του Χάρη Ντιγριντάκη
Τον διεμβολισμό της μονοκρατορίας των στενών του Βοσπόρου για τη μεταφορά εμπορευμάτων στα κράτη που βρέχονται από τη Μαύρη Θάλασσα επιχειρεί το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών.
Με βάση αυτό το κίνητρο αφορμάται ο αρμόδιος υπουργός κ. Χρήστος Σταικούρας και προς τούτο βρίσκεται στην αναζήτηση κονδυλίων ύψους 130 εκατ. ευρώ για τη σιδηροδρομική γραμμή ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ – ΟΡΜΕΝΙΟ που αφορά στο έργο «ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΜΕ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ -ETCS ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΚΙΝΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΣΤΟ ΤΜΗΜΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ-ΟΡΜΕΝΙΟ».
Η σιδηροδρομική σύνδεση Θεσσαλονίκης – Ορμενίου, σε συνδυασμό με το σιδηροδρομικό δίκτυο της Βουλγαρίας και τις συνδέσεις με τα λιμάνια του Μπουργκάς και της Βάρνας, θα αποτελέσει εναλλακτική δίοδο μεταξύ των λιμανιών της Μαύρης Θάλασσας και των λιμένων της Μεσογείου και αναμένεται να ανταγωνιστεί τις θαλάσσιες μεταφορές που διέρχονται από τα στενά του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων.
Όμως λόγω της απορρόφησης κονδυλίων για την αποκατάσταση ζημιών της Θεσσαλίας διαφαίνεται να απομακρύνεται το σχέδιο για διπλή γραμμή και σε αυτή τη φάση προκρίνεται η αναβάθμιση της μονής γραμμής. Το έργο σχετίζεται με την αναβάθμιση του δικτύου στο βόρειο «μέτωπο» της χώρας, με τον κομβικό λιμένα της Αλεξανδρούπολης αλλά και, μαζί με το τμήμα Θεσσαλονίκη – Τοξότες, με το διασυνοριακό έργο Ελλάδας-Βουλγαρίας «Sea2Sea» που προβλέπει ουσιαστικά την ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού διαδρόμου που θα συνδέει τα λιμάνια της Θεσσαλονίκης, της Καβάλας και της Αλεξανδρούπολης, με τα αντίστοιχα της Μαύρης Θάλασσας (Μπουργκάς και Βάρνα) και του Δούναβη (Ρούσε). Πρόκειται για υφιστάμενη εν λειτουργία μονή Σιδηροδρομική Γραμμή (Σ.Γ.) η οποία θα αναβαθμισθεί. Περιλαμβάνεται η εγκατάσταση συστημάτων σηματοδότησης και ETCS Level 1 και ηλεκτροκίνησης, καθώς και η αναβάθμιση σταθμών/στάσεων.
Αυτοί που γνωρίζουν σημειώνουν ότι η συνολική αναβάθμιση της σιδηροδρομικής σύνδεσης θα βελτιώσει την προσπελασιμότητα της περιοχής και θα ενισχύσει το ρόλο της χώρας ως κόμβο για τις εμπορευματικές, κυρίως, μεταφορές μεταξύ της Μαύρης Θάλασσας και της Μεσογείου. Σε συνδυασμό με τη σχεδιαζόμενη αναβάθμιση των λιμανιών της βόρειας Ελλάδας (Καβάλα, Αλεξανδρούπολη) και την Εγνατία Οδό, η αναβάθμιση της σιδηροδρομικής σύνδεσης αναμένεται να συμβάλλει σημαντικά στην ανάπτυξη της περιοχής και της χώρας και στην ανάδειξή της ως κόμβο συνδυασμένων μεταφορών.
Οι εναλλακτικές οδεύσεις αποτελούν προτεραιότητα για την Ελλάδα, συνολικά την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ουκρανία, το επόμενο διάστημα, με στόχο την ομαλή διεξαγωγή του εμπορίου, την επισιτιστική ασφάλεια, την απρόσκοπτη λειτουργία της εφοδιαστικής αλυσίδας, καθώς και τη σταθεροποίηση των παγκόσμιων αγορών τροφίμων. Αναδεικνύοντας την υποστήριξη της Ελλάδας στην επέκταση των περίφημων Ευρωπαϊκών Διαδρόμων προς την Ουκρανία, με στόχο τη ομαλή λειτουργία του δικτύου μεταφορών και τον ανεμπόδιστο κύκλο εισαγωγών – εξαγωγών.
Σε αυτό το πλαίσιο, η σιδηροδρομική γραμμή από τη Θεσσαλονίκη προς Ανατολάς, ιδίως το τμήμα Αλεξανδρούπολη – Ορμένιο, φαίνεται να έχει ιδιαίτερη σημασία, έστω και αν τελικά, λόγω συνθηκών, προχωρά ο ΟΣΕ σε αλλαγές. Στην παρούσα φάση, στο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών επιχειρούν να βρούνε κονδύλια (ίσως και μέσω CEF II) για τη γραμμή Αλεξανδρούπολη – Ορμένιο με κύρια στόχευση της δημιουργία διαδρόμου προς την Ουκρανία. Η Αλεξανδρούπολη, ο λιμένας της πόλης, πέραν του προφανούς γεωπολιτικού, στρατιωτικού (για τις ΗΠΑ), εμπορικού/εμπορευματικού του ρόλου (άλλωστε, γίνονται και διαγωνισμοί για έργα αναβάθμισης), μπορεί να αποτελέσει πύλη εξόδου προς την Ευρώπη των ουκρανικών σιτηρών που θα έρχονται εδώ. Παράλληλα, η λογική Σταϊκούρα είναι ότι πρέπει πρώτα να εξασφαλιστεί χρηματοδότηση και μετά να ωριμάσουν τα έργα. Δεδομένου ότι χρειάζονται κεφάλαια για αποκατάσταση ζημιών στη Θεσσαλία (κοντά 450 εκατ. για σιδηρόδρομο και ίσως το κονδύλι να ανέβει), δεν υπάρχουν πόροι για άλλα έργα. Αυτή η γραμμή, ως διπλή θα κόστιζε 1,1 δις ευρώ (ανταγωνιστικός διάλογος). Προς το παρόν λοιπόν, εξετάζεται η λύση της μονής γραμμής, πάνω στην υφιστάμενη, και αναζητούνται πόροι.
Το υφιστάμενο σιδηροδρομικό δίκτυο Αλεξανδρούπολης – Ορμένιου έχει μήκος 176 χλμ. περίπου και αφορά μονή γραμμή κανονικού εύρους χωρίς ηλεκτροκίνηση. Η Σιδηροδρομική Γραμμή (Σ.Γ.) κινείται σχεδόν παράλληλα με τον ποταμό Έβρο. Στα ανατολικά κι από τις Φέρες έως τις Καστανιές διατρέχει παράλληλα τα ελληνοτουρκικά σύνορα και μετά τις Καστανιές κινείται προς τα δυτικά έως το Ορμένιο παράλληλα με τα Ελληνοβουλγαρικά σύνορα.
Η γραμμή
Ειδικότερα όπως αποτωπώνεται σε σχετική μελέτη του ΟΣΕ η υφιστάμενη Σ.Γ. αναβαθμίζεται με τοπικές παραλλαγές όπου είναι απαραίτητο. Η χάραξη χωρίζεται σε δύο Τμήματα: Τμήμα 1ο Σ.Σ. Αλεξανδρούπολη – Σ.Σ. Πυθίου και Τμήμα 2ο Σ.Σ. Πυθίου – Ελληνοβουλγαρικά Σύνορα. Στην γραμμή θα προβλεφθούν θέσεις σύνδεσης με: Γραμμή σύνδεσης προς Τουρκία, Γραμμή σύνδεσης προς Βουλγαρία, Γραμμή νέων και υφιστάμενων βιομηχανικών ζωνών. Στον σχεδιασμό έχει ληφθεί υπόψη η ταυτόχρονη λειτουργία της υφιστάμενης Σ.Γ. κατά την κατασκευή.
Το μήκος της μελετώμενης στην παρούσα Σ.Γ. ανέρχεται σε 174,7 χλμ. Η αρχή της ορίζεται εντός του Κεντρικού Σιδ. Σταθμού Αλεξανδρούπολης, ενώ το τέλος της, πριν την είσοδο της Σ.Γ. στη Βουλγαρία. Η Σ.Γ. Λιμανιού Αλεξανδρούπολης – Ορμενίου είναι μια ελληνική και βουλγαρική τοπική σιδηροδρομική γραμμή που συνδέει το πολεοδομικό συγκρότημα της Αλεξανδρούπολης με το Σβίλενγκραντ στη Βουλγαρία. Είναι η πιο σημαντική σιδηροδρομική γραμμή της Θράκης, μετά τη γραμμή Θεσσαλονίκης – Αλεξανδρούπολης. Περίπου 30 χλμ. ανατολικά της πόλης η γραμμή προχωράει κατά μήκος της δυτικής ακτής του ποταμού Έβρου προς τα βόρεια. Στο Πύθιο, ανάμεσα στο Διδυμότειχο και την Ορεστιάδα, η γραμμή του Εξπρές Φιλίας αποτελούσε διακλάδωση της γραμμής μέχρι το 2011. Το Εξπρές Φιλίας (Τούρκικα: Dostluk Ekspresi), ήταν μια διεθνής υπεραστική σιδηροδρομική γραμμή που τη λειτουργούσαν η TCDD (τουρκικοί σιδηρόδρομοι) και ο ΟΣΕ από τον Ιούλιο του 2005 μέχρι τον Ιανουάριο του 2011 και συνέδεε τον σταθμό Σιρκετσί στην Κωνσταντινούπολη με την Θεσσαλονίκη. Η γραμμή κάποτε συνέχιζε προς το Σβίλενγραντ, ωστόσο από το 2017 τερματικός σταθμός είναι το Ορμένιο.
