«Ο κόσμος δεν θα είναι ποτέ ξανά ο ίδιος», δήλωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Hermann van Rompuy σε φόρουμ στις Βρυξέλλες τον προηγούμενο μήνα. Οι δηλώσεις του αφορούν σε μια γεωπολιτική αφύπνιση στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συνοψίζουν την αμηχανία πολλών Ευρωπαίων ηγετών που νόμιζαν ότι ήταν στο «τέλος της ιστορίας» και ότι η εδαφική επιθετικότητα στην Ευρώπη είναι άνευ αντικειμένου. Αυτοί οι ηγέτες βρίσκουν τώρα τον εαυτό τους αντιμέτωπο με ρεβιζιονιστικές δυνάμεις παρά με υπεύθυνους συμμέτοχους. Βρίσκουν τον εαυτό τους αντιμέτωπο με τη Σκύλα και τη Χάρυβδη. Από τη μια πλευρά ο κίνδυνος της αδράνειας απέναντι στην εδαφική επεκτατικότητα στη γειτονιά τους, και από την άλλη ο κίνδυνος ότι με την απόρριψη της Ρωσίας από τους διεθνείς οργανισμούς, μετά από 20 χρόνια που έχουν προσπαθήσει να τον φέρουν σε αυτούς, θα βοηθήσουν στην διάλυση ενός διεθνούς συστήματος από το οποίο εξαρτάται η ευημερία της Ευρώπης.
Στις επόμενες εβδομάδες το ECFR οργανώνει ένα φιλόδοξο έργο για τις παγκόσμιες επιπτώσεις της κρίσης της Ουκρανίας. Θα δημοσιεύσουμε μια σειρά μικρών, σύντομων πρωτότυπων δημοσιεύσεων, μεγαλύτερων άρθρων και reports και μια σειρά δημόσιων και ιδιωτικών events, και podcasts στις επτά πρωτεύουσες στις οποίες έχει γραφεία το ECFR. Στόχος μας είναι να εμβαθύνουμε και να διευρύνουν την ευρωπαϊκή συζήτηση φέρνοντας στο προσκήνιο νέες ιδέες από όλη την Ευρώπη καθώς και από τη Ρωσία, και από τον μετασοβιετικό χώρο. Το πρόγραμμα εργασίας μας θα είναι οργανωμένο γύρω από τέσσερις βασικές πτυχές:
Το πιο προφανές αποτέλεσμα είναι η ευρωπαϊκή γειτονιά, όπου ο Putin προκαλεί την μετά του Ψυχρού Πολέμου ευρωπαϊκή ασφάλεια. Έχουμε περάσει χρόνο στη Ρωσία συζητώντας με στελέχη κοντά στο Κρεμλίνο, διανοούμενους, διπλωμάτες και αντιφρονούντες προσπαθώντας να καταλάβουμε πώς εξελίσσεται η ρωσική εξωτερική πολιτική. Αυτό συνδέεται με μια έρευνα στην πολιτική δυναμική της ανατολικής γειτονιάς.
Το δεύτερο επίπεδο που πρέπει να σκεφτούν οι Ευρωπαίοι ηγέτες είναι το πώς οι ρωσικές ενέργειες μπορεί να επηρεάσουν τα ευρωπαϊκά συμφέροντα σε άλλες περιοχές, ιδιαίτερα στη Μέση Ανατολή και στην Ασία. Και στις δύο αυτές περιοχές, υπάρχει ο κίνδυνος άλλες χώρες, από την Κίνα μέχρι τη Σαουδική Αραβία, να υιοθετήσουν το προηγούμενο της χρήσης ισχύος για την προστασία των πολιτών τους. Την ίδια στιγμή υπάρχει ο κίνδυνος ότι, ως απάντηση, οι δυτικοί σύμμαχοι θα οδηγηθούν να οπλίσουν εκ νέου, και ακόμη και να αποκτήσουν πυρηνικά όπλα. Επιπλέον, εάν υπάρξει περαιτέρω κλιμάκωση με τη Ρωσία, μπορεί να μπει στον πειρασμό να δράσει ως spoiler σε βασικά ζητήματα όπως αυτό της Συρίας, του Ιράν και της διαδικασίας ειρήνης στη Μέση Ανατολή.
Η τρίτη σειρά προκλήσεων έχουν να κάνουν με τον κίνδυνο οι ρωσικές ενέργειες –και οι δυτικές απαντήσεις- να οδηγήσουν σε μια διάλυση της τρέχουσας διεθνούς τάξης. Τις τελευταίες δεκαετίες, οι δυτικές δυνάμεις έχουν επωφεληθεί από μια διεθνή αρχιτεκτονική που έχουν σχεδιάσει και έχουν προστατέψει. Αν και οι ανερχόμενες δυνάμεις όπως η Βραζιλία, η Κίνα και η Ινδία δεν έχουν ανατρέψει αυτά τα μεταπολεμικά θεσμικά όργανα, αισθάνονται άβολα με τον τρόπο με τον οποίο η Δύση έχει χρησιμοποιήσει τους διεθνείς θεσμούς για να προωθήσει τα δικά της συμφέροντα και όλο και περισσότερο προσεγγίζει τους παγκόσμιους οργανισμούς, δημιουργώντας διμερείς συμφωνίες ενώ συνασπίζονται μεταξύ τους για να «αποδιώξουν» τη φιλελεύθερη προκατάληψη των κανόνων τους και των θεσμών τους. Εάν η Δύση προσπαθήσει τώρα να χρησιμοποιήσει αυτά τα θεσμικά όργανα να δράσουν όχι μόνο εναντίον του Ιράν και της Βόρειας Κορέας αλλά και εναντίον της Ρωσίας –που είναι ένα μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ-μπορεί να ανακαλύψει ότι ενθαρρύνει τον ρεβιζιονισμό παρά τον αποτρέπει.
Τέλος, το να δοθεί απάντηση στον ρωσικό ρεβιζιονισμό είναι μια μεγάλη πρόκληση για την ενότητα της ΕΕ και τη φύση της ΕΕ ως μια κοινότητα ασφάλειας. Πέρα από τις διαφορές μεταξύ της οικονομικής έκθεσης και της έκθεσης αναφορικά με την ασφάλεια μεταξύ των κρατών-μελών, υπήρξαν επίμονοι διαχωρισμοί μεταξύ εκείνων που σκέφτηκαν ότι η καλύτερη προσέγγιση με τη Ρωσία ήταν να εμπλακούν μαζί της εκείνοι που νόμιζαν ότι το Κρεμλίνο σέβεται μόνο όσους του αντιστέκονται. Αν και οι διαφορές μεταξύ των κρατών-μελών φαίνεται να έχουν συρρικνωθεί τα τελευταία πέντε χρόνια, υπάρχει κίνδυνος ότι τώρα θα διευρυνθούν ξανά καθώς οι Ευρωπαίοι αντιμετωπίζουν δύσκολες επιλογές σχετικά με το πώς να αντιμετωπίσουν μια επιθετική, ρεβιζιονιστική Ρωσία. Η ικανότητα της ΕΕ να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που υπογραμμίζονται σε αυτό το κείμενο, θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το πόσο θα καταφέρει να ενωθεί γύρω από κοινούς παγκόσμιους στόχους αντί να είναι διαιρεμένη από τις ασύμμετρες επιπτώσεις που μπροεί να επιφέρει η Ρωσία στην ΕΕ.
European Council of Foreign Relations
Πηγή:www.capital.gr
