του Χάρη Ντιγριντάκη
Με υψηλές ταχύτητες και εμπροσθοβαρές πρόγραμμα με στόχο την υψηλότερη δυνατή άντληση σημαντικών πόρων τόσο από το Ταμείο Ανάπτυξης και το ΕΣΠΑ όσο και από άλλες ευρωπαϊκές πηγές άντλησης κεφαλαίων, θα κινηθεί η πολιτεία το προσεχές διάστημα. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι επικεφαλής του νευραλγικού όσο ποτέ υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών ανέλαβε στη νέα κυβέρνηση ο μέχρι πρότινος «Τσάρος» της ελληνικής οικονομίας κ. Χρήστος Σταϊκούρας.
Παίρνει στην πλάτη του αναμφίβολα ένα «πλούσιο» χαρτοφυλάκιο, και τίθεται επικεφαλής ενός παραγωγικού υπουργείου που αποτελεί λοκομοτίβα ανάπτυξης της χώρας.
Και αυτό συμβαίνει σε μια κρίσιμη συγκυρία, καθώς η ατζέντα του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών θεωρείται εν τω βάθει σημαντική, «βαριά», αλλά και γεμάτη προκλήσεις και εκκρεμότητες. Η έκρηξη στον χώρο των κατασκευών και γενικότερα των υποδομών τα τελευταία 3 έτη ήταν παραπάνω από εμφανής. Το «στοίχημα» του κ. Χρήστου Σταϊκούρα, αλλά και των νέων υφυπουργών, κ. Νίκου Ταχιάου (αρμόδιος για τις υποδομές) και Χριστίνας Αλεξοπούλου (αρμόδια για τις Μεταφορές), είναι αφενός να φέρουν σε πέρας τον τεράστιο όγκο έργων και διαγωνισμών, αφετέρου να προχωρήσουν θεσμικές αλλαγές σε όλο το φάσμα των υποδομών.
Τα μεγάλα έργα
Την τελευταία 4ετία προχώρησαν έργα και διαγωνισμοί άνω των 14 δισ. ευρώ, κάποια εκ των οποίων εξελίσσονται, είναι αρκετά προωθημένα ή σε φάση ολοκλήρωσης και άλλα σε πιο πρώιμο στάδιο. Έργα όπως η Γραμμή 4 του Μετρό Αθήνας, ο Ε65, το Πάτρα – Πύργος, το Μετρό Θεσσαλονίκης, το αεροδρόμιο στο Καστέλι Ηρακλείου, τμήματα του ΒΟΑΚ, η ολοκλήρωση του αυτοκινητόδρομου της Αμβρακίας Οδού (Άκτιο-Αμβρακία), το flyover στην Περιφερειακή Θεσσαλονίκης, το οδικό έργο Καλαμάτα-Μεθώνη, η παράκαμψη Χαλκίδας και το Μπράλος-Άμφισσα, η επέκταση της Λ. Κύμης είναι ανάμεσα στα εμβληματικά που πρέπει να τελειώσουν ή να προχωρήσουν.
Πλήθος διαγωνισμών
Ανατέμνοντας την αγορά κάποιος διαβλέπει επί θύραις έρχεται πλήθος διαγωνισμών άνω των 10 δισ. ευρώ, όπως τη μεγάλη Παραχώρηση του ΒΟΑΚ (Χανιά – Ηράκλειο, σχεδόν 1,7 δισ. ευρώ), τις επεκτάσεις της Αττικής Οδού (σχεδόν 1,5 – 2 δισ. ευρώ), επεκτάσεις του Μετρό στην Αθήνα (π.χ. προς Ιλιον, άνω των 550 εκατ. ευρώ, αλλά και οι νέες «γραμμές»), οδικά ΣΔΙΤ στη Βόρεια Ελλάδα, το νέο κτίριο της Γενικής Γραμματείας Υποδομών στην Πειραιώς, τα Δικαστικά Μέγαρα σε Βόρεια Ελλάδα, Κεντρική Ελλάδα, Κρήτη, τα 13 Περιφερειακά Κέντρα Πολιτικής Προστασίας, τα 5 αστυνομικά μέγαρα, τα Φράγματα Τσικνιά στη Λέσβο, Ταυρωνίτη, Ενιπέα, Μπραμιανού, έργα ύδρευσης σε Κέρκυρα, Πρέβεζα – Λευκάδα και ουκ ολίγα ακόμα.
Καυτές πατάτες
Σημειώνεται ότι θα πρέπει το υπουργείο να δει τι θα κάνει και με διαγωνισμούς που έχουν «παγώσει», όπως το φράγμα Χαβρία Θεσσαλονίκης, το Ιωάννινα – Κακκαβιά, το Μακρακώμη-Τυμφρηστός. Παράλληλα, εκκρεμεί η ολοκλήρωση της φάσης του ανταγωνιστικού διαλόγου για τα 6 σιδηροδρομικά έργα που θα ενώσουν βασικά λιμάνια της χώρας με το δίκτυο (4,5 δις ευρώ), καθώς πρέπει να «κλειδώσουν» χρηματοδοτήσεις και τεχνικές παράμετροι, ή και έργα επέκτασης του μέσου σε Κεντρική – Βόρεια Ελλάδα και Πελοπόννησο.
Ακολούθως, εκκρεμούν και οι διαγωνισμοί (σχεδόν 1,5 δισ. ευρώ), μέσω ΣΔΙΤ, για την ανάταξη – εκσυγχρονισμό του δικτύου του ΟΣΕ αλλά και του ψηφιακού μετασχηματισμού του Οργανισμού, αλλά και η ολοκλήρωση όλων των συστημάτων ασφάλειας – τεχνολογίας που πλέον έχουν αποκτήσει τον χαρακτήρα κορυφαίας προτεραιότητας. Ιδιαίτερα κρίσιμο θέμα για την κυβέρνηση θεωρείται η εγκατάσταση της σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης στο βασικό σιδηροδρομικό δίκτυο, καθώς, χωρίς συστήματα όπως το ETCS και το GSMR, το δίκτυο θα εξακολουθήσει να υποκρύπτει κινδύνους.
Θεσμικές αλλαγές
Σε πρωτεύοντα ρόλο βρίσκεται ένα σισύφειο για ορισμένους έργο όπως η αξιοποίηση των 22 περιφερειακών αεροδρομίων, ενώ «τρέχει» και ο διαγωνισμός για το αεροδρόμιο της Καλαμάτας.
Ταυτόχρονα την στρατηγική για τα «πράσινα» μέσα μεταφοράς, την ηλεκτροκίνηση (που έρχεται η πλήρης αρμοδιότητα από το υπουργείο Περιβάλλοντος), την απελευθέρωση των ΚΤΕΛ, αλλά κυρίως θέματα όπως η επόμενη ημέρα σε ΟΣΕ – ΕΡΓΟΣΕ, η ανασυγκρότηση της διαδικασίας παραγωγής έργων (το ζητούν οι κατασκευαστές), η προώθηση του Παρατηρητηρίου Τιμών, ιδίως δε το μείζον θέμα των ελλείψεων σε εργοτάξια, με το «κενό» να εκτιμάται σε 200 χιλ. και την αγορά να αναμένει λύσεις όπως η «εισαγωγή χεριών» από το εξωτερικό. Αλλά και τι θα γίνει με την τυχόν αναπροσαρμογή διοδίων στους εθνικούς αυτοκινητόδρομους (συμβάσεις παραχώρησης).
Ιδιαίτερη σπουδή οφείλεται να δοθεί στο κομμάτι ανάπτυξης των Logistics όπου τα έργα έχουν καθυστερήσει εμφανώς.
Την ίδια στιγμή παράγοντες της κατασκευαστικής αγοράς και θεσμικά όργανα συνδέσμων μικρών και μεγάλων εργοληπτικών εταιρειών έθεσαν εκ νέου το θέμα της αναθεώρησης τιμών δημόσιων έργων (τόσο ως προς την ταχύτητα όσο και ως προς τη μέθοδο), την εξάλειψη διαφόρων γραφειοκρατικών ζητημάτων που εντέλει ρίχνουν χρονικά έξω τους προϋπολογισμούς αλλά και σοβαρές παρεμβάσεις όπως στο πρόγραμμα του Ταμείου Ανάκαμψης με ανακατεύθυνση πόρων για γρηγορότερη απορρόφηση ή για τα έσοδα από Παραχωρήσεις (εκτιμούν πως πλέον ήρθε ο καιρός να μην πηγαίνουν όλα προς μείωση του δημόσιου χρέους αλλά να επανακατανέμονται στην αγορά για τη χρηματοδότηση νέων έργων). Επίσης ζητούν βελτιώσεις στο νόμο περί Πρότυπων Προτάσεων (αφορά σε έργα της τάξης των 200 εκατ. ευρώ και άνω), ώστε να βγαίνουν διαγωνισμοί και από μικρότερους φορείς πέραν του κεντρικού κράτους.
Ειδικότερα, θεωρείται μεγάλη πρόκληση για τον τομέα των υποδομών, τη νέα κυβέρνηση και τους ομίλους η επίλυση προβλημάτων όπως η έλλειψη επιστημονικού – εργατικού που θα επανδρώσει τα εργοτάξια, η υποστήριξη από το τραπεζικό σύστημα (χρηματοδότηση εκεί που είναι αναγκαίο και έκδοση εγγυητικών επιστολών), που αποτελούν βασικά ζητήματα. Όπως, όμως, σημαντικά θέματα είναι και η αύξηση των τιμών υλικών αλλά και του εργατικού κόστους, η μη λειτουργία (αν και έχει θεσμοθετηθεί) ακόμα του Παρατηρητηρίου Τιμών. Κοντά σε αυτή, είναι η ανάγκη εκσυγχρονισμού του συστήματος παραγωγής έργων, η γραφειοκρατία, η πολυνομία, η μη εφαρμογή θεσμών όπως η διαιτησία και ο «φιλικός διακανονισμός», οι «φωτογραφικοί» όροι προκηρύξεων, ο καλύτερος προγραμματισμός, η ενσωμάτωση BIM κ.α., όπως ακτινογραφήθηκαν από στελέχη του χώρου.
