Πέντε νέες πολιτισμικές αξίες της Τουρκίας καταχωρίστηκαν στους καταλόγους Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
Η σχετική ανακοίνωση έγινε κατά τη διάρκεια της 18ης συνόδου της Διακυβερνητικής Επιτροπής για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς που πραγματοποιήθηκε στο Καζάνε της Δημοκρατίας της Μποτσουάνα το διάστημα 4 έως 9 Δεκεμβρίου 2023.
Με την καταχώριση αυτή, ο αριθμός των πολιτισμικών στοιχείων της χώρας που έχουν καταχωριστεί στους καταλόγους της UNESCO ανήλθε σε 30. Έτσι, η Τουρκία έγινε η δεύτερη χώρα με τις περισσότερες καταχωρισμένες πολιτισμικές αξίες.
Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης της Επιτροπής, η «Παραδοσιακή Καλλιέργεια της Ελιάς» καταχωρίστηκε στον κατάλογο της UNESCO για την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά που χρήζει επείγουσας προστασίας. Η «Κατασκευή και το Παίξιμο του Μέυ», η «Κατασκευή Ενθέτων από Σεντέφι», το «Ιφτάρ και οι Σχετικές Κοινωνικοπολιτισμικές Παραδόσεις» και η «Τέχνη της Επιχρύσωσης» καταχωρίστηκαν στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Στοιχείων Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO.
Μια παράδοση αιώνων: η καλλιέργεια της ελιάς
Το σκληροτράχηλο και ταπεινό ελαιόδεντρο είναι μια από τις σημαντικές αξίες της Τουρκίας, κάτι που διαπιστώνει κανείς ιδίως αν ερευνήσει τον πολιτισμό που διαμορφώθηκε γύρω από την καλλιέργειά του. Η παραδοσιακή καλλιέργεια της ελιάς στην Τουρκία μεταφράζεται σε παραδοσιακές γνώσεις, μεθόδους και πρακτικές που μεταδίδονται εδώ και αιώνες και αφορούν τον εμβολιασμό, το κλάδεμα και τη λίπανση της «delice» (ντελιτσέ, δηλαδή αγριελιάς), τη συλλογή και τη συγκομιδή του καρπού του δέντρου, την επεξεργασία, όπως είναι η συντήρηση και το πάστωμα του καρπού για βρώση, καθώς και την παραγωγή του ελαιόλαδου. Παίζει επίσης ζωτικής σημασίας ρόλο ως στοιχείο διατήρησης της κοινωνικής και πολιτισμικής ταυτότητας, δεδομένου ότι ιδίως στις αγροτικές περιοχές οι άνθρωποι εξακολουθούν να παράγουν ελιές και ελαιόλαδο με παραδοσιακές μεθόδους οι οποίες δεν έχουν αλλάξει ιδιαίτερα εδώ και αιώνες.
Βιωσιμότητα της μουσικής παράδοσης
Το μέυ (μπαλαμπάν) είναι ένα ξύλινο πνευστό όργανο που παίζεται εδώ και αιώνες στην Τουρκία. Το όργανο, γνωστό για τον μοναδικό του ήχο και την πολιτισμική του σημασία στη λαϊκή μουσική, ήταν αναπόσπαστο κομμάτι συγκεντρώσεων με πολιτισμικό χαρακτήρα, γάμων, εορτασμών και γενικά, διάφορων εορταστικών περιστάσεων στο πέρασμα του χρόνου. Το μέυ είναι επίσης στοιχείο της παράδοσης των ασίκηδων (aşık, τροβαδούρων) και των ντουέτων των βάρδων (τραγουδιστικός διάλογος). Κατασκευάζεται σε τρία διαφορετικά παραδοσιακά μεγέθη: το «ana» (μεγαλύτερο), το «orta» (μεσαίο) και το «cura» (μικρότερο). Εκτός από τα συμβατικά μεγέθη, διάφορες μορφές του μέυ χρησιμοποιούνται σήμερα για το παίξιμο διάφορων μελωδιών. Η «Κατασκευή και το Παίξιμο του Μέυ/Μπαλαμπάν» καταχωρίστηκε στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Στοιχείων Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO για λογαριασμό της Τουρκίας και του Αζερμπαϊτζάν.
Η περίπλοκη τέχνη του ένθετου από σεντέφι
Το ένθετο από σεντέφι, γνωστό ως «sedef kakma» (σεντέφ κακμά) στα τουρκικά, είναι μια τέχνη που θαυμάζεται για την κομψότητα και την περίπλοκη ομορφιά της. Η τεχνική περιλαμβάνει τη λεπτεπίλεπτη ενσωμάτωση της εσωτερικής επιφάνειας μαργαριτοφόρων οστράκων (σεντέφι) σε σχισμές που διανοίγονται σε ξύλινες κατασκευές. Η παραδοσιακή αυτή μορφή χειροτεχνίας εφαρμόζεται σε αρχιτεκτονικά στοιχεία εσωτερικών χώρων, καθημερινά αντικείμενα όπως μπαστούνια, καθρέφτες, τσόκαρα, κορνίζες, κηροπήγια, χτένες, σετ τάβλι, τραπέζια, καρέκλες, πολυθρόνες και αναμνηστικά. Η «Τεχνική της Κατασκευής Ενθέτων από Σεντέφι», με την οποία δημιουργούνται σχέδια που ιριδίζουν, παρουσιάζει εκτεταμένη ιστορία, βαθιά ριζωμένη στον τουρκικό πολιτισμό. Αντανακλά δε τη μαεστρία και το γούστο των ανθρώπων της Ανατολίας εδώ και αιώνες και καταχωρίστηκε στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Στοιχείων Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO για λογαριασμό της Τουρκίας και του Αζερμπαϊτζάν.
Η κομψότητα της επιχρύσωσης: Η διαχρονική τέχνη της διακόσμησης
Η παραδοσιακή τεχνική με χρήση χρυσού που ονομάζεται «tezhip» στα τουρκικά είναι μια άλλη τεχνική διακόσμησης η οποία χρησιμοποιείται ευρέως στην Τουρκία. Αυτή η τεχνική, που σημαίνει «διακόσμηση με χρυσό» με τη γενικότερη έννοια, περιλαμβάνει την περίτεχνη επιχρύσωση χειρόγραφων, καλλιγραφικών κειμένων και μινιατούρων επί αιώνες. Το χρυσό χρώμα ή το φύλλο χρυσού προσθέτει μια λαμπερή γυαλάδα που αιχμαλωτίζει και αντανακλά το φως, ενισχύοντας τη γοητεία του έργου τέχνης. Παραδοσιακές και σύγχρονες εκδοχές της μπορεί κανείς να δει σήμερα σε χειρόγραφα, μινιατούρες, καλλιγραφίες και απλά έγγραφα. Χρησιμοποιείται επίσης στην αρχιτεκτονική και στη διακόσμηση οικιακών αντικειμένων. Η «Τέχνη της Επιχρύσωσης» καταχωρίστηκε στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Στοιχείων Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO για λογαριασμό του Αζερμπαϊτζάν, του Ιράν, του Τατζικιστάν, της Τουρκίας και του Ουζμπεκιστάν. Η τεχνική αυτή, που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά εδώ και αιώνες, αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της πολιτισμικής ταυτότητας των επαγγελματιών που τη χρησιμοποιούν και της συλλογικής μνήμης των ευρύτερων κοινοτήτων στο πλαίσιο των προαναφερθέντων κρατών.
Μια κοινωνικοπολιτισμική παράδοση: Ιφτάρ
Πολλές παραδόσεις που αφορούν ειδικά τον ιερό μήνα του Ραμαζανιού, κατά τον οποίο οι πιστοί νηστεύουν, μεταδίδονται από γενιά σε γενιά εδώ και αιώνες. Το ιφτάρ, το βραδινό γεύμα που σηματοδοτεί τη διακοπή της νηστείας έπειτα από τον ιερό μήνα του Ραμαζανιού, είναι μια τέτοια παράδοση με μεγάλη κοινωνικοπολιτισμική σημασία. Ενώ ενώνει οικογένειες, φίλους, γείτονες και συγγενείς στο πλαίσιο μιας κοινής εμπειρίας, το γεύμα ιφτάρ περιλαμβάνει πολλά περισσότερα από το φαγητό και συμβολίζει την αφοσίωση, την ευγνωμοσύνη, τη γενναιοδωρία και τη φιλοξενία. Το «Ιφτάρ και οι Σχετικές Κοινωνικοπολιτισμικές Παραδόσεις» καταχωρίστηκε στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Στοιχείων Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO για λογαριασμό της Τουρκίας, του Αζερμπαϊτζάν, του Ουζμπεκιστάν και του Ιράν.
