Αρχαιολογικοί χώροι, επιβλητικοί Ναοί, Μουσεία, πλατείες, θέατρα, εκθέσεις και φεστιβάλ πλαισιώνουν την ταξιδιωτική εμπειρία στην κοσμοπολίτικη Πάτρα, που είναι τόσο πλούσια και πολύπλευρη, όσο και η προσωπικότητά της.
Το TourismToday ταξίδεψε, περιηγήθηκε, περιπλανήθηκε και σε «ανοικτό διάλογο» με την ιστορία, τη φύση και τους ανθρώπους, γνώρισε τις άγνωστες πτυχές και τις κρυφές ομορφιές της ενδοχώρας της Πάτρας, που πλέον μας επανασυστήνεται σαν ένα φυσικό, ιστορικό και πολιτιστικό σύνολο που αξίζει να επισκεφτείς κάθε εποχή του χρόνου.
Κι όπως κάθε γνωριμίας προηγούνται οι συστάσεις, ας ξεκινήσουμε με αυτές: Η Πάτρα είναι η μεγαλύτερη πόλη της Πελοποννήσου και η τρίτη μεγαλύτερη της Ελλάδας με πληθυσμό που ξεπερνά τις 200.00 στην καλλικρατική της επικράτεια. Είναι επίσης, πρωτεύουσα της Περιφερειακής Ενότητας Αχαΐας, της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, καθώς και έδρα του ομώνυμου δήμου. Ενώ, έχει οριστεί επίσης έδρα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, της Δυτικής Ελλάδας και του Ιονίου.
Αποκαλείται Πύλη της Ελλάδας προς τη Δύση. Κομβικό σημείο για το εμπόριο και την επικοινωνία με την Ιταλία και την ευρωπαϊκή δύση ευρύτερα, καθώς, διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της Ελλάδας.
Η Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου «Χαρίλαος Τρικούπης», που εγκαινιάστηκε και τέθηκε σε λειτουργία το 2004, συνδέει το κοσμικό προάστιο τη Πάτρας, με το χωριό Αντίρριο της Αιτωλοακαρνανίας, ενώνοντας έτσι την Πελοπόννησο με τη δυτική Στερεά Ελλάδα. Ή αλλιώς, την Αρχαία Ολυμπία και τον Ομφαλό της Γης όπως αποκαλούν τους Δελφούς, με την ίδια να δεσπόζει στα βόρεια παράλια της Πελοποννήσου, από τις παρυφές του Παναχαϊκού όρους, μέχρι τις ακτές του Πατραϊκού κόλπου, ως φυσική εγκόλπωση του Ιονίου πελάγους.
Η πόλη καυχιέται και φημίζεται για ένα από τα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά καρναβάλια. Το Πατρινό καρναβάλι όμως, με την πληθώρα εκδηλώσεων, τους φαντασμαγορικούς χορούς, τις μεγάλες παρελάσεις και τα εντυπωσιακά άρματα, είναι μόνον ένα από τα πολλά ατού της πόλης. Η πόλη της Πάτρας, η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2006, κουβαλά ένα βαρύ χαρτοφυλάκιο από το εξαιρετικά πλούσιο και σπάνιας αρχαιολογικής αξίας παρελθόν της, το οποίο ενισχύει με περισσή σπουδή και πάθος κατά τη σύγχρονη εκδοχή της.
Κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο, η Πάτρα αποτέλεσε κοσμοπολίτικο κέντρο της Μεσογείου. Δεν είναι λίγες οι ιστορίες που θα ακούσεις να αφηγούνται οι σύγχρονοι, με κορυφαία αυτή των επισκέψεων του Αντώνιου και της Κλεοπάτρας που επέλεγαν την Πάτρα ως το καλοκαιρινό τους θέρετρο για να ζήσουν τον έρωτά τους.
Η πόλη που βρέθηκε σε απόλυτη ακμή κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο, κρατά φυλαγμένο σε περίοπτη θέση στο νέο Αρχαιολογικό Μουσείο το αποτύπωμα της περιόδου που ήταν στολισμένη με πολλά ιερά και άλλα οικοδομήματα.
Στο νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Πάτρας εκτίθενται αρχαιολογικά ευρήματα, από τη Μυκηναϊκή μέχρι και την Ύστερη Ρωμαϊκή εποχή. Το μουσείο στεγάζεται σε ένα σύγχρονο και ιδιαίτερο αρχιτεκτονικά κτίριο που εκτείνεται σε 28.000m². Οι εσωτερικοί χώροι καταλαμβάνουν έκταση 8.000m².
Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους της ΣΤ’ Εφορείας Αρχαιοτήτων, το 70% των εκθεμάτων βλέπουν το φως της ημέρας για πρώτη φορά τα τελευταία τριάντα χρόνια.
Στην πόλη της Πάτρας φιλοξενούνται επίσης το Μουσείο Επιστημών και Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών. Το Μουσείο Τύπου της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Πελοποννήσου-Ηπείρου-Ιονίων Νήσων. Το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και το Μουσείο Μικρασιατικής Μνήμης.
Κάστρο της Πάτρας
Το Κάστρο της Πάτρας είναι παλαιό φρούριο της πόλης και ένα από τα εμβληματικά τοπόσημά της, χτισμένο από τον Ιουστινιανό, επάνω στα ερείπια της αρχαίας Ακρόπολης κατά το δεύτερο μισό του 6ου μ.Χ. αιώνα.
Στους Βυζαντινούς αιώνες, μέχρι τον ερχομό των Φράγκων (1205), το πολιόρκησαν Σλάβοι, Σαρακηνοί, Βούλγαροι, Νορμανδοί, κ.α. Στους Ενώ, μέχρι και το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, παρέμεινε σε αδιάκοπη χρήση για την άμυνα της πόλης, αλλά και ως διοικητικό και στρατιωτικό κέντρο.
Τα τείχη του περικλείουν μία έκταση 25 στρεμμάτων, με πύργους και προμαχώνες, που προστατεύονταν από βαθιά τάφρο και ένα εσωτερικό περίβολο που στις μέρες μας έχει διαμορφωθεί θέατρο για την φιλοξενία εκδηλώσεων κατά τις καλοκαιρινές περιόδους.
Όπως κάθε κάστρο έτσι και αυτό της Πάτρας συνοδεύεται από ιστορίες μυστηρίου. Κατά τη λαϊκή τους μάλιστα εκδοχή, το Κάστρο είχε και το στοιχειό του. Σε ειδική εσοχή στην τοιχοποιία του Κάστρου, είναι εντοιχισμένος κορμός αγάλματος και κεφάλι ανδρός των ρωμαϊκών χρόνων. Το παραμορφωμένο αυτό άγαλμα πήρε μυθικές διαστάσεις στα μάτια των κατοίκων της Πάτρας. Έγινε το στοιχειό της πόλης, η «Πατρινέλα». Η τοπική παράδοση λέει ότι ήταν γυναίκα μεταμορφωμένη σε άντρα, που κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας οι Πατρινοί την «έβλεπαν» να κλαίει όταν επρόκειτο να πληγούν από επιδημίες, ή να πεθαίνει κάποιος επιφανής Πατρινός.
Ένα κεντρικό χαρακτηριστικό της αστικής γεωγραφίας της Πάτρας είναι η διαίρεσή της στην Άνω και Κάτω πόλη, που συνδέονται μεταξύ τους με 14 μαρμάρινες σκάλες. Η Κάτω πόλη, περιλαμβάνει τον αστικό πυρήνα, ρωμαϊκό υδραγωγείο, δασύλλιο, κάστρο, ενώ η Άνω πόλη καλύπτει την περιοχή των παλαιότερων οικισμών, γύρω από το φρούριο.
Όσες σκάλες διαθέτει η πόλη, άλλες τόσες ή και περισσότερες είναι οι πλατείες που μπορεί να συναντήσει ο επισκέπτης, από τις οποίες μπορεί να απολαύσει την πανοραμική θέα που προσφέρουν αλλά και μοναδικές στιγμές χαλάρωσης στα άπειρα καφέ και μεζεδοπωλεία που τις πλαισιώνουν.
Σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση, η Πάτρα είναι ο τόπος του μαρτυρίου του Αγίου Ανδρέα, που είναι και ο πολιούχος άγιος της πόλης. Ο Ναός του Αγίου Ανδρέα είναι η μεγαλύτερη εκκλησία της Ελλάδας και μία από τις μεγαλύτερες των Βαλκανίων.
Ο ναός, που αποτελεί χριστιανική βασιλική, είναι αφιερωμένος στον πρωτόκλητο Απόστολο του Χριστού. Μαζί με τον διπλανό, παλαιό ναό του Αγίου Ανδρέα, αποτελούν σημαντικό χώρο προσκυνήματος για Χριστιανούς από όλο τον κόσμο.
Η κατασκευή του βυζαντινού ρυθμού ναού ξεκίνησε το 1908. Πάνω στον κεντρικό θόλο υπάρχει ένας επίχρυσος σταυρός μήκους 5 μέτρων, και στους υπόλοιπους θόλους-καμπαναριά υπάρχουν 12 μικρότεροι σταυροί. Αυτοί οι σταυροί συμβολίζουν τον Ιησού και τους Αποστόλους του. Το εσωτερικό του ναού είναι διακοσμημένο με βυζαντινής τεχνοτροπίας τοιχογραφίες και μωσαϊκά. Οι διαστάσεις του είναι 60μ. το μήκος, 52μ. το πλάτος και 46μ. το ύψος. Το συνολικό εμβαδόν της Εκκλησίας είναι 2500 τ.μ. και η χωρητικότητά του είναι άνω των 8.000 ατόμων.
Ο ιστορικός Ιερός Ναός Παντοκράτορος Πατρών είναι χτισμένος στην άνω πόλη, πάνω στα ερείπια αρχαίου ναού του Ολύμπιου Διός το 900 π.Χ. περίπου. Ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι τρούλοι του ναού οι οποίοι είναι μολύβδινοι. Είναι ο πρώτος καθεδρικός ναός της Πάτρας, βυζαντινού ρυθμού και αντίγραφο του ναού της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη.
Η πόλη τροφοδοτεί τον θρησκευτικό τουριστικό της πλούτο με την Μονή Αγίου Νικολάου Μπάλα ή Παλαιομονάστηρο και την ιστορική Ιερά Μονή Παναγίας της Γηροκομίτισσας, που χτίστηκε τον 10ο αιώνα μ.Χ., πάνω στα ερείπια του Αρχαίου Ναού της θεάς Αρτέμιδος να αποτελούν τα μερικά από τα λαμπρά της μνημεία.
Για τους λάτρεις της ιστορίας και του Πολιτισμού, η Πάτρα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «Μέκκα» Αρχαιολογικών χώρων και Μνημείων.
Οι Μυκηναϊκοί Τάφοι Βούντενης είναι μια από τις σημαντικότερες θέσεις Μυκηναϊκού κόσμου, με διάρκεια σχεδόν πεντακόσια χρόνια, 1.500-1.000 π.Χ). Το ρωμαϊκό Νεκροταφείο χρονολογείται μεταξύ του τέλους του 1ου αι. μ.Χ και του τέλους του 2ου αι. μ.Χ. Έχοντας σχήμα σταυρού, όπως ο ναός της Ίσιδας στην Πομπηία, αποτελεί το μοναδικό μνημείο με αυτή την ιδιαίτερη μορφή που βρέθηκε στην Πάτρα.
- Η Πηγή της Δήμητρας που βρίσκεται στον παλαιό ναό του Αγίου Ανδρέα, άλλοτε ήταν πηγή της θεάς Δήμητρας που λειτουργούσε και ως μαντείο.
- Το Ρωμαϊκό Ωδείο είναι παλαιότερο από το Ωδείο Ηρώδου του Αττικού στην Αθήνα. Μαζί με το Ρωμαϊκό Αμφιθέατρο αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο μεγάλης αρχαιολογικής σημασίας και αξίας.
- Υδραγωγείο. Το πρώτο συστηματικό υδραγωγείο της Πάτρας βρίσκεται στα ριζά του λόφου του Δασυλλίου και είναι έργο των ρωμαϊκών χρόνων.
- Ρωμαϊκό Νυμφαίο. Μνημειώδες κτίσμα του 3ου αιώνα που αποτελούσε χώρο αναψυχής με πίδακες νερού και κήπους.
- Γέφυρα του Μείλιχου ή γέφυρα Παυσανία. Καλά διατηρημένη ρωμαϊκή γέφυρα με δύο τούβλινες καμάρες που στηρίζονται πάνω σε περίτεχνες βάσεις από πελεκητές πέτρες.
- Τα Λουτρά – Χαμάμ Πατρών κτίστηκαν κατά το 16ο αιώνα επί Ενετοκρατίας και διατηρήθηκε αργότερα από τους Τούρκους για τους οποίους είχε ιδιαίτερη σημασία η συνήθεια των θερμών λουτρών. Τα χαμάμ λειτουργούν από τότε μέχρι και σήμερα και συγκαταλέγονται στα παλιότερα σωζόμενα, σε χρήση, τουρκικά θερμόλουτρα στην Ευρώπη.
- Το Θέατρο «Απόλλων» κατασκευάστηκε το 1872 με σχέδια του μεγάλου Γερμανού αρχιτέκτονα και φιλέλληνα Ερνέστου Τσίλλερ. Είναι το παλιότερο από τα σωζόμενα κλειστού τύπου θέατρα των νεοτέρων χρόνων στην Ελλάδα και ίσως το εντυπωσιακότερο αρχιτεκτονικό στολίδι της Πάτρας.
- Aποθήκες «Μπάρρυ». Συγκρότημα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής συνδεδεμένο με την εποχή ακμής της πόλης. Χρησιμοποιήθηκε ως εργοστάσιο νηματοποιίας, κλωστικής, αλευροποιίας και κατεργασίας σταφίδας. Σήμερα λειτουργεί ως κέντρο τεχνών και στεγάζει το info center της Πάτρας.
- Παλαιό Νοσοκομείο Νεοκλασικό κτίριο του Δανού αρχιτέκτονα Χανς Κρίστιαν Χάνσεν το οποίο λειτούργησε ως νοσοκομείο από το 1872 έως το 1973. Σήμερα λειτουργεί ως Πολιτιστικό Πολυκέντρο της Πάτρας.
Το Σπίτι του Κωστή Παλαμά, ναι, βρίσκεται στην Πάτρα. Πρόκειται για ένα διατηρητέο νεοκλασικό κτίριο στο κέντρο της πόλης, εκπληκτικής αισθητικής, που λειτουργεί ως μουσείο και «Στέγη Γραμμάτων Κωστή Παλαμά».
Ιδιαίτερου αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος θεωρούνται τα πέτρινα κτίσματα των Δημοτικών Σφαγείων της Πάτρας που λειτουργούσαν έτσι έως το 1998.
Οι σύγχρονοι Πατρινοί έχουν μετατρέψει το χώρο σε μεγάλο εκθεσιακό κέντρο και χώρο πολιτιστικών εκδηλώσεων. Ενώ από αρχές του 2021 θα λειτουργεί ως σύγχρονο Κέντρο της Δημιουργικής Βιομηχανίας, με στόχο την ανάδειξης του τουριστικού brand της περιοχής που είναι το πατρινό καρναβάλι.
Στο Κέντρο της Δημιουργικής Βιομηχανίας του Καρναβαλιού, που ευελπιστεί να μετατραπεί σε φυτώριο νέων καλλιτεχνών συννδεδεμένων με την ευρεία γκάμα επαγγελμάτων που το ενσαρκώνουν, θα φιλοξενούνται αρκετές ακόμα πολιτιστικές δράσεις. Στόχος του είναι να αναδείξει και το Θέατρο Σκιών, αφού η Πάτρα να είναι απόλυτα συνδεδεμένη με τον Καραγκιόζη και την παράδοση που έχει πίσω της αυτή η μορφή λαϊκής τέχνης.
Στο πλαίσιο του έργου, που υλοποιείται μέσω του προγράμματος SPARK όπως είπε και ο υπεύθυνος του προγράμματος Βασίλης Παπαϊωάννου, θα υπάρχει εκθεσιακός χώρος, ο οποίος θα λειτουργεί σαν ένα είδος καρναβαλικού μουσείου, με εκθέματα από παλιότερα καρναβάλια, συνδέοντας έτσι το παρελθόν με το παρόν. Ξεχωριστός χώρος παρουσίασης καρναβαλικών δημιουργιών, με στολές, μάσκες, καπέλα και άλλα εκθέματα.
Έχει προβλεφθεί χώρος Δημιουργίας, όπου ο επισκέπτης θα μπορεί να δει με τη βοήθεια μεθόδων της σύγχρονης τεχνολογίας (3D, Skaning, 3D Printing), τον τρόπο κατασκευής και αναπαραγωγής όλων των καρναβαλικών προϊόντων που θαυμάζουμε κάθε χρόνο.
Επίσης, θα υπάρχει χώρος για παραστάσεις του Θεάτρου Σκιών, αλλά και μια ξεχωριστή αίθουσα εργαστηρίου για τη δημιουργική απασχόληση, κυρίως των νεαρών επισκεπτών, μέσω του Καραγκιόζη.
Στο Κέντρο Δημιουργικής Βιομηχανίας θα υπάρχει επίσης χώρος σινεμά, συναυλιακός χώρος για μουσικές εκδηλώσεις και ένας πολυχώρος εκδηλώσεων που είναι ήδη σε θέση να φιλοξενεί ημερίδες, συνεδριάσεις, αλλά και εκθέσεις πολιτιστικού χαρακτήρα.
Πανοραμική θέα του λιμανιού της Πάτρας από το Κάστρο της πόλης
