Σε μια κρίσιμη για το μέλλον της χώρας μας στους τομείς της οικονομίας και της κοινωνικής συνοχής, και ενώ έχει φανεί ξεκάθαρα ότι η Ναυτιλία και ο Τουρισμός θα πρέπει να είναι οι αναπτυξιακοί πυλώνες για την «επόμενη ημέρα», παρατηρούμε μια εντυπωσιακή στασιμότητα στον τομέα της δημιουργίας νέων επενδύσεων ειδικά στον Τουρισμό.
Όλα ανεξαιρέτως τα επενδυτικά πλαίσια, οι αναπτυξιακοί νόμοι και τα fast track, ενώ είχαν φιλόδοξους στόχους, δεν πέτυχαν τόσο τους άμεσους στόχους τους όσο και να κάνουν την ανταγωνιστική εκείνη διαφορά για την ποιοτική αναβάθμιση του τουριστικού μας προϊόντος. Οι αιτίες ήταν πολλές και γνωστές. Απουσία σύγχρονων εξειδικευμένων μελετών της ευρύτερης περιοχής (π.χ. Μεσόγειος, Νότια Ευρώπη, κλπ), δεν έλαβαν ποτέ υπόψη τους την διεθνή οικονομική/επενδυτική συγκυρία για αυτό κυρίως εξυπηρέτησαν εκσυγχρονισμούς εγκαταστάσεων και όχι νέες μεγάλες επενδύσεις, ήταν δυσκίνητοι μηχανισμοί που ούτε τις ελεγκτικές διαδικασίες εξυπηρετούσαν, έβαζαν τίτλους (τουριστική/μη τουριστική) σε γεωγραφικές περιφέρειες/ενότητες με λάθος κριτήρια, ήταν πολλές φορές νομικά πλαίσια κατά παραγγελία, κλπ. Ακόμη και το fast track έχει στηριχθεί σε μια προβληματική πλατφόρμα θεωρώντας σοβαρή και μεγάλη επένδυση εκείνη που έχει ορίζει ένα πολύ μεγάλο αρχικό κεφάλαιο και όχι εκείνη που μπορεί να δώσει λύσεις σε χρόνια προβλήματα και σε εκείνες της υψηλής προστιθέμενης αξίας (π.χ. υδατοδρόμια).
Και στην χώρα μας υπήρχαν προσπάθειες βελτίωσης των θεσμικών αδυναμιών που υπάρχουν (π.χ. χωροταξικό τουρισμού, ιχθυοκαλλιέργειες, κλπ) αλλά και πάλι δεν φαίνεται ότι θα δοθεί η απαραίτητη ώθηση για την προσέλκυση νέων επενδύσεων. Το κορυφαίο ερώτημα που θα πρέπει να απαντηθεί θεσμικά είναι το τι τουρισμό και ανάπτυξη στην παροχή υπηρεσιών φιλοξενίας θέλουμε για τα επόμενα 20 χρόνια λαμβάνοντας υπόψη τα νέα δεδομένα, τις διεθνείς εξελίξεις, τα γεωπολιτικά της ευρύτερης περιοχής, κλπ.
Πριν από λίγο καιρό και μετά από καθυστέρηση 10 περίπου ετών μπαίνει στην επόμενή της φάση η επένδυση Atalanti Hills στην Φθιώτιδα περιοχή Λοκρός. Φαίνεται ότι ανεμπόδιστα ο επενδυτής θα μπορέσει να προχωρήσει και με δεδομένο ότι δεν έχει χάσει το ενδιαφέρον του για την περιοχή. Η επένδυση στην περιοχή Μονής Τοπλού έχει σταματήσει και πάλι παρά τις υποσχέσεις της πολιτικής ηγεσίας αλλά και του επικεφαλής του επενδυτικού σχήματος. Παράλληλα η εταιρεία (Minoan Group) προχωράει στον σχεδιασμό της επόμενης ημέρας και έχει προβεί σε εξαγορές ταξιδιωτικών οργανισμών με σκοπό την καθετοποίησή της στον χώρο και την υποστήριξη της επένδυσης, ενώ στο Costa Navarino προχωράει ομαλά η δεύτερη φάση (Navarino Bay) αλλά μάλλον θα καθυστερήσουν οι 2 συμπληρωματικές επενδύσεις (Κυνηγός, Ριζόμυλος).
Ρώσοι επενδυτές έχουν στοχοποιήσει τόσο την Χαλκιδική όσο και την Ρόδο για τουριστικές επενδύσεις ύψους 1 δις ευρώ συνολικά που στο μεγαλύτερό τους ποσοστό θα αφορούν εξαγορές υφισταμένων μονάδων
Στην Ε.Ε. πριν από κάθε επενδυτική πρόσκληση προηγείται μια επισταμένη μελέτη του αντικειμένου (π.χ. τουρισμός, κρουαζιέρα, αερομεταφορές, κλπ) όχι μόνο στην επικράτεια του κράτους-μέλους, αλλά στην ευρύτερη περιοχή και διεθνώς. Ορίζονται οι προτεραιότητες κι προπάντων τα αναμενόμενα οφέλη (ποσοτικά και ποιοτικά προσδιορισμένα). Ο ορίζοντας που εξετάζεται είναι πάνω από 20 έτη γιατί οι επενδύσεις στον τουρισμό είναι εντάσεως κεφαλαίου και έχουν μεγάλο χρόνο αποπληρωμής. Ειδικό ενδιαφέρον υπάρχει και για τις ΣΔΙΤ και μάλιστα υπάρχουν αρκετά πετυχημένες πρακτικές στον τομέα αυτό (π.χ. Λιμάνι και τέρμιναλ διεθνούς κρουαζιέρας στην Ραβέννα Ιταλίας με συνεργασία τοπικής αρχής και εταιρείας διαχείρισης κρουαζιερόπλοιων από ΗΠΑ).
Σε χώρες εκτός Ε.Ε. υπάρχουν δύο κύριες επενδυτικές ‘σχολές’, η πρώτη αφορά ειδικά τουριστικά έργα με την μορφή Built & Operate και η δεύτερη που συναντάται κυρίως στην Αραβική Χερσόνησο, στην Ασία, Καραϊβική κλπ αφορά την επενδυτική δραστηριότητα σε προκαθορισμένες περιοχές της εκεί επικράτειας και με ειδικό σκοπό (τουρισμός, ελαφριά βιομηχανία, υπηρεσίες, κλπ). Στην πρώτη περίπτωση υπάρχει διαγωνιστική διαδικασία για την καλύτερη ποσοτική και ποιοτική προσφορά. Στην δεύτερη υπάρχει πλήρης ελευθεριότητα από την πλευρά του επενδυτή που εφόσον ορίσει τα χαρακτηριστικά της επένδυσής του, μέσα σε μία ημέρα (ΗΑΕ, Κατάρ, Μπαχρέιν, κλπ) λαμβάνει την άδεια για να ξεκινήσει την επένδυσή του, άδεια παραμονής, άδεια απόκτησης ιδιοκτησίας, άδεια εξαγωγής των κερδών της επένδυσης χωρίς παρακράτηση, αφορολόγητα κέρδη, εισαγωγή πρώτων υλών χωρίς δασμούς, κλπ. Αυτό που ζητάει η τοπική κυβέρνηση είναι η απόκτηση μεριδίου στην επένδυση (π.χ. 10 – 20%) σαν δείγμα εμπιστοσύνης προς τον ξένο επενδυτή.
Τέλος, η περίοδος που διανύουμε δεν θεωρείται ιδανική για στοχευμένες επενδύσεις, αλλά μόνο για ‘επιθετικές’ επενδύσεις που εκμεταλλεύονται την κακή οικονομική συγκυρία.
Χρήστος Νικολαίδης
