Σε δυο χρόνια «βλέπουν» την ανάκαμψη της οικονομίας στην Ελλάδα σχεδόν οι μισοί τουριστικοί επιχειρηματίες και ανώτατα στελέχη των επιχειρήσεων, ενώ 1 στους 3 εκτιμά ότι θα χρεισθούν τρία χρόνια για να έρθει η ανάκαμψη.Το 98%, εξάλλου, πιστεύει ότι ο τουρισμός θα αποτελέσει την ατμομηχανή για την ανάκαμψη.
Το συμπέρασμα προκύπτει από την έρευνα που διενήργησε το Νοέμβριο η Stanton Chase International σε συνεργασία με τον ΣΕΤΕ, στην οποία απάντησαν 250 επιχειρηματίες και ανώτατα στελέχη από τα 600 ερωτηματολόγια, που στάλθηκαν συνολικά.
Στην έρευνα αυτή, η οποία λαμβάνει χώρα για πρώτη φορά στην Ελλάδα, επιχειρήθηκαν να αποτυπωθούν οι τάσεις, οι ευκαιρίες, οι προκλήσεις και τα θέματα που είναι πρώτα στην agenda, όπως αυτά διαμορφώνονται μέσα από τις απαντήσεις Υψηλόβαθμων Στελεχών & Επιχειρηματιών των Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων.
Συνολικά ανταποκρίθηκαν 250 Επιχειρηματίες & Υψηλόβαθμα Στελέχη και μέσω ενός ερωτηματολογίου με πολλαπλές επιμέρους θεματικές ενότητες διερευνήθηκαν τομείς όπως:
• Οι τομείς και οι προϊοντικές κατηγορίες του κλάδου από όπου αναμένονται εξελίξεις.
• Δυνατά σημεία του Ελληνικού τουριστικού προϊόντος που επιταχύνουν την ανάπτυξή του.
• Παράγοντες που εμποδίζουν τον κλάδο να προσαρμοστεί στις μεταβαλλόμενες συνθήκες ώστε να επιταχυνθεί η ανάπτυξη.
• Ευκαιρίες ανά γεωγραφική περιοχή.
• Προτεραιότητες των διαφόρων τμημάτων μιας τουριστικής επιχείρησης.
• Ο ρόλος, οι δεξιότητες και οι αξίες που πρέπει να επιδείξουν τα στελέχη του συγκεκριμένου κλάδου μέσα σε ένα περιβάλλον οικονομικής ύφεσης.
• Το ενδιαφέρον των στελεχών να διερευνήσουν ευκαιρίες μετεγκατάστασης στο εξωτερικό, τις προκλήσεις να ακολουθήσουν μια αλλαγή καριέρας και τους λόγους που θα τους οδηγήσουν σε μια τέτοια αλλαγή.
Με βάση λοιπόν τα αποτελέσματα της έρευνας, επιφυλακτικότητα και μάλλον απαισιοδοξία φαίνεται να είναι οι κυρίαρχες τάσεις στον τρόπο σκέψης και δράσης των ανωτάτων στελεχών που απαρτίζουν τις τουριστικές επιχειρήσεις. Ενδεικτικά, το 52% των στελεχών αυτών θεωρεί πως η ανάκαμψη στην Ελλάδα θα λάβει χώρα μετά από 2 χρόνια, ενώ από το σύνολο του δείγματος το 34% δήλωσε πως η χώρα θα ανακάμψει μετά από 3 χρόνια. Στο πλαίσιο αυτό η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων απαντούν πως ο Τουρισμός θα συνεισφέρει στην ανάκαμψη της Ελλάδας (98%).
Οι υπο-κλάδοι όπου αναμένονται εξελίξεις είναι οι ακόλουθοι (έως 3 απαντήσεις):
• Διαμονή (66,4% των απαντήσεων)
• Εκδηλώσεις & Συνέδρια (43,0%)
• Εναλλακτικός τουρισμός / Recreation (29,9%)
• Τρόφιμα & Ποτά (29,0%)
• Αξιοθέατα (25,2%)
• Μεταφορές (21,5%)
• Συμβουλευτικές υπηρεσίες: marketing, PR, HR, advertising etc. (19,6%)
• Ταξιδιωτικά γραφεία (10,3%)
Ενώ μιλώντας για εξελίξεις σε προϊοντικές κατηγορίες, μπορούμε να αναφερθούμε στις εξής (έως 3 απαντήσεις):
• Ξενοδοχεία (60% των απαντήσεων)
• Εγκαταστάσεις & Υπηρεσίες μαρίνας (51,4%)
• Ecotourism (29,9%)
• Συνέδρια (29,9%)
• Αεροπορικές μεταφορές (23,4%)
• Υπηρεσίες Marketing (15,9%)
• Θαλάσσιες μεταφορές (15.9%)
• Tour Operators (14,0%)
• Bed & Breakfasts (11,2%)
• Λιανική (5,6%)
Συνεχίζοντας με τα δυνατά εκείνα σημεία που θα επιταχύνουν την ανάπτυξη του Τουρισμού, οι συμμετέχοντες αναφέρθηκαν στην ανταγωνιστική θέση της Ελλάδας στις παραδοσιακές αγορές (50,5%), στην ξεκάθαρη & εστιασμένη εμπορική πολιτική (50,5%), στην επέκταση της τουριστικής σεζόν (48,6%), στο marketing & rebranding της χώρας (46,7%), στην πρόσβαση στις αναδυόμενες χώρες (π.χ. Κίνα) (43,9%), στην διευκόλυνση της πρόσβασης και των συγκοινωνιών (32,7%), στην βελτίωση του πλάνου ακινήτων & υποδομών (31,8%), στην βελτίωση της ποιότητας και του επιπέδου των σχετικών ακαδημαϊκών φορέων (19,6%), στην ύπαρξη δυνατής διαφημιστικής καμπάνιας (15,0%) κλπ.
Από την άλλη μεριά, η γραφειοκρατία και η πολιτική αστάθεια αποτελούν τα κύρια εμπόδια για την ανάπτυξη του κλάδου. Επιπλέον αναφέρθηκαν και άλλοι αρνητικοί παράγοντες όπως αυτοί που άπτονται της Εμπορικής πολιτικής, της έλλειψης υποδομών και επενδύσεων, το μη εξειδικευμένο τουριστικό marketing, η ύφεση, η δυσκολία πρόσβασης στις αναδυόμενες αγορές κ.α.
Σε κάθε περίπτωση, οι ευκαιρίες που διαφαίνονται σε επίπεδο γεωγραφικής κάλυψης είναι τεράστιες. Ενώ η Δυτική Ευρώπη βρίσκεται σε υψηλό βαθμό ωριμότητας, υπάρχουν ευκαιρίες για ανάπτυξη του κλάδου σε:
• Ανατολική Ευρώπη
• Αμερική
• Ρωσία
• Αυστραλία
• Ασία
• Αφρική
Από την πλευρά του ανθρωπίνου δυναμικού, τα στελέχη του κλάδου αναγνωρίζουν την ευελιξία / προσαρμοστικότητα (59%) ως την κύρια δεξιότητα που απαιτείται εν μέσω κρίσης, με δεύτερη την ικανότητα ηγεσίας (54%). Ακολουθούν ο προσανατολισμός στον πελάτη, η αυτοπαρακίνηση, ο στρατηγικός προσανατολισμός, η ομαδικότητα, εμπορικός/marketing προσανατολισμός κλπ.
Με στόχο την ιεράρχηση των εσωτερικών τμημάτων της τουριστικής επιχείρησης, οι ερωτηθέντες απάντησαν με σειρά σημαντικότητας τα εξής τμήματα: Πωλήσεων, Λειτουργιών, Εξυπηρέτησης Πελατών, Marketing, Διεύθυνσης Ανθρωπίνου Δυναμικού, Οικονομικών, PR/Επικοινωνίας, F&B, Credit Control, Λογιστηρίου.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η καταγραφή της τάσης των θέσεων που θα είναι σε ζήτηση τους επόμενους 12 μήνες. Πρώτα έρχονται οι θέσεις Πωλήσεων (51%), ακολουθούν οι θέσεις Marketing (38%), οι θέσεις στο τμήμα Λειτουργιών (37%) και τέλος οι θέσεις στο τμήμα Εξυπηρέτησης πελατών (35%).
Πρέπει να τονιστεί πως οι κλάδοι όπου διαφαίνονται ευκαιρίες καριέρας για τα στελέχη του τουριστικού κλάδου είναι 1. Υπηρεσίες (64%), 2. Λιανική (34%), 3. Καταναλωτικά προϊόντα (34%), 4. Logistics & Transportation (21%), 5. Ενέργεια (17%), 6. Τεχνολογία (16%), 7. Φαρμακευτικές εταιρίες.
Όσον αφορά την επαγγελματική εξέλιξη των στελεχών, το 39% επιθυμεί να διερευνήσει νέες επαγγελματικές ευκαιρίες. Συνήθως οι μετακινήσεις συμβαίνουν πρωτίστως μέσω προσωπικής δικτύωσης (65%) και δευτερευόντως μέσω εταιριών Executive Search (41%).
Θετικοί ωστόσο είναι η πλειοψηφία (65%) σε μετακίνηση στο εξωτερικό και σε περιοχές όπως Ευρώπη (88%), η Μέση Ανατολή (45%) κ.α. (Ανατολική Ευρώπη, Ασία, Λατινική Αμερική, Αφρική)
Τέλος η μεγάλη πλειοψηφία πιστεύει πως πρέπει να αναπτύξει ενεργά το «προσωπικό της προϊόν» καθώς και την ορατότητά της στην αγορά εργασίας (52%) ώστε να επιτύχει τους στόχους που έχει οριοθετήσει στην καριέρα της. Παράλληλα κτίσιμο σχέσεων με τις εταιρίες executive search, ανάπτυξη τεχνικών ικανοτήτων, εμπλουτισμός του ακαδημαϊκού υπόβαθρου, αλλαγή κλάδου κρίνονται επίσης αναγκαίες.
Όπως δήλωσε ο Χάρης Πεζούλας, Πρόεδρος της Stanton Chase International, «ο τουρισμός είναι μια απίθανη αλυσίδα (value chain) που αρχίζει από την προώθηση του τουριστικού προϊόντος και καταλήγει στην ικανοποίηση του επισκέπτη που θα σημάνει αύξηση της τουριστικής κίνησης. Τα στάδια και οι εμπλεκόμενοι αυτής της αλυσίδας έχουν ως εξής:
– Promotion: προώθηση του τουριστικού προϊόντος (διαφήμιση, digital/websites, PR activities, media relation, εκθέσεις)
– Booking: Τουριστικοί πράκτορες, tour operators, digital booking/portals, on-line/off-line
– Transportation: Αεροπορικές & ακτοπλοϊκές εταιρείες, τρένα, yachting, κρουαζιέρες, κ.τ.λ.
– Υποδομές: Λιμάνια, αεροδρόμια, σταθμοί τρένων, δρόμοι, ταξί, telecoms
– Accommodation: ξενοδοχεία, καταλύματα, property development
– Γαστρονομία: ποιότητα, τιμή, ποικιλία
– Entertainment: Κουλτούρα, fun, ιστορία, μουσεία, sport activities
– Shopping: Malls, discount stores, τοπικά προϊόντα, banking, plastic cards
– Guest Experience: Customer service, repeated visitors, recommendations, references, FB likes
Αυτή η αλυσίδα ακουμπά όλους τους τομείς της παραγωγικής διαδικασίας και την αγορά εργασίας.
Ο τουρισμός στην Ελλάδα συνεισφέρει 16,5% στο ΑΕΠ. Δεδομένου του ότι το 1/3 των παγκοσμίων αφίξεων λαμβάνει χώρα στη Μεσόγειο, η ευκαιρία για την Ελλάδα διαφαίνεται σημαντική. Υπάρχουν επιταχυντές για την ανάπτυξη αυτή όπως η ενδυνάμωση της θέσης της Ελλάδας στις παραδοσιακές αγορές, η πρόσβαση στις αναδυόμενες αγορές, η ξεκάθαρη εμπορική πολιτική, το εξειδικευμένο τουριστικό marketing, η βελτίωση του service αλλά και η αύξηση της χρήσης της τεχνολογίας. Σήμερα μόλις 11%-15% των επαγγελματιών του τουρισμού είναι χρήστες τεχνολογίας, ενώ η χρήση των smart phones είναι 25% και αναμένεται να φθάσει 50% στο τέλος του 2013. Η χρήση της τεχνολογίας στο όλο μοντέλο λειτουργίας δεν είναι επιλογή, είναι το μέλλον.»
Γιάννης Παπαδόπουλος
