του Χάρη Ντιγριντάκη
Επί ξηρού ακμής βρίσκεται η αεροπορική αγορά της χώρας. Η δραματική απομείωση της αεροπορικής κίνησης στα επίπεδα του 1991, λόγω της πανδημίας συνέθλιψε τον οικονομικό προγραμματισμό των αεροδρομίων και των αεροπορικών εταιρειών γεγονός, αφενός απότοκο της πρωτοφανούς συρρίκνωσης της τουριστικής κίνησης και αφετέρου ότι το 80% του ελληνικού τουρισμού είναι αερομεταφερόμενο.
Η αλήθεια είναι ότι το μεγαλύτερο σκοτάδι είναι λίγο πριν την αυγή δεδομένο που αναμένει όλη η χώρα εξαιτίας της συμβολής του τουρισμού έμμεσα ή άμεσα με ποσοστό 25% στο ΑΕΠ της. Γνώστες της αγοράς κάνουν λόγο ότι το 2021 η Ελλάδα θα ανακτήσει μεσοσταθμικά το 70% των δρομολογίων της με οριακά μειωμένο σε αυτό το ποσοστό το αριθμό των πτήσεων.
Ωστόσο, σύμφωνα με το Eurocontrol ακόμη και στα πιο αισιόδοξα από αυτά τα σενάρια, η κίνηση θα επιστρέψει στα επίπεδα του 2019 το 2024 (92% του 2019)
Την ίδια ώρα νέα δρομολόγια έρχονται να προστεθούν στο γριφώδες παζλ του φετινού καλοκαιριού.
Η Wizz Air Abu Dhabi, η νεότερη εθνική αεροπορική εταιρεία των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, ανακοίνωσε την Παρασκευή ότι η Αθήνα θα είναι ο πρώτος προορισμός της, με πτήσεις από το Διεθνές Αεροδρόμιο του Αμπού Ντάμπι από τις 15 Ιανουαρίου 2021.
Η αεροπορική εταιρεία πρόκειται επίσης να ξεκινήσει πτήσεις από το Αμπού Ντάμπι προς τη Θεσσαλονίκη, από τις 4 Φεβρουαρίου 2021 με έναν στόλο που αποτελείται από ολοκαίνουργια αεροσκάφη Airbus A321neo. Η Wizz Air (Ευρώπης) ανακοίνωσε επίσης νέα πτήση από Doncaster Sheffield προς Ηράκλειο.
Η Jet2.com και η Jet2holidays ξεκίνησαν το πρόγραμμα “Summer 2022” νωρίτερα, με πτήσεις και πακέτα από 10 αεροδρόμια του Ηνωμένου Βασιλείου. Μεταξύ των νέων διαδρομών περιλαμβάνονται πτήσεις από το Εδιμβούργο προς τη Σκιάθο, τη Σαντορίνη και τη Πρέβεζα.
Ειδικότερα για το καλοκαίρι του 2021 προστίθενται 135 πτήσεις στην Ελλάδα από το Jet2-Jet2holidays, σε τέσσερις από τις δέκα βάσεις του Ηνωμένου Βασιλείου.
Πτήσεις και πακέτα διακοπών αυξάνονται στην Κέρκυρα, την Κεφαλλονιά, την Κρήτη (Ηράκλειο), την Κω, τη Σαντορίνη, τη Ρόδο και τη Ζάκυνθο.
Οι πρόσθετες πτήσεις περιλαμβάνουν:
Μπέρμιγχαμ: 60 επιπλέον εβδομαδιαίες υπηρεσίες προστέθηκαν σε πέντε ελληνικούς προορισμούς.
Αυτό σημαίνει επιπλέον χωρητικότητα κατά τη διάρκεια της περιόδου αιχμής των καλοκαιρινών διακοπών στην Κέρκυρα, την Κεφαλονιά, την Κρήτη, την Κω και τη Ρόδο.
Μάντσεστερ: Πάνω από 50 επιπλέον εβδομαδιαίες υπηρεσίες εισήχθησαν σε πέντε προορισμούς παρέχοντας περισσότερες επιλογές για την Κέρκυρα, την Κεφαλλονιά, τη Σαντορίνη, τη Ζάκυνθο και την Κω.
Λιντς / Μπράντφορντ: 18 επιπλέον υπηρεσίες εισήχθησαν με περισσότερες επιλογές στην Κεφαλονιά και την Κω.
Στάνστεντ: Έξι επιπλέον υπηρεσίες προστέθηκαν στη Ζάκυνθο ως απάντηση στη ζήτηση.
“Οι πτήσεις και οι διακοπές προς την Ελλάδα έχουν μεγάλη ζήτηση για το καλοκαίρι του 2021, δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος Jet2 κ. Στιβ Χίπι η οποία ως γνωστόν ανέλαβε σημαντικό μερίδιο της Thomas Cook.
Ακολούθως η Brussels Airlines αλλά και εν γένει η τουριστική αγορά του Βελγίου προσβλέπει στην επόμενη θερινή περίοδο, με την έναρξη της προσφορών για τις καλοκαιρινές διακοπές του 2021.
Όπως τονίζει η θυγατρική της Lufthansa, τα νησιά της Κέρκυρας, της Κω, της Κρήτης (Ηρακλείου), της Ρόδου και της Ζακύνθου θα εξυπηρετούνται πολλές φορές την εβδομάδα.
Η Αθήνα θα εξυπηρετείται 6 φορές την εβδομάδα, κατά την περίοδο αιχμής
Την νέα διαδρομή Ρόδου-Βενετίας (Τρεβίζο), ανακοίνωσε πρόσφατα η Ryanair. Αυτή η νέα διαδρομή με δύο πτήσεις την εβδομάδα, θα ξεκινήσει στις 2 Ιουνίου 2021 έως τον Οκτώβριο του 2021, στο πλαίσιο του ελληνικού καλοκαιριού 2021 της Ryanair.
Επίσης απευθείας πτήσεις από το Όσλο προς τη Χίο από Μάιο μέχρι αι Οκτώβριο ξεκινάει η νορβηγική Amisol. Παράλληλα, ο επικεφαλής της TUI Φριτς Γιούσεν, τόνισε ότι το καλοκαίρι του 2021 θα είναι ένα «κανονικό καλοκαίρι», καλύτερο από εκείνο του 2020, δεδομένου ότι θα έχουν αρθεί οι περισσότεροι ταξιδιωτικοί περιορισμοί και οι πιο ευάλωτες ομάδες θα έχουν εμβολιαστεί, με την TUI να «επιστρέφει» με το 80% του πτητικού της έργου.
Προς ώρας η AEGEAN AIRLINES που αποτελεί στυλοβάτη αλλά και θεματοφύλακα του ελληνικού τουρισμού, δεν έχει ανοίξει ακόμη τα χαρτιά της για την πορεία της θερινής σεζόν αναμένοντας τις εξελίξεις της πανδημίας αλλά και της ζήτησης.
Σε 5 ευρωπαϊκούς προορισμούς θα πετάει η Sky Express από το καλοκαίρι του 2021. Η αεροπορική εταιρεία, που ιδρύθηκε το 2005 και μέχρι στιγμής εξυπηρετεί 34 προορισμούς στο εσωτερικό δίκτυο της χώρας, θα ξεκινήσει τις διεθνείς πτήσεις της προς 5 πόλεις της Γηραιάς ηπείρου: Λάρνακα (Κύπρος), Βρυξέλλες (Βέλγιο), Ντόρτμουντ (Γερμανία), Παρίσι (Γαλλία), Αμβούργο (Γερμανία). Οι ευρωπαϊκές πτήσεις θα εκτελούνται από αεροσκάφος Airbus A320neo.
Οικονομική Ανάσα
Εν τω μεταξύ μέτρα στήριξης που εμπεριέχουν την μείωση του ετήσιου ανταλλάγματος για την χρήση υποδομών του Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος» προβλέπει το μοντέλο αποζημίωσης που υιοθετεί η κυβέρνηση για το πρώτο αεροδρόμιο της χώρας το οποίο λόγω της πανδημίας κατέγραψε μείωση κατά 68,4% της επιβατικής κίνησης την χρονιά που πέρασε, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα και την δραματική μείωση των εσόδων της εταιρείας.
Με σκοπό να απαλύνει τις βαθιές πληγές της πανδημίας και του lockdown που έχουν εξαφανίσει την επιβατική κίνηση από τα αεροδρόμια και έχει καθηλώσει τον στόλο των αεροπλάνων, μετά τη Fraport Greece και την Aegean και ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών, που διαχειρίζεται το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», αναμένεται να λάβει κρατική στήριξη με τις λεπτομέρειες να ανακοινώνονται τις επόμενες ημέρες.
Με δεδομένο ότι το Δημόσιο διατηρεί σήμερα το 55% του ΔΑΑ, η όποια οικονομική στήριξη έχει συμφωνηθεί υπολογίζεται πως θα έχει μικρότερη πραγματική βαρύτητα για τα κρατικά ταμεία από την αντίστοιχη της Fraport.
Υπενθυμίζεται ότι στα μέσα του περασμένου Σεπτεμβρίου επετεύχθη «αμοιβαία επωφελής συμβιβασμός» με τη Fraport Greece αναφορικά με τη συμβατική υποχρέωση που έχει το Δημόσιο έναντι της παραχωρησιούχου των 14 περιφερειακών αεροδρομίων για τη ζημία που αυτή υπέστη από το lockdown. Ανάλογη ρήτρα έχει και η σύμβαση παραχώρησης του αεροδρομίου «Ελευθέριος Βενιζέλος». Η αναθεώρηση της σύμβασης παραχώρησης των 14 περιφερειακών αεροδρομίων αναμένεται να έρθει προς ψήφιση στη Βουλή, όπως θα γίνει και με τον ΔΑΑ.
Επισημαίνεται ότι η συμφωνία με τη Fraport Greece έχει αποτυπωθεί και στον κρατικό προϋπολογισμό του 2021, όπου στο σκέλος των εσόδων από ιδιωτικοποιήσεις έχουν μετατεθεί οι υποχρεώσει που απορρέουν από τη σύμβαση παραχώρησή κατά 3 έτη. Αυτό σημαίνει ότι έως το 2022 το Δημόσιο δεν περιμένει έσοδα από την εταιρεία.
Οι υποχρεώσεις της Fraport αφορούν τόσο το ετήσιο τίμημα παραχώρησης ύψους 22,9 εκατ. ευρώ, όσο και ποσοστό επί των λειτουργικών κερδών, το οποίο αντιστοιχεί σε 28% των EBITDA και έχει μετατεθεί για το 2023 και 2024 αντί του αρχικού σχεδιασμού, που ήταν για 2022 -2023, και θα καταβαλλόταν με την ολοκλήρωση των έργων δηλαδή από το 2020.
Ωστόσο, η συμφωνία για την τροποποίηση της σύμβασης δεν έχει οριστικοποιηθεί καθώς εκκρεμούν λεπτομέρειες που ενδέχεται να τροποποιήσουν κάποιες παραμέτρους.
Σημειώνεται επίσης ότι, για τα περιφερειακά αεροδρόμια εκκρεμούν και κάποια έργα αναβάθμισης συστημάτων που αποτελούν υποχρέωση του Δημοσίου και τα οποία το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών φέρεται να σχεδιάζει να υλοποιήσει με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Αντίστοιχη μείωση του ετήσιου ανταλλάγματος που καταβάλλει ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών στο Δημόσιο για την παραχώρηση του «Ελευθέριος Βενιζέλος», σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, όχι μόνο μπορεί να στηρίξει ισχυρά την εταιρεία, αλλά παράλληλα μπορεί και να επαυξήσει την αξία της ενόψει του υπό εξέλιξη διαγωνισμού πώλησης ποσοστού του τάξης του 30% που ελέγχει το ΤΑΙΠΕΔ.
Τόσο ο ΔΑΑ όσο και η Fraport φέρονται να έχουν νομικό έρεισμα για τις τροποποιήσεις των συμβάσεων παραχώρησης. Ειδικότερα στην περίπτωση της Fraport Greece η σύμβαση παραχώρησης που έχει υπογράψει με το ελληνικό Δημόσιο για τα 14 περιφερειακά αεροδρόμια της παρείχε το δικαίωμα να διεκδικήσει τα διαφυγόντα έσοδά της, αλλά η εταιρεία επέλεξε να επιδιώξει λύση χωρίς να χρειαστεί να προσφύγει στις πρόνοιες της διαιτησίας και των άλλων έννομων μέσων που προβλέπονται, καθώς δεν επιθυμούσε να έρθει σε αντιπαράθεση με το ελληνικό Δημόσιο.
Έτσι πραγματοποιήθηκαν αλλεπάλληλες παρουσιάσεις σε υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών, στο πλαίσιο διαδικασίας που προβλέπεται από τις πρόνοιες κατανομής κινδύνων, όπως αυτού της πανδημίας, στη σύμβαση παραχώρησης. Η κατανομή κινδύνων που προβλέπει η σύμβαση παραχώρησης προκύπτει μέσα από τη σχετική αναφορά της σύμβασης σε γεγονότα ανωτέρας βίας.
Πρόκειται για πολύ συγκεκριμένη διαδικασία, που αποσκοπεί στο να βρεθεί μια κοινώς αποδεκτή λύση που θα ρυθμίζει τις συνέπειες της πανδημίας COVID-19 στην εκτέλεση της σύμβασης. Με βάση τα όσα αυτή αναφέρει, «γεγονός ανωτέρας βίας σημαίνει: α) όλα εκείνα τα γεγονότα ή τα περιστατικά ή τις συνέπειές τους που δεν υπόκεινται στον έλεγχο ή στην επιρροή των μερών και που δεν θα μπορούσαν να προβλεφθούν ή να αποτραπούν ή να παρεμποδιστούν ακόμη και αν τα μέρη είχαν επιδείξει ιδιαίτερη σύνεση και β) κάθε συμβάν ή περιστατικό για την επέλευση του οποίου κανένα μέρος δεν είναι υπόλογο».
Κίνηση
Τέλος με αρνητικό ιστορικό ρεκόρ ολοκληρώθηκε το 2020 για τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος», εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού, η οποία έπληξε σημαντικά τις αερομεταφορές. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία, η συνολική επιβατική κίνηση στο μεγαλύτερο αεροδρόμιο της χώρας διαμορφώθηκε στα 8.078.383 (χαμηλότερα και από το 2002 που ήταν στα 12 εκατ. ευρώ), καταγράφοντας πτώση 68,4% σε σχέση με το 2019. Συγκεκριμένα, το 2020 η κίνηση εσωτερικού παρουσίασε μείωση σε ποσοστό 61,1%, ενώ αντίστοιχα η κίνηση εξωτερικού διαμορφώθηκε στα 5 εκατ., σημειώνοντας πτώση 71,6%.
