έτσι, μια κράτηση που σήμερα θεωρείται LTA με περιορισμένη οικονομική προστασία, θα μετατρέπεται είτε σε πακέτο είτε θα παραμένει χωρίς προστασία.
Το Συμβούλιο προτείνει, επίσης, να διευκρινιστούν οι πληροφορίες που πρέπει να παρέχουν οι ταξιδιωτικές εταιρείες στους ταξιδιώτες.
Οι διαπραγματεύσεις για την τελική μορφή της Οδηγίας θα ξεκινήσουν μόλις το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθετήσει τη δική του θέση.
