Υποψηφιότητα για ένταξη στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO τέθηκε για το Ζαγόρι, κατόπιν συνεργασίας του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και της Περιφέρειας Ηπείρου.
Για τη σύνταξη του φακέλου υποψηφιότητας τηρήθηκαν οι επιχειρησιακές οδηγίες της Σύμβασης της UNESCO (Παρίσι, 1972) αναφορικά με την προστασία της παγκόσμιας πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς, ενώ εργάστηκαν γι’ αυτόν πολλές ειδικότητες επιστημόνων, από αρχαιολόγους μέχρι εθνολόγους.
Η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη ανέφερε σε δηλώσεις της: «Το Ζαγόρι, μια μοναδικής ομορφιάς και ιδιαίτερης αξίας και σημασίας περιοχή της πατρίδας μας, αποτελεί την πρώτη ελληνική υποψηφιότητα που υποβάλλεται στην UNESCO, για εγγραφή στον κατάλογο των πολιτιστικών τοπίων.
Η προετοιμασία του φακέλου ήταν μακρά και σύνθετη. Απαίτησε στενή συνεργασία με την Περιφέρεια Ηπείρου, με την οποία έχουμε πάντα μια πολύ καλή συνεργασία, καθώς και με έναν μεγάλο αριθμό επιστημόνων διαφορετικών ειδικοτήτων”.
Μάλιστα, συμπλήρωσε ότι “απαιτείται η εμπλοκή της κοινωνίας, των πολιτών της περιοχής. Προσδοκούμε θετικά αποτελέσματα από την αξιολόγηση της υποψηφιότητας, καθώς η ένταξη του Ζαγορίου προσδίδει υπεραξία στην περιοχή”.
O φάκελος υποψηφιότητας περιλαμβάνει όλα τα απαραίτητα κεφάλαια που αναδεικνύουν την εξέχουσα οικουμενική αξία του πολιτιστικού τοπίου του Ζαγορίου, εκτενείς αναφορές για τη βιοποικιλότητα, την πανίδα και τη χλωρίδα του τόπου, το ξεχωριστό φυσικό περιβάλλον με τα ποτάμια, τη χαράδρα του Βίκου, τους ιδιαίτερους γεωλογικούς σχηματισμούς.
Περιλαμβάνει ακόμα κεφάλαια που αναφέρονται στην ιστορική αναδρομή της περιοχής, με έμφαση στον 17ο και 18ο αιώνα, στην πλούσια αρχιτεκτονική κληρονομιά που εναρμονίζεται με το φυσικό περιβάλλον, στα μνημεία όλων των εποχών και περιέχει τις απαραίτητες πληροφορίες για τους υπεύθυνους φορείς προστασίας.
Στον φάκελο εντάσσεται, επίσης, ο πλούτος της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς όπως η μουσική, τα πανηγύρια και οι παραδόσεις. Μέρος του φακέλου αποτελεί το σχέδιο διαχείρισης, με σκοπό την προστασία όλων αυτών των στοιχείων και την ανάδειξή τους.
Ακολουθεί η αξιολόγηση, βάσει της προβλεπόμενης διαδικασίας, από τα Συμβουλευτικά Όργανα του Διεθνούς Οργανισμού, ενώ η απόφαση της ένταξης ή μη του Ζαγορίου θα ληφθεί από την Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς.