Η Λέρος, το νησί της θεάς Αρτέμιδας, είναι ένας πλούσιος τόπος που δεσπόζουν χαμηλοί πράσινοι λόφοι και πεδιάδες με ελιές, εσπεριδοειδή, συκιές και οπωροκηπευτικά. Σε αυτό το ακριτικό νησί του Αιγαίου η καθημερινή ζωή κυλά σε ήπιους ρυθμούς και η διάσημη ελληνική φιλοξενία παραμένει αναλλοίωτη στον χρόνο.
Η Λέρος διαθέτει φυσικά λιμάνια και όρμους προφυλαγμένους από ανέμους, όμορφες βοτσαλωτές και αμμουδερές παραλίες, ιδανικές για κολύμπι, και γραφικούς οικισμούς. Σε ορισμένους από αυτούς τους οικισμούς, όπως στο Λακκί (Porto Lago όπως ονομάστηκε από τους Ιταλούς που τον έχτισαν), θα εντυπωσιαστείτε από την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική στα κτίρια – κληροδότημα από την περίοδο της τριαντάχρονης Ιταλικής κυριαρχίας στα Δωδεκάνησα. Το χωριό διαθέτει το μεγαλύτερο φυσικό λιμάνι μεγάλου βάθους σε όλη τη Μεσόγειο!
Στους περισσότερους οικισμούς, όπως στην Αγία Μαρίνα, στα Λέπιδα και στο Λακκί, θα συναντήσετε όμορφα νεοκλασικά σπίτια που χρησιμοποιήθηκαν κατά καιρούς ως κατοικίες ευκατάστατων Λερίων ή ως δημόσια κτίρια. Τα Πυργόσπιτα (στη Γούρνα, στο Λακκί και στη Βαγιά) είναι ένα ακόμα αξιοθέατο του νησιού, απομεινάρι παλαιότερων εποχών όταν οι κάτοικοι έπρεπε να προστατευθούν από τις πειρατικές επιδρομές. Κοντά στην πρωτεύουσα, στην Αγία Μαρίνα και στο Παντέλι, θα δείτε τους μύλους του νησιού. Διάσπαρτες στο νησί είναι και οι εκκλησίες οι οποίες ποικίλλουν από αμιγώς βυζαντινές σε δυτικού τύπου κτίρια ή μίξη αυτών.
Οι παραλίες του νησιού
Στο νησί θα βρείτε μικρές και μεγάλες παραλίες για όλα τα γούστα. Στην Αγία Μαρίνα θα βρείτε ρηχά νερά, την ιδανική θάλασσα εάν έχετε μικρά παιδιά. Η πρωτεύουσα του νησιού είναι ένας κλασικός νησιώτικος οικισμός που έχει χτιστεί αμφιθεατρικά στους γύρω λόφους. Στην είσοδο του μεγάλου λιμανιού θα σας εντυπωσιάσει το ιστορικό φρούριο Μπούρτζι και ο παλιός ανεμόμυλος. Το Παντέλι, κοντά στην Αγία Μαρίνα, είναι ένα γραφικό ψαροχώρι με ωραία θάλασσα και πολλές ψαροταβέρνες. Δίπλα του μαγεύει ο όρμος του Βρομόλιθου, μια παραλία με άμμο και βότσαλο με θέα το νησάκι της Αγίας Κυριακής και το γραφικό εκκλησάκι στην πλαγιά του λόφου.
Στα Άλιντα (περίπου 2χλμ. από την Αγ. Μαρίνα) η μεγάλη αμμουδιά σκιάζεται από αρμυρίκια και πεύκα. Εδώ μπορείτε να απολαύστε θαλάσσια σπορ όπως σκι, ιστιοσανίδα και κανό. Άλλες παραλίες που αξίζει να επισκεφθείτε είναι η Αγιά Κιουρά, οι Παναγιές, η Γούρνα, τα Δύο Λισκάρια, το Κουλούκι, το Κριθώνι, ο Μπλεφούτης, τα Μερίκια, ο Δρυμώνας, τα Βουρλίδια και ο Ξηρόκαμπος. Στην τελευταία γίνονται ελεύθερες καταδύσεις και οι φίλοι των θαλάσσιων σπορ θα βρουν σχολή εκπαίδευσης αυτοδυτών. Εκεί κοντά θα επισκεφθείτε τον ορμίσκο της Παναγιάς της Καβουράδενας όπου θα δείτε ένα μικροσκοπικό πανέμορφο ξωκκλήσι, χτισμένο στο βράχο, με μία ιδιαίτερη εικόνα ενός… κάβουρα με την Παναγία ζωγραφισμένη στο κέντρο!
Ιστορία και πολιτισμός
Η Λέρος δεν έχει μόνο φυσικές ομορφιές. Τη χαρακτηρίζει μια πλούσια και μακραίωνη ιστορία που έχει αποτυπωθεί στα μνημεία, τα μουσεία και τα κάστρα της. Επισκεφθείτε το Αρχαιολογικό της Μουσείο, όπου θα έχετε την ευκαιρία να θαυμάσετε επιγραφές, επιτύμβιες στήλες, νομίσματα, ψηφιδωτά και αγγεία. Ο Πύργος του Μπελλένη στα Άλιντα έχει ανακαινιστεί και στεγάζει το Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείο της Λέρου. Εκεί θα θαυμάσετε τη λαογραφική συλλογή με παλιές φορεσιές, παπούτσια, χρηστικά σκεύη, εκκλησιαστικά κειμήλια, κεντήματα, μουσικά όργανα κ.ά. Θα βρείτε επίσης πολλά εκθέματα της πολεμικής ιστορίας του νησιού, μιας και λόγω της μορφολογίας και της γεωστρατηγικής του θέσης υπήρξε πάντα μήλον της έριδος για πολλούς κατακτητές από τα προϊστορικά κιόλας χρόνια.
Το εντυπωσιακό Πολεμικό Μουσείο στο Τούνελ της Μερικιάς είναι μοναδικό στο είδος του, δεδομένου ότι στεγάζεται σε αναστηλωμένο πρώην στρατιωτικό τούνελ της Λέρου! Στον περιβάλλοντα χώρο του τούνελ εκτίθενται στρατιωτικά αυτοκίνητα, αεροπλάνα, όπλα και άλλα αντικείμενα της εποχής.
Πάνω από τον Ξηρόκαμπο, στην κορυφή του λόφου, αξίζει να επισκεφθείτε το Παλαιόκαστρο, το παλιότερο, όπως μαρτυρά και τ’ όνομά του, κάστρο της Λέρου. Μέσα σ’ αυτό θα βρείτε την παλαιοχριστιανική εκκλησία της Παναγίας. Τα τείχη στη βορειοανατολική πλευρά του λόφου είναι Κυκλώπεια, δεδομένου ότι οι πέτρες είναι τετράγωνες με βάρος 500 κιλά η καθεμιά!
Όταν η αδρεναλίνη βρίσκεται στο κόκκινο
Για τους λάτρεις των θαλάσσιων σπορ και εξερευνήσεων, ο περίπλους της Λέρου με ιστιοπλοϊκό ή άλλο σκάφος είναι η ιδανική επιλογή. Το σχήμα του νησιού με τους άπειρους κόλπους, όρμους και ορμίσκους, καθώς και τα πολλά μικρά νησάκια και βραχονησίδες προσφέρουν το ιδανικό περιβάλλον για περιπέτειες έξω αλλά και μέσα στο νερό! Όσοι ενδιαφέρεστε, προμηθευτείτε τον απαραίτητο εξοπλισμό από καταδυτικές σχολές προκειμένου να θαυμάσετε το βυθό, τις σπηλιές, τις ξέρες και τα ναυάγια γύρω από τη Λέρο.
Επισκεφθείτε νησάκια όπως τα Λέβιθα, την Κίναρο, τον Γλάρο, τον Αρχάγγελο, το Μικρό και Μεγάλο Λιβάδι, το Φαρμακονήσι, την Τρυπητή και τη Στρογγυλή.
Υπάρχουν ξέρες στην περιοχή των δύο τελευταίων νησιών καθώς και το ναυάγιο ενός γερμανικού σκάφους από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στο Λακκί θα βρείτε δύο μαρίνες για τις ανάγκες του σκάφους σας. Αραξοβόλια θα βρείτε και στα Άλιντα, στο Παρθένι, στο Παντέλι και στη Γούρνα. Στα νότια, μεταξύ Λέρου και Καλύμνου, αξίζει επίσης να εξερευνήσετε τις βραχονησίδες Βελόνα, Μικρό και Μεγάλο Γλαρονήσι. Ιδιαίτερης σημασίας είναι το γεγονός ότι τα νησιά Αρχάγγελος, Φαραδονήσια, Λέρικο, Μικρό και Μεγάλο Γλαρονήσι αποτελούν προστατευόμενες περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και ανήκουν στο Δίκτυο Natura 2000.
Όσοι πάλι αγαπάτε την εξερεύνηση σε… σταθερό έδαφος, θα απολαύσετε ιδιαίτερα τις περιπατητικές διαδρομές του νησιού. Τα περισσότερα μονοπάτια έχουν σήμανση, ενώ υπάρχουν και κάποια κιόσκια για την ξεκούρασή σας. Σε αρκετά από αυτά θα βρείτε καθ’ οδόν μνημεία των τοπικών πολεμικών συγκρούσεων κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η πρώτη διαδρομή είναι από τον Πλάτανο προς το βυζαντινό Κάστρο της Παναγιάς ή Κάστρο Παντελίου. Άλλες ενδιαφέρουσες διαδρομές είναι από το Λακκί προς τον Ξηρόκαμπο στα νότια, από το Λακκί προς το λόφο Πατέλλα και από το Λακκί προς το Παρθένι.
Για εκλεκτούς ουρανίσκους
Για τους λάτρεις της γαστρονομίας το νησί προσφέρει λιχουδιές, όπως φρέσκα ψαρικά (να δοκιμάσετε οπωσδήποτε την αχινοσαλάτα με λαδολέμονο), αλίπαστα, τοπική μυζήθρα και τυρόπιτα, που θα συνοδεύσετε με ντόπιο κρασί ή ουζάκι. Ένα ντόπιο φρούτο που δεν πρέπει να ξεχάσετε να δοκιμάσετε, είτε φρέσκο είτε σε μαρμελάδα, είναι η αρωματική γκαβάφα (ή γκουάβα), την οποία έφεραν Έλληνες από την Αίγυπτο.
Οι γλυκές επιλογές περιλαμβάνουν το ντόπιο θυμαρίσιο μέλι, τα αμυγδαλωτά, τα ξεροτήγανα, τους σβίγκους (λουκουμάδες), αλλά και γλυκά του κουταλιού, όπως το ντοματάκι, το μελιτζανάκι, η γκαβάφα, το κυδώνι και το νεραντζάκι. Μην αμελήσετε να γευτείτε τη σουμάδα, ένα γλυκό και πολύ αρωματικό αναψυκτικό που παρασκευάζεται από αμύγδαλα.
Για τη μετακίνησή σας από και προς την όμορφη Λέρο μπορείτε να πάρετε το πλοίο από τον Πειραιά, να ταξιδέψετε από και προς άλλα κοντινά νησιά (Δωδεκάνησα), ή να πάρετε το αεροπλάνο από τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος».
