Για το επόμενο βήμα του τουρισμού της Κρήτης, τις νέες προκλήσεις που αναδύονται για τον κλάδο αλλά και την πορεία της φετινής σεζόν, μίλησε σε συνέντευξη του στο tourism today ο αντιπεριφερειάρχης Τουρισμού και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης περιφέρειας Κρήτης κ. Κυριάκος Κώτσογλου.
Ποιο είναι το επόμενο βήμα για τον τουρισμό της Κρήτης.
Ξεκάθαρα, η εξασφάλιση της Αειφορίας και η διατήρηση της Αυθεντικότητας, στο βαθμό του εφικτού. Μπορεί να με ακούσετε σε άλλη συνέντευξη να λέω για την Πράσινη Μετάβαση και τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό αλλά πιστέψτε με δεν έχουν και πολύ μεγάλη διαφορά, τα ίδια είναι. Κι εδώ μπορεί να γίνει ένα ερώτημα στο ερώτημα: Ποιο θέλουμε να είναι το επόμενο βήμα ή ποιο θα ‘ναι τελικά το επόμενο βήμα του Τουρισμού της Κρήτης; Τα «επόμενα βήματα» σε κάθε πλάνο, είναι είτε απόρροια στρατηγικού σχεδιασμού της χώρας και κατ’ επέκταση της – κάθε – Περιφέρειας, είτε έρχονται τυχαία, ακολουθώντας απλά τις τάσεις της εποχής. Η Περιφέρεια Κρήτης, έχει ως Στρατηγικό Σχεδιασμό της να ξεδιπλώσει τον Τουρισμό της παντού στο «Χώρο», Βορρά, Νότο και Ενδοχώρα, στο «Χρόνο», μέσα στο12μηνο και τον «Τρόπο», με όλα τα είδη θεματικού τουρισμού πέρα από το «ήλιος & θάλασσας». Ο στρατηγικός σχεδιασμός της Κρήτης, θα πρέπει να εφαρμοσθεί μέσα από ένα ενιαίο εθνικό στρατηγικό σχέδιο που τουλάχιστον στην παρούσα φάση δεν βλέπω να υπάρχει!! Έτσι, η Κρήτη, βασισμένη στην ποικιλομορφία της, ήταν και παραμένει κάτι παραπάνω από ένα νησί, μια ολόκληρη τουριστική ήπειρος!
Ποιες είναι οι νέες προκλήσεις για τον τουρισμό στην περιοχή;
Με βάση την παραπάνω τουριστική στρατηγική μας, η βασικότερη πρόσκληση είναι να διαχειριζόμαστε τις μεγάλες, συχνά υπερβολικές τουριστικά ροές, με αειφορία. Να έρχονται σωστά, να διαχειρίζονται σωστά, να δημιουργούν μικρές «σελίδες» απίστευτης εμπειρίας και να επιστρέφουν ως πρεσβευτές του Κρητικού Τουρισμού, του Κρητικού Πολιτισμού και της φιλοξενίας του. Οι ουρές στα Αεροδρόμια και την Κνωσσό, οι ομπρέλες στο Ελαφονήσι, η υποβάθμιση της Χρυσής, τα σημειακά φαινόμενα υπερτουρισμού σε Μπάλο και Φαλάσαρνα, οι δυσκολίες του πάρκινγκ παντού, Βόρειος Οδικός Άξονας, σε αντιπαράθεση με τον ελκυστικό Νότο, τον μαγικό Ξηρόκαμπο, το Γυαλισκάρι και την Τριόπετρα, τα απάτητα Αστερούσια, όλα αυτά δημιουργούν μια δέσμη προκλήσεων που πρέπει να επιληφθούμε, όχι να την ενισχύουμε!
Επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου. Πόθος ή προοπτική; Ποιες οι ενέργειές σας προς αυτή την κατεύθυνση;
Αναγκαιότητα! Φτάσαμε τις 270.000 αφίξεις τον Απρίλιο και το 1.020.000 τον Ιούλιο!! Αντιλαμβάνεσθε ότι η «ψαλίδα» παραμένει τεράστια… Ακόμα κι αν δεχθούμε ότι ο Δεκέμβριος, ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος θα μείνουν «στα χαρτιά» τουριστικοί μήνες, είναι απαραίτητο να κερδίσουμε Νοέμβριο και Μάρτιο, για διαφορετικούς λόγους. Τον Νοέμβριο γιατί είναι πραγματικά υπέροχος, αειφόρος, ζεστός ακόμα σε θάλασσα και ξηρά και τον Μάρτιο για να ξεκινάμε λίγο νωρίτερα. Η Πανδημία έδωσε κάποια πλεονεκτήματα σε αυτό το πεδίο, ο κόσμος ζητούσε απομόνωση, αλλά η ανάκαμψη ξαναφούντωσε την εποχικότητα. Γεωγραφικά, είμαστε νησί, θέλουμε αεροπορικές συνδέσεις και για το λόγο αυτό ενισχύουμε τα αεροδρόμια και τις εταιρείες με σκοπό να τονώσουμε το ενδιαφέρον τους. Χρηματοδοτούμε κάθε μικρή ή μεγάλη αφορμή – εκδήλωση κατά τους μήνες αυτούς, από την Pierra Creta και το ορειβατικό σκι που πάει να γίνει θεσμός μέχρι τους χειμερινούς Μαραθώνιους, παλεύουμε, έχουμε ακόμα δρόμο.
Τι γίνεται με νέες επενδύσεις;
Καλά κρατούν, βρίσκονται σε άνθηση, ειδικά στη Δυτική Κρήτη όπου «μεγάλα ονόματα», εμφανίζονται, άλλα με τις καλύτερες προθέσεις και σε περιοχές σχετικά αδιάφορες που θα καταστήσουν τουριστικά κέντρα και άλλες που «απειλούν» τοπωνύμια. Εξάλλου και κατά τη διάρκεια της Πανδημίας, οι τουριστικές επενδύσεις δεν σταμάτησαν. Θα πρέπει εντούτοις να το επισημάνουμε για μια ακόμα φορά. Χωρίς χωροταξικά τουρισμού, ξέρουμε που ακριβώς πάμε ή κάποια στιγμή απλά θα το διαπιστώσουμε χωρίς να μπορούμε να επιστρέψουμε πίσω στο σημείο που θα είχαμε διαφυλάξει την αειφορία και την αυθεντικότητά μας. Στην Κρήτη, σε αντίθεση με τον υπόλοιπο κόσμο, τα τοπωνύμια δεν είναι έργα του ανθρώπου, είναι έργα της φύσης και για το λόγο αυτό πρέπει να συνυπάρξουν με τις νέες επενδύσεις που πάνε πολύ καλά και αντανακλούν ουσιαστικά την ελκυστικότητα της Κρήτης και τουριστικά αλλά και επενδυτικά!
Σε τι κατάσταση βρίσκονται οι δημόσιες υποδομές, Ποια νέα μεγάλα έργα βρίσκονται σε εξέλιξη. Σχεδιάζετε κάποιες άλλες παρεμβάσεις;
Αεροδρόμιο Καστελίου, Βόρειος Οδικός Άξονας και αντίστροφα… Και φορείς διαχείρισης στερεών αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ) και βιολογικοί καθαρισμοί και κάθετοι οδικοί άξονες και μαρίνες και κρίσιμες παρακάμψεις, όλα είναι σημαντικά, αλλά τα δύο πρώτα είναι κεφαλαιώδη για το μέλλον της Κρήτης. Και ενώ για το πρώτο, η ιδιωτική πρωτοβουλία δείχνει να εγγυάται ότι τον Οκτώβριο του 2026 το νέο μεγάλο Αεροδρόμιο του Καστελίου θα ξεκινήσει, φέρνοντας τις ημερήσιες πτήσεις του Ηρακλείου από 170-190 στις 300, ο ΒΟΑΚ δείχνει να μην προηγείται αυτού του χρονοδιαγράμματος και αυτό από μόνο του θα είναι μια ακόμα πρόκληση για την Κρήτη. Σε μια Περιφέρεια που το 50% του ΑΕΠ της είναι ο Τουρισμός, τα πάντα είναι Τουριστικά, από τα πεζοδρόμια μέχρι τις αποχετεύσεις, αλλά το βασικό αεροδρόμιο και ο Βόρειος Οδικός Άξονας, είναι έργα που θα καθορίσουν την πορεία και των άλλων. Αν οι υποδομές είναι γερασμένες και δεν περνάνε καλά οι ντόπιοι, δυστυχώς, δε θα περνάνε καλά ούτε οι επισκέπτες!
Πώς θα κλείσει η φετινή σεζόν;
Νομίζω, με ένα ακόμα ρεκόρ, ως προς τις αφίξεις. Αν και το φθινόπωρο θα είναι βαρόμετρο, ειδικά Σεπτέμβριος και Οκτώβριος, θεωρώ ότι θα έχουμε ακόμα μια χρονιά ρεκόρ. Η Κρήτη απέδειξε ότι έχει μια ξεχωριστή ανθεκτικότητα, γι’ αυτό ακριβώς και το 2022 όπου η Ευρώπη, η ηγέτιδα του παγκόσμιου τουρισμού ανέκαμπτε κατά το 75% του 2019 και η Ελλάδα προσέγγιζε το 95%, η Κρήτη έφτανε στο 106% του 2019 καταρρίπτοντας κάθε «καταστροφική θεωρία» που η χρησμοί της έλεγαν ότι για να έρθει η πλήρης τουριστική ανάκαμψη θα πρέπει να περιμένουμε πολύ. Αλλά και ως προς τις εισπράξεις, θεωρώ ότι θα έχουμε επίσης ρεκόρ. Αν οι προβλέψεις, συνήθως ακριβείς, των τραπεζικών ομίλων, «βλέπουν» το τουριστικό έσοδο στα 21 Δις, η Κρήτη, που παραδοσιακά υποδέχεται περίπου το 15% των επισκεπτών της Ελλάδας και εισπράττει περίπου το 20% του εσόδου, μάλλον θα πρέπει να περιμένουμε ένα έσοδο της τάξης των 4,2 Δις και μια αύξηση στις αφίξεις η οποία αν πάει καλά το Φθινόπωρο, θα ξεπεράσει και φέτος το 5%.
Υπάρχουν κάποιες τάσεις ή κάποια χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν τη φετινή περίοδο από τις προηγούμενες;
Σαφώς, φαντάζομαι το ακούτε στην αγορά, ότι αν εξαιρέσει κανείς το δίμηνο Ιουλίου και Αυγούστου, κανείς – σχεδόν – επαγγελματίας δεν είναι ευχαριστημένος!! Αυτό οφείλεται, παράλληλα, σε δύο τάσεις… Αφενός μεν η προσφορά ξεπερνάει τη ζήτηση, ενώ οι ξενοδοχειακές κλίνες είχαν μια αύξηση της τάξης του 4% από το 2019 στο 2023, στο ίδιο χρονικό διάστημα οι κλίνες της βραχυχρόνιας μίσθωσης είχαν μια αύξηση πάνω από 40% δημιουργώντας ένα μοντέλο προσφοράς που για να ισοσταθμίσει την πληρότητα σε όλη την αγορά θα «απαιτούσε» μια αύξηση αφίξεων 22-25% που δεν μπορούμε να τη διαχειριστούμε και αφετέρου, η Ευρωπαϊκή ύφεση περιορίζει την αγοραστική διάθεση του ήδη συντηρητικού Ευρωπαίου, με αποτέλεσμα, τόσο η ξενοδοχεία, αλλά, κυρίως η εστίαση, να μιλάει για μια πολύ διαφορετική χρονιά. Σημασία έχει ότι θα πρέπει να περιμένουμε ίδιες χρονιές έως και το 2026, η άποψή μας!
Ποιο ήταν το μίγμα των επισκεπτών ως προς τις αγορές προέλευσης
Γερμανία και Ηνωμένο Βασίλειο θα προσεγγίσουν και πάλι τα 2 εκ. επισκέπτες, αποτελώντας ένα δίπολο που μπορεί να στηρίξει την Κρήτη σε κάθε κραδασμό, όπως εξάλλου το έκανε και κατά την Πανδημία. Από κει και πέρα, οι Σκανδιναβοί, παρότι σε πτώση, αποτελούν ένα μεγάλο κεφάλαιο της Δυτικής Κρήτης, όπως και οι Ιταλοί στον Δυτικό Νότο, οι Ολλανδοί και οι Γάλλοι μαζί με τους Πολωνούς, συμπληρώνουν την πρώτη εξάδα των αγορών που μας βγάζουν στα «ανοικτά». Η κεντρική Ευρώπη μαζί με το υπόλοιπο τμήμα της Benelux, το Ισραήλ, τα Βαλκάνια που λατρεύουν Κρήτη, οι Η.Π.Α. και ο Καναδάς, είναι οι αγορές που συνθέτουν το μείγμα των αγορών προέλευσης, για μια ακόμα φορά, οι Γερμανοί ξεπερνούν, μόνο στο Ηράκλειο, το 1 εκ.!
Ποιες νέες αγορές στοχεύετε και πώς σχεδιάζετε να τις προσεγγίσετε;
Όλες οι άλλοι ήπειροι εκτός της Ευρωπαϊκής. Ξεκινώντας από την Αμερική, Βόρεια και Νότια, με προτεραιότητα, συνεχίζοντας στον Αραβικό Κόλπο και τα υψηλά βαλάντια με τις ιδιαιτερότητές τους, προχωρώντας στην Ανατολή όπου εκτός από τις μεγάλες αγορές, Κίνα, Ιαπωνία, Κορέα, υπάρχει και ένας μεγάλος ανταγωνισμός αφού αυτές οι περιοχές έχουν κουλτούρα, ιστορία και γαστρονομία. Η Ωκεανία είναι μια μεγάλη πρόσκληση, χαιρετίζουμε την έναρξη του γραφείο του ΕΟΤ εκεί, με ελπίδα το νέο αεροδρόμιο και τις απευθείας πτήσεις που μπορεί να εγκαινιαστούν, ενώ έτσι όπως έχει γίνει Ουκρανία και Ρωσία, θα ‘ναι πλέον νέες αγορές για μας!
Ποιες οι προοπτικές από τη σύζευξη πολιτισμού και τουρισμού;
Τεράστιες, αλλά «δεν κομίζουμε γλαύκας εις Αθήνας», με λίγα λόγια δεν λέμε κάτι καινούριο! Μιλάμε για την κοιτίδα του πρώτου οργανωμένου πολιτισμού της Ευρώπης, μιλάμε για ένα νησί που έχει να δώσει πολλά ακόμα στην πολιτιστική κληρονομιά και τη βιόσφαιρα της Unesco, μιλάμε για ένα από τα (4) ιερά τέρατα του Κρητικού Τουρισμού, μαζί με την Φύση, την Γαστρονομία και τη Φιλοξενία. Η ενοποίηση των Μινωικών ανακτορικών περιοχών, οι αναδυόμενες πόλεις, τα νέα Μουσεία και ειδικά αυτό των Χανίων, οι επεκτάσεις των ολοκληρωμένων χωρικών παρεμβάσεων θα δημιουργήσει μια εξαιρετική προοπτική για τον επισκέπτη που θα ήθελε να περιηγηθεί μεταξύ των Βυζαντινών εκκλησιών του Φαραγγιού της Σαμαριάς, να περάσει στον Ψηλορείτη και μετά στα Αστερούσια και το Γεωπάρκo της Σητείας, αρκεί να γίνει ένα σημαντικό, μετρήσιμο μέγεθος και να μην χαθεί, ως εξαίρεση, του Sea & Sun.
Ποιες οι ενέργειες της Περιφέρειας ούτως ώστε να αναβαθμιστεί η εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού στην Κρήτη;
Δυστυχώς περιορισμένες, σε ένα πεδίο που αποτελεί παρακλάδι του νούμερο (1) προβλήματος του Τουρισμού της Κρήτης, στο ανθρώπινο δυναμικό!! «Παράγουμε», ως Περιφέρεια, τους ίδιους απόφοιτους, είτε μεταδευτεροβάθμιας, είτε τριτοβάθμιας, είτε τεχνικής εκπαίδευσης, με εκείνους που παράγαμε το 2000, όταν ο Τουρισμός μας ήταν στο 25% αυτού που είναι σήμερα. Το παράδοξο; Οι απόφοιτοι αυτοί θα είχαν εξασφαλισμένη θέση εργασίας, πολύ πριν ολοκληρώσουν τη φοίτησή σου, αφού η αγορά και η εκπαίδευση, εδώ στην Κρήτη, είναι αρραγώς συνδεδεμένες. Χρειάζεται μια κορυφαία σχολή παραγωγής Διευθυντικών στελεχών για να μην έχουμε και από εκεί αιμορραγία στο εξωτερικό και μια σειρά από κάθε είδους σχολές στελεχών βάσεις, όλες με υψηλό επίπεδο προγράμματος σπουδών. Η υποστελέχωση πριν από όλα είναι και δημογραφικό πρόβλημα, είμαστε 600.000 άνθρωποι για 6.000.000+ επισκέπτες, αλλά πραγματικά, ποια σχολή θα μπορούσε να εκπαιδεύσει στην φιλοξενία καλύτερα από εμάς;
Πώς μπορούν να συνδυαστούν πρωτογενής παραγωγή και τουρισμός για την αποτελεσματικότερη ανάδειξη του brand name Κρήτη;
Θα πρέπει, να δημιουργηθεί μια παγκόσμια πεποίθηση – πέρα από ότι λέμε και ξέρουμε εμείς – ότι κάθε προϊόν που αναγράφει “Κρητικό” θα είναι ανώτερης ποιότητας και θα κοστίζει παραπάνω, προσφέροντας ακόμα μεγαλύτερη γευστική, ποιοτική και θρεπτική προστιθέμενη αξία. Με τον τρόπο αυτό, ο τουριστικός επιχειρηματίας θα πρέπει να επιλέγει και με τον τρόπο αυτό ο επισκέπτης θα απαιτεί και θα παραγγέλνει. Έχουμε αποτύχει, ως τώρα, στρατηγικά στο αναδείξουμε σε παγκόσμια δύναμη το brand name «Κρητικό» στο βαθμό που αναφέρουμε παραπάνω και έτσι, ο επιχειρηματίας συνεχίζει να αγοράζει με άξονα το κόστος και να προσφέρει το ίδιο, με στόχο τη μεγιστοποίηση του κέρδους. Η Αγροδιατροφική Σύμπραξη Κρήτης, αναδεικνύει με πολύ σεβασμό τις αξίες μιας «Γης Αξιών» αλλά ο Κρητικός κλήρος είναι μικρός, κατακερματισμένος, διαφορετικός και ως εκ τούτου ενδιαφέρων, από την εποχή του Ομήρου. Δύσκολη εξίσωση, την έχουμε χιλιοτραγουδήσει, αλλά το κέδρος ακόμα μας κυβερνά και δεν έχουμε καταφέρει να συνδέσουμε τον τουρισμό με την καλύτερη αλλά όχι φθηνότερη πρωτογενή παραγωγή, με αποτέλεσμα η δεύτερη -μερικές φορές – να κάνει «πονηρές σκέψεις».
Ως Αντιπεριφερειάρχης ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, ποιοι θεωρείτε ότι είναι εκείνοι οι στόχοι που δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμα, σε επίπεδο Κρήτης και θα τους θέτατε ως προτεραιότητα;
Είπα στην αρχή ότι η Αυθεντικότητα και η Αειφορία, μπορεί να ταυτίζονται ως στόχοι της «επόμενης ημέρας» με την πράσινη μετάβαση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Και όταν λέμε ψηφιακό μετασχηματισμό, δεν εννοούμε μόνο τη διαδικασία να γίνεται μόνο paperless check in, μιλάμε για μια διαδικασία ψηφιακού μετασχηματισμού όπου ο επισκέπτης θα μπορεί να λέει τα «θέλω» του και εμείς θα μπορούμε να του παρέχουμε την Κρήτη σε ένα ψηφιακό περιβάλλον όπου θα μπορεί να βλέπει «έξυπνα», που, πως και πότε μπορεί να κάνει τα «θέλω» του πραγματικότητα. Δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν σε παγκόσμιο επίπεδο, ότι η Πράσινη Μετάβαση δεν μπορεί να υλοποιηθεί αν δεν πραγματοποιηθεί ο ψηφιακός μετασχηματισμός. Από εκεί και πέρα, η Κρήτη έχει Στρατηγικό Σχεδιασμό στην Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση, με σκοπό να φέρει τον πολίτη πιο κοντά στη Διοίκηση, με διαφάνεια, εξυπηρέτηση, αποδοτικότητα.
Ποιες οι δικές σας επόμενες κινήσεις. Και ποιοι οι στόχοι σας;
Δεν έχω προσωπικές επιδιώξεις και στόχους, οι στόχοι της Κρήτης με καλύπτουν απόλυτα. Μου αρέσει όμως και θα ήταν ψέματα να μην το πω ότι, θέλω να βλέπω την Κρήτη Παντού!
