Οι ΗΠΑ έχουν ως στόχο την ανάδειξη της Βόρειας Ελλάδας σε «πύλη εισόδου» για τη μεταφορά αερίου και αγαθών προς τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, υπογραμμίζει στην «Κ» ο Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα, Τζέφρεϊ Πάιατ.
Μιλά για αμερικανικό επενδυτικό ενδιαφέρον στο ενεργειακό πλέγμα της περιοχής, επισημαίνει τη σημασία των αγωγών ΤΑΡ και IGB όπως και ενός πλωτού τερματικού στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, αλλά και της σιδηροδρομικής διασύνδεσης με τη Βουλγαρία. Διαπιστώνει μεγάλο ενθουσιασμό για περισσότερη αμερικανική παρουσία στη Βόρεια Ελλάδα, κάτι που όπως τονίζει όντως θα συμβεί τους επόμενους 12 μήνες στην πορεία προς τη ΔΕΘ του 2018, οπότε οι ΗΠΑ θα είναι η τιμώμενη χώρα.
Ο έμπειρος Αμερικανός διπλωμάτης τονίζει ότι εργάζεται για να πραγματοποιηθεί σύντομα επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα στον Λευκό Οίκο, ενώ εγκωμιάζει την εξαιρετικά στενή αμυντική συνεργασία των δύο χωρών, με βασικό άξονα τη «ζωτικής σημασίας» βάση της Σούδας.
Αναφέρει ότι οι ΗΠΑ θα προτιμούσαν να είχε υπογραφεί μεγαλύτερης διάρκειας συμφωνία, καθώς αυτό θα διευκόλυνε επενδύσεις για τη βελτίωση των υποδομών, για τις οποίες σπεύδει να επισημάνει ότι είναι «διπλής χρήσης», καλύπτοντας ανάγκες και της ελληνικής πλευράς. Τέλος, εξαίρει τη μετρημένη πολιτική της Αθήνας έναντι της Τουρκίας, τονίζοντας ότι η τελευταία πρέπει να παραμένει συνδεδεμένη με τη Δύση.
– Οι προοπτικές αμερικανικών επενδύσεων στην Ελλάδα;
– Ημουν στη Θεσσαλονίκη και είχα την ευκαιρία να δω τι έκαναν οι Κινέζοι. Συνεχάρη τον πρέσβη. Μου έκανε εντύπωση η μεγάλη προοπτική που έχει η έκθεση, όχι μόνο ως μεγάλο πολιτικό γεγονός, αλλά επίσης διότι αναδεικνύεται μέσω της Θεσσαλονίκης ο περιφερειακός ρόλος τής Ελλάδας. Αυτή η ιδέα της Ελλάδας ως πυλώνα σταθερότητας. Για να είμαι ειλικρινής δεν βλέπω την Κίνα ή πολλούς από τους άλλους εταίρους σας να σκέπτονται με τον τρόπο που σκεπτόμαστε εμείς την ευρύτερη περιφερειακή επιρροή της Ελλάδας. Τον ρόλο της ως προμαχώνα της Ευρώπης, μια χώρα που βρίσκεται στο επίκεντρο των προκλήσεων στην Αν. Μεσόγειο, στο Μαγκρέμπ, αλλά και στη Μαύρη Θάλασσα. Θα δείτε, καθώς εργαζόμαστε τους επόμενους 12 μήνες για να προετοιμαστούμε για τη ΔΕΘ του 2018, μια πολύ έντονη αμερικανική δραστηριοποίηση στη Βόρεια Ελλάδα όπως και στη Θεσσαλονίκη, όχι μόνο ως συμπρωτεύουσας αλλά ως πύλης εισόδου μέσω της Ελλάδας προς τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων. Οι ΗΠΑ και η Ελλάδα συμφωνούμε απόλυτα ότι πρέπει να προχωρήσουν πιο κοντά στην ένταξη στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ, εάν το επιλέξουν. Είναι ένα όραμα που μοιραζόμαστε η Ουάσιγκτον και η Αθήνα, όχι όμως απαραίτητα και όλοι οι άλλοι.
– Τι απασχολεί περισσότερο τους επενδυτές; Οι υψηλοί φόροι;
– Η ανησυχία που ακούω είναι ότι θέλουν το παιχνίδι να παίζεται ισότιμα. Να γίνεται επί ίσοις όροις ο ανταγωνισμός. Να υπάρχει μια εύλογη βεβαιότητα ως προς την ταχύτητα με την οποία θα περάσουν οι εγκρίσεις των ρυθμιστικών αρχών και οι διαδικασίες. Τότε οι φόροι είναι ένας παράγοντας τον οποίο ο κάθε επενδυτής συνυπολογίζει και αποφασίζει αν μπορεί να κερδίσει ή όχι. Η μεγαλύτερη ανησυχία που ακούω είναι η γραφειοκρατία. Η κυβέρνηση πρέπει να διασφαλίσει ότι στον γραφειοκρατικό μηχανισμό θα λάβουν το μήνυμα που έστειλε ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ. Ενα παράδειγμα θα ήταν να ξεκινήσει η επένδυση στο Ελληνικό. Εχετε την πιθανότητα μιας πολύ μεγάλης επένδυσης από αμερικανική εταιρεία που εξετάζει ένα συγκρότημα διασκέδασης-καζίνο στο Ελληνικό. Οταν το καλοκαίρι του ’16 μιλούσα με αμερικανικές εταιρείες για την Ελλάδα, μου έλεγαν ότι είμαι τρελός. Διάβαζαν τις εφημερίδες. Μου έλεγαν πως δεν ξέρουν αν θα μπορέσουν να αποπληρώσουν την επόμενη σειρά ομολόγων τους, έχουν όλες αυτές τις θολές αξιολογήσεις από την τρόικα, ακούμε συνεχώς για κίνδυνο πρόωρων εκλογών, δεν γνωρίζουμε πόσο σταθερό είναι το τραπεζικό σύστημα, υπάρχουν κεφαλαιακοί έλεγχοι. Υπήρχαν πολλοί παράγοντες κινδύνου. Τώρα σε μεγάλο βαθμό έχουν εκλείψει.
– Θα υπάρξει συνάντηση του πρωθυπουργού με τον πρόεδρο ή τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ;
– Θα δούμε. Eίχαμε μια πολύ καλή τηλεφωνική συνομιλία του αντιπροέδρου Πενς με τον πρωθυπουργό το καλοκαίρι. Ο αντιπρόεδρος κάλεσε τον πρωθυπουργό να έρθει στην Ουάσιγκτον. Δεν έχουμε καταφέρει να γίνει αυτό ακόμα. Είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι θα συμβεί. Δεν θα γίνει στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη. Εργαζόμαστε για μια σωστή επίσκεψη. Και όταν ο Λευκός Οίκος είναι έτοιμος να ανακοινώσει κάτι, θα το κάνει.
Ζωτικής σημασίας η βάση της Σούδας
– Πόσο σημαντική είναι η βάση της Σούδας;
– Δύο πράγματα καθιστούν τη Σούδα ξεχωριστή. Το πρώτο είναι η γεωγραφία. Είναι μια ζωτικής σημασίας βάση σε μια εποχή που ο 6ος στόλος και ο στρατός των ΗΠΑ είναι πιο δραστήριοι στην Αν. Μεσόγειο. Η Σούδα είναι απαραίτητη για τον ανεφοδιασμό, τη διατήρηση της παρουσίας μας σε αυτή την περιοχή του ΝΑΤΟ.
Αλλά εξίσου σημαντική, κάτι που συχνά χάνεται στη συζήτηση για το εάν η συμφωνία θα είναι για ένα ή πέντε έτη –αν και θα καλωσορίζαμε μια πολυετή συμφωνία που θα διευκόλυνε τον σχεδιασμό και τις επενδύσεις σε υποδομές– είναι η ποιότητα της συνεργασίας μεταξύ ελληνικού και αμερικανικού στρατιωτικού προσωπικού. Οι ειδικές δυνάμεις, η ευκαιρία για τους πιλότους μας να πετάξουν μαζί, να εξοικειωθούν με το πώς λειτουργεί ο ένας και ο άλλος. Αυτό είναι το θέμα του ΝΑΤΟ, τελικά – η επίσημη δέσμευση από τις δύο χώρες να αγωνιστούν μαζί, να συνεργαστούν. Και η Σούδα είναι ένας τόπος όπου αναπτύσσουμε και στηρίζουμε αυτή την εμπιστοσύνη.
Η συνεργασία συνάδει με το όραμα της Ελλάδας για μετατόπιση του αμυντικού σας αποτυπώματος στο Νότιο Αιγαίο. Ολες οι επενδύσεις που κάνουμε στη Σούδα είναι διπλής χρήσης. Βοηθούν το ναυτικό και την αεροπορία σας. Οι Αμερικανοί στρατιωτικοί εκτιμούν πολύ τους Ελληνες ομολόγους τους. Οι ειδικές δυνάμεις του ελληνικού ναυτικού θεωρούνται ιδιαίτερα ικανές και χαίρουν σεβασμού. Επίσης, η αεροπορία σας έχει ένα μεγάλο πλεονέκτημα, καθώς οι πιλότοι σας πετούν συνεχώς.
Η Τουρκία πρέπει να παραμείνει συνδεδεμένη στη Δύση
– Θα έρχεται αμερικανικό αέριο στην Αλεξανδρούπολη;
– Αυτός είναι ο στόχος μας. Να υπογραφούν συμβόλαια. Οχι απλά εφήμερες κινήσεις, αλλά να γίνουν πραγματικότητα αμερικανικές επενδύσεις. Υπάρχει επίσης η ιδιωτικοποίηση του λιμένα. Θα συζητήσω με το ΤΑΙΠΕΔ το επόμενο διάστημα και θα προσπαθήσω να αποκτήσω μια αίσθηση των χρονοδιαγραμμάτων. Εχουμε τουλάχιστον μία αμερικανική εταιρεία που ενδιαφέρεται για την Αλεξανδρούπολη. Υπάρχουν προφανώς τεράστιες δυνατότητες. Η ιδέα της ανάπτυξης της Αλεξανδρούπολης ως ενεργειακού κόμβου και επίσης ενός κόμβου μεταφορών, αν καταφέρετε να υλοποιήσετε τη σιδηροδρομική διασύνδεση με τη Βουλγαρία. Οι ΗΠΑ βλέπουν την Ελλάδα όχι μόνο ως σημαντικό διμερή εταίρο, αλλά ως πυλώνα της στρατηγικής μας στην περιοχή. Εχω εντυπωσιαστεί από το πώς συνδυάζονται διαφορετικές εξελίξεις γύρω από την Αλεξανδρούπολη, όπως ο TAP, το πλωτό τερματικό και ο αγωγός IGB, όπως και από τον μεγάλο ενθουσιασμό για περισσότερη αμερικανική παρουσία στην περιοχή. Υπάρχει μια πραγματική δίψα για αμερικανική παρουσία στην περιοχή, από όλους, πολιτικούς, επιχειρηματίες.
– Η εμπλοκή της ΕxxonMobil;
– Προφανώς, πολύ καλό νέο, εάν υλοποιηθεί. Είμαστε ακόμη πολύ νωρίς, στο ξεκίνημα. Εάν προχωρήσουν αποφασιστικά, συνεπάγεται δέσμευση δισεκατομμυρίων δολαρίων. Επίσης, η Energean, στην οποία υπάρχει σημαντική αμερικανική επένδυση, έχει λάβει έγκριση για γεωτρήσεις στο Ιόνιο και στη συνέχεια στη Δυτική Ελλάδα. Είναι ένα σημαντικό τεστ, καθώς η Ελλάδα αρχίζει την εκμετάλλευση των ενεργειακών της πόρων. Θα είναι επίσης πολύ ενδιαφέρον να δούμε αν τα τεμάχια στα ανοιχτά της Κρήτης βγάλουν κάτι.
– Η τριμερής σχέση Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ;
– Από αμερικανικής απόψεως υπάρχει μόνο ανοδική πορεία. Το σημαντικότερο θέμα της σχέσης Ισραήλ – Ελλάδας είναι ότι δεν αφορά μόνο την άμυνα και την ασφάλεια. Προφανώς, τα ενεργειακά ζητήματα είναι στρατηγικώς σημαντικά και νομίζω θα προχωρήσουν, αν και λίγο πιο αργά από ό,τι κάποιοι εδώ υποθέτουν, αλλά αυτή είναι η φύση της συγκεκριμένης βιομηχανίας.
– Θέλετε και την Τουρκία στο περιφερειακό ενεργειακό σκηνικό;
– Συμφωνούμε απόλυτα με την Ελλάδα ότι είναι σημαντικό να συνεχίσουμε την προσέγγιση με την Τουρκία, η οποία θα πρέπει να παραμείνει συνδεδεμένη στη Δύση και στα δυτικά θεσμικά όργανα. Αυτό δεν το επιθυμούν απαραίτητα όλα τα μέλη της Ε.Ε. Επίσης, εκτιμούμε πολύ τις προσπάθειες της κυβέρνησης για να προσεγγίσει και να συνεργαστεί με την τουρκική, αλλά και την εξωστρέφεια του πρωθυπουργού Τσίπρα, τις τηλεφωνικές του επαφές και συναντήσεις. Θέλουμε να δούμε αυτή τη δυναμική να διατηρείται. Να μη γίνει κάτι που θα καταστήσει μια ήδη περίπλοκη κατάσταση ακόμη πιο δύσκολη. Οι τέσσερις πιο ενδιαφέρουσες επισκέψεις που έκανα το καλοκαίρι ήταν στην Αλεξανδρούπολη, στη Μυτιλήνη, στη Χίο και στη Ρόδο. Το κύριο μήνυμα που άκουσα από πολιτικούς, επιχειρηματίες, πολίτες, ήταν ότι μπορούμε να ωφεληθούμε από τους Τούρκους ιδιοκτήτες σκαφών αναψυχής που μπαίνουν στα λιμάνια μας, από τους απλούς Τούρκους τουρίστες και γι’ αυτό πρέπει να διαχειριστούμε τη σχέση. Ηταν μια έκπληξη για μένα να δω πόσο μπροστά ήταν αυτές οι κοινότητες.
– Πώς βλέπετε τον ρόλο της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και τη διασύνδεσή της με τη Ρωσία;
– Αντιτιθέμεθα στον Turkish Stream. Θεωρούμε ότι, όπως και ο Nord Stream, θα επιδεινώσει την εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο κατά τρόπο που είναι κακός για την ευρωπαϊκή ασφάλεια και οικονομική ανάπτυξη. Η Τουρκία, εξ ορισμού, είναι μέρος του νότιου διαδρόμου. Ο μόνος τρόπος να περνά αέριο από το Αζερμπαϊτζάν στην Ελλάδα για τον TAP είναι μέσα από το τουρκικό έδαφος, οπότε υπάρχει ένας φυσικός ρόλος για να παίξει εκεί. Οι Ισραηλινοί μου λένε ότι θα μεταφέρουν το αέριο με τρόπο που να λειτουργεί προς όφελός τους. Υπάρχουν πολλά πρακτικά και οικονομικά εμπόδια για την κατασκευή ενός υποθαλάσσιου αγωγού που δεν αξιοποιεί την τουρκική γεωγραφία. Τελικά οι αγορές αποφασίζουν.
– Πώς αποτιμάτε την προμήθεια της Τουρκίας με S-400;
– Είμαστε πολύ σαφείς και επαναλαμβάνουμε πόσο σημαντικό είναι για τις χώρες του ΝΑΤΟ να προμηθεύονται εξοπλισμό που να διασυνδέεται με τα συστήματα του ΝΑΤΟ. Ενα ρωσικό σύστημα δεν θα ανταποκρινόταν σε αυτό το πρότυπο και αυτό μας απασχολεί.
