Κατά το πρώτο μισό του 2012 τα βασικά μεγέθη του ελληνικού τουρισμού ακολούθησαν καθοδική πορεία.

● Ο εσωτερικός τουρισμός έχει υποστεί καθίζηση εξ αιτίας της βαθιάς και παρατεταμένης ύφεσης που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία.

● Ο εισερχόμενος τουρισμός, ιδιαίτερα από τη Γερμανία, την Ολλανδία και τις Σκανδιναβικές χώρες, επηρεάστηκε αρνητικά από την πολιτική αβεβαιότητα, τα δυσφημιστικά σχόλια των ΜΜΕ σχετικά με την πολιτική και οικονομική κατάσταση της χώρας και τον κίνδυνο εξόδου της χώρας από την ευρωζώνη.

Το σημαντικότερο πρόβλημα εντοπίζεται στην τουριστική αγορά της Αθήνας. Τον Μάϊο που είναι μήνας αιχμής για τα ξενοδοχεία της πρωτεύουσας, η κίνηση αλλοδαπών στο αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος ήταν μειωμένη κατά 20%. Συνολικά στο πρώτο πεντάμηνο η μείωση ανέρχεται στο 14,5%.

Κατά συνέπεια είναι προφανές ότι η πολιτική αβεβαιότητα ήταν αυτή που επηρέασε αρνητικά το ξεκίνημα της φετινής τουριστικής περιόδου. Επομένως ευελπιστούμε βάσιμα πως τώρα που εξομαλύνθηκε η κατάσταση η πορεία των τουριστικών μεγεθών θα συνεχίσει να κινείται θετικά και ανοδικά , με την ελπίδα ότι η σαιζόν θα κρατήσει περισσότερο και θα μπορέσουμε να καλύψουμε κάποιες από τις απώλειες του Α εξαμήνου του 2012.

Αντίθετα με τις αφίξεις αλλοδαπών που δεν εμφανίζουν δραματική πτώση στα περιφερειακά αεροδρόμια της χώρας, τα ξενοδοχεία συγκεκριμένων περιοχών βιώνουν μία πρωτοφανή καθίζηση σε διανυκτερεύσεις και έσοδα.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των προέδρων των τοπικών ξενοδοχειακών ενώσεων της χώρας, για την πορεία των βασικών ξενοδοχειακών μεγεθών κατά το 2012, προκύπτουν τα ακόλουθα:

● Το πρώτο πεντάμηνο του έτους εκτιμούν ότι οι διανυκτερεύσεις στα ελληνικά ξενοδοχεία μειώθηκαν κατά 25% περίπου. Στους προορισμούς της ηπειρωτικής χώρας που η χειμερινή περίοδος χαρακτηρίζεται από υψηλή ζήτηση, η κίνηση ήταν μειωμένη κατά 20-30% περίπου.

● Οι μεγαλύτερες μειώσεις καταγράφονται στα νησιά του Βορείου Αιγαίου (γύρω στο 50%) και την Πελοπόννησο (40%).

● Η μικρότερη μείωση καταγράφεται στα ξενοδοχεία της Κρήτης (-5έως 10%%).

Από το συνδυασμό των εκτιμήσεων των προέδρων των ενώσεων και των αφίξεων αλλοδαπών τουριστών στα αεροδρόμια συνάγονται τα ακόλουθα συμπεράσματα:

● Έχει καταρρεύσει ο εσωτερικός τουρισμός. Το συμπέρασμα αυτό ενισχύεται και από τη μεγάλη πτώση των επιβατών σε πτήσεις εσωτερικού και στα δρομολόγια των πλοίων. Οι Έλληνες αντιμετωπίζουν μια πρωτόγνωρη οικονομική κρίση , μείωση τους εισοδήματος τους και κατά επέκταση ένα κλίμα οικονομικής ανασφάλειας που τους οδηγεί στην απόφαση για δραστική μείωση της κατανάλωσης των . Ελάχιστοι Έλληνες προγραμμάτισαν τις διακοπές τους φέτος στα πρότυπα του πρόσφατου, προ κρίσης, παρελθόντος.

● Η οικονομική καθίζηση και η συνεχής αναβολή των επιχειρηματικών αποφάσεων έχει επιφέρει μεγάλη καθίζηση στα επαγγελματικά ταξίδια.

● Οι αλλοδαποί τουρίστες αποφεύγουν την Αθήνα. Η εικόνα των πολιτικών και κοινωνικών αναταραχών που εξέπεμπταν όλο το προηγούμενο διάστημα τα διεθνή ΜΜΕ είχαν ως αρνητικό πρωταγωνιστή το ιστορικό κέντρο της ελληνικής πρωτεύουσας. Κατά συνέπεια, είναι μάλλον λογικό να είναι η περιοχή που υφίσταται τη μεγαλύτερη ζημιά. Επιπροσθέτως, η οικονομική καχεξία και η έλλειψη νέων επενδυτικών σχεδίων, έχει περιορίσει σημαντικά τα επαγγελματικά ταξίδια που κατέχουν μεγάλο ποσοστό στις αφίξεις αλλοδαπών κατά τους χειμερινούς μήνες.

● Οι παραθεριστικοί προορισμοί της χώρας πλήττονται από τη σημαντικότατη συρρίκνωση των μεγεθών του εσωτερικού τουρισμού. Οι χειμερινοί προορισμοί της ηπειρωτικής χώρας που βασίζονται σχεδόν αποκλειστικά σε Έλληνες πελάτες, κατέγραψαν μειώσεις της τάξης του 25-30% κατά τη φετινή σεζόν. Νησιωτικοί προορισμοί των Κυκλάδων, της Πελοποννήσου, της Εύβοιας, της Χαλκιδικής και της Πιερίας που στηρίζονται σε Έλληνες εκδρομείς φαίνεται να έχουν πληγεί σημαντικά.

Πορεία των τιμών

Από τις εκτιμήσεις και την πληροφόρηση μας από τους προέδρους των τοπικών ξενοδοχειακών ενώσεων προκύπτει ότι αυτή τη στιγμή τα τετράστερα και πεντάστερα ξενοδοχεία της χώρας προσφέρουν τιμές που μεσοσταθμικά κυμαίνονται γύρω στο 5-10% χαμηλότερα από πέρυσι. Στα ξενοδοχεία των χαμηλότερων κατηγοριών οι μειώσεις κυμαίνονται μεσοσταθμικά στο 20-30%.

Οι μικρότερες μειώσεις τιμών καταγράφονται στην Κρήτη και τα Ιόνια νησιά, ενώ οι μεγαλύτερες στα νησιά του Βορείου Αιγαίου, την Αττική και τη Στερεά Ελλάδα. Οι προαναφερόμενες μειώσεις σχετίζονται με τις τιμές διάθεσης δωματίων σε μεμονωμένους πελάτες.

Εκτίμηση συνολικής εικόνας της αγοράς

Είναι προφανές ότι η τουριστική αγορά έχει πληγεί σημαντικά από την πολιτική αβεβαιότητα που εντάθηκε μετά τις εκλογές της 6ης Μαΐου. Το αποτέλεσμα ήταν ο μήνας αυτός να κλείσει με πολύ αρνητικό πρόσημο. Η χρονιά όσον αφορά τα έσοδα , είναι πλέον δεδομένο ότι θα κλείσει αρνητικά, καθώς δεν υπάρχει ο χρόνος για να ανακάμψουν τα μεγέθη. Οι αφίξεις ξένων τουριστών δείχνουν να αυξάνονται μήνα με τον μήνα αλλά οι πληρότητες, για τους λόγους που προαναφέρθηκαν , θα είναι μειωμένες κατά 10% τουλάχιστον και οι τιμές σε ένα ανάλογο ποσοστό. Αυτό σημαίνει ότι τα έσοδα των ελληνικών ξενοδοχείων το 2012 θα συρρικνωθούν συνολικά από 10-20%. Πρόκειται για ιδιαίτερα δυσμενή εξέλιξη σε μια κρίσιμη στιγμή για την ελληνική οικονομία. Το μεγαλύτερο πλήγμα θα το υποστούν τα ξενοδοχεία της Αττικής. Ιδιαιτέρως αρνητική θα είναι και η πορεία των ξενοδοχείων που στηρίζονται αποκλειστικά σε μεγάλο βαθμό στην εσωτερική αγορά και τα προγράμματα κοινωνικού τουρισμού, για τα οποία δε βρέθηκε φέτος φόρμουλα να χρηματοδοτηθούν. Ήδη η πρόσφατη δέσμευση του Υπουργού Εργασίας κ Βρούτση για την επανενεργοποίηση των προγραμμάτων Κοινωνικού Τουρισμού για το 2013 , αποτελεί μια νότα αισιοδοξίας για τους ξενοδόχους και επαγγελματίες των περιοχών που βασίζονταν επί σειρά ετών στον Κοιν Τουρισμό.

Συνοπτικά συμπεράσματα

Οι τομείς της τουριστικής δραστηριότητας που εντοπίζονται τα σημαντικότερα προβλήματα είναι οι ακόλουθοι:

● Ο εσωτερικός τουρισμός που υφίσταται σημαντική καθίζηση λόγω της μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος και της διακοπής των προγραμμάτων κοινωνικού τουρισμού.

● Τα επαγγελματικά ταξίδια λόγω της οικονομικής καθίζησης που παρατηρείται αυτή την περίοδο στη χώρα μας. Παραδοσιακά τα επαγγελματικά ταξίδια κατέχουν σημαντικό μερίδιο αγοράς στον τουρισμό πόλεων ειδικά κατά τους χειμερινούς μήνες.

● Η Αθήνα ως τουριστικός προορισμός λόγω της συνεχούς απαξίωσης του ιστορικού της κέντρου.

● Η Γερμανική και Ολλανδική αγορά.

Από τα προηγούμενα καθίσταται προφανές ότι το σύνολο των προβλημάτων του τουριστικού κλάδου σχετίζεται άμεσα με την πολιτική και οικονομική συγκυρία στην Ελλάδα και τις σχέσεις που διαμορφώνονται με τους εταίρους μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Για το λόγο αυτό, στο μέλλον θα πρέπει να αποφεύγονται οι εκλογικές αντιπαραθέσεις στη διάρκεια της τουριστικής περιόδου.

Όσα από τα προαναφερόμενα προβλήματα συνδέονται με την οικονομική κρίση που βιώνει η χώρα μας αναμένεται να μας απασχολήσουν για πολύ καιρό ακόμα.

Ο ξενοδοχειακός κλάδος και ιδιαίτερα οι μικρομεσαίες οικογενειακές επιχειρήσεις που εστιάζουν τη δραστηριότητά τους στην εσωτερική αγορά, θα πρέπει να επαναπροσδιορίσουν τη στρατηγική τους στρεφόμενες στη διεθνή αγορά. Αλλά κάτι τέτοιο δε μπορεί να επιτευχθεί σε συνθήκες συνεχούς αποεπένδυσης και χρηματοδοτικής ασφυξίας. Επιβάλλεται να επανασχεδιαστούν τα προγράμματα ποιοτικής αναβάθμισης υφισταμένων ξενοδοχειακών καταλυμάτων στα πλαίσια της ταχύτερης υλοποίησης του ΕΣΠΑ με τη θέσπιση αυξημένων κινήτρων και την πλήρη κατάργηση των γραφειοκρατικών εμποδίων.

Γιώργος Τσακίρης

Ο Γιώργος Τσακίρης είναι πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος.