Υπάρχει μία θρησκευτική γιορτή που ξεχειλίζει από ζωντάνια, χρώματα και τραγούδια.Είναι τα «Φαναράκια» που γιορτάζονται κάθε χρόνο στις 30 Ιανουαρίου στην Τήνο, σε ανάμνηση της εύρεσης της εικόνας του Ευαγγελισμού.
Μια ροκ γιορτή, με όλους τους Τήνιους να ξεχύνονται στους δρόμους της πόλης και να ακολουθούν συγκεκριμένη διαδρομή, όπως έκαναν και τη νύκτα της 30ης Ιανουαρίου του 1823, για να φτάσουν στο προαύλιο της Μεγαλόχαρης
Κρατούν στα χέρια τους λεπτά κοντάρια από τα οποία κρέμονται πολύχρωμα φαναράκια και ψάλλουν ύμνους της γιορτής, όπως το «Χαίρε Πάναγνε Μαρία, Χαίρε Μήτηρ του Θεού, που αξίωσες την Τήνο την εικόνα σου να βρει. Ως μας έσωσες την Τήνο, σώσε ακόμα μια φορά,για τη δόξα του Υιού σου την Ελλάδα τη γλυκιά…..».
Οι Τηνιακοί -και ιδιαίτερα η νεολαία περιμένει με ανυπομονησία τη γιορτή- που τα τελευταία χρόνια συγκεντρώνει και πολλούς επισκέπτες.
Μέσα από τα «Φαναράκια» λοιπόν αναβιώνει κάθε χρόνο το σκηνικό της εύρεσης της εικόνας.
Σύμφωνα με μαρτυρίες της εποχής, τον Ιούλιο του 1822 η Μοναχή Πελαγία στη Μονή Κεχροβουνίου είδε δύο διαδοχικές Κυριακές το ίδιο όνειρο: Μια γυναίκα με εντυπωσιακή περιβολή, που ακτινοβολούσε, και της έλεγε: «Πήγαινε στον επίτροπο της Μονής, Σταματέλο Γκαγκάδη και πες του να σκάψουν για να ανακαλύψουν το σπίτι μου στο κτήμα του Αντωνίου Δοξαρά, και να επιστατήσει στο κτίσιμο του ναού μου».
Η Πελαγία τις δύο πρώτες Κυριακές που είδε το όνειρο δεν είπε κουβέντα. Σύμφωνα πάντα με την ομολογία της Μοναχής Πελαγίας, στις 23 Ιουλίου του 1822 παρουσιάστηκε μπροστά της -και όχι στον ύπνο της- η ίδια μεγαλόπρεπη γυναίκα, αυτή τη φορά ήταν οργισμένη, και της είπε ότι αν δεν υπακούσει, θα πέσει χολέρα στο νησί.
Τότε -λέει- η Μοναχή Πελαγία τη ρώτησε: «Ποια είσαι που με διατάζεις να κάνω αυτό το πράγμα;». Αντί απάντησης η γυναίκα, της έδειξε το γύρω χώρο και είπε: «ΕΥΑΓΓΕΛΙΖΟΥ ΓΗ ΧΑΡΑΝ ΜΕΓΑΛΗΝ», οπότε λέει, η Πελαγία γονάτισε και συμπλήρωσε: ΑΙΝΕΙΤΕ ΟΥΡΑΝΟΙ ΘΕΟΥ ΤΗΝ ΔΟΞΑΝ.
Στη συνέχεια η Πελαγία, ανέφερε το συμβάν στην ηγουμένη και στον επίτροπο της Μονής, Γκαγκάδη. Ενημερώθηκαν οι Δημογέροντες της Τήνου και ξεκίνησαν οι εργασίες της ανασκαφής για την ανεύρεση της εικόνας.
Πράγματι έτσι έγινε, όμως αρχικά το μόνο που βρέθηκε ήταν κάτι θαμμένα ερείπια και ένα ξερό πηγάδι. Μετά από δύο μήνες, η εικόνα δεν είχε βρεθεί και έτσι οι εργασίες ατόνησαν μέχρι που η προσπάθεια εγκαταλείφθηκε.
«Μετ’ ολίγας ημέρας ανεφάνη πανώλης εν Τήνω, αλλά δεν διήρκεσε», γράφει ο ιστορικός της Επανάστασης του ’21, Σπυρίδων Τρικούπης.
Η χολέρα σκόρπισε τον πανικό στο νησί και επανέφερε στο προσκήνιο το όραμα της Μοναχής Πελαγίας, με όσα της είπε η Παναγία, προειδοποιώντας την και για τη Χολέρα.
Ξεκίνησαν λοιπόν και πάλι εντατικά τις ανασκαφές.
Το μεσημέρι της 30ης Ιανουαρίου 1923 η αξίνα ενός εργάτη από το χωριό Φαλατάδος χτύπησε πάνω σε ένα ξύλο. Ο εργάτης Εμμανουήλ Μάτσας ή Σπανού, όπως ήταν το παρατσούκλι του, σήκωσε το ξύλο και είδε τον Άγγελο με τον κρίνο. Ήταν το ένα από τα δυο κομμάτια της εικόνας του Ευαγγελισμού. Δεν πέρασε λίγη ώρα και βρέθηκε μέσα στα χώματα και το δεύτερο μισό της εικόνας, με την Παναγία να κάθεται σε ένα θρόνο.
Και τα δυο κομμάτια μαζί ήταν η εικόνα του Ευαγγελισμού, αυτή που σήμερα είναι καλυμμένη από τα τάματα.
Το νέο μεταδόθηκε σε όλο το νησί και μέχρι αργά τη νύχτα συνέρρεε κόσμος από όλα τα χωριά της Τήνου, για να προσκυνήσουν την εικόνα. Έφταναν με τα πόδια, κρατώντας τότε λαδοφάναρα, για να μπορούν να βλέπουν μέσα στη νύχτα. Σε ανάμνηση εκείνης της νύχτας, κάθε χρόνο στις 30 Ιανουαρίου, γίνεται μια λιτάνευση με τον κόσμο να κρατάει φαναράκια, όπως τότε, το 1823.
Η πρώτη λιτάνευση της εικόνας έγινε 3 μέρες αργότερα ανήμερα της Υπαπαντής, στις 2 Φεβρουαρίου του 1823, στα στενά δρομάκια της χώρας.
Από τότε, και κάθε χρόνο, η εικόνα βγαίνει τέσσερις φορές από το Ναό της Ευαγγελίστριας, για περιφορά: Στις 30 Ιανουαρίου, στις 25 Μαρτίου, στις 23 Ιουλίου, ημέρα ανάμνησης του οράματος της Μοναχής Πελαγίας, και στις 15 Αυγούστου.
Και τις τέσσερις φορές συρρέει κόσμος στην Τήνο και συμμετέχει στη λιτάνευση, ακόμη και τον Ιανουάριο, που είναι ένας δύσκολος μήνας για θαλασσινά ταξίδια.
Η εύρεση της εικόνας της Παναγίας, από τα πρώτα ακόμη χρόνια προσέδωσε στην Τήνο χαρακτήρα Ιερού προσκυνήματος που κάνει θαύματα.
Από τους πρώτους που πήγαν να προσκυνήσουν την εικόνα ήταν οι περισσότεροι από τους ήρωες του 1821. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Κωνσταντίνος Κανάρης, ο Ανδρέας Μιαούλης, ο Στρατηγός Μακρυγιάννης, ο Νικηταράς. Μέσα σε λίγα χρόνια το προσκύνημα της Μεγαλόχαρης στην Τήνο απέκτησε παγκόσμια φήμη.
