Γράφει ο Γιώργος Βλασσόπουλος, Διδάκτωρ Νομικής
Ένα μεγάλο διακύβευμα κάθε δημοκρατικής κοινωνίας είναι αναμφισβήτητα η βελτίωση των όρων εργασίας των εργαζομένων.
Ο στόχος αυτός συνδέεται αναπόσπαστα με την καθημερινή αποτελεσματική προστασία της σωματικής και ψυχικής υγείας, αλλά και με τη συμφιλίωση επαγγελματικής και προσωπικής – οικογενειακής ζωής κάθε εργαζόμενου σε ένα δυσχερές παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον, μετά και από την ενσκηψασα υγειονομική κρίση.
Ήδη με την Οδηγία 2019/1152 ΕΕ αναδεικνύεται ρητά η ανάγκη για διαφανείς και προβλέψιμους όρους εργασίας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Μια καλή πρακτική στο κρίσιμο ζήτημα της βελτίωσης των εργασιακών συνθηκών προέρχεται από τη Γαλλία. Πρόκειται για τον επίσημο φορέα της χώρας με αποστολή τη βελτίωση των όρων εργασίας (Agencenationalepourl’ ameliorationdes conditions de travail- www.anact.fr).
Ο φορέας αυτός διαθέτει και περιφερειακές δομές ,ενώ αναπτύσσει αξιόλογη και συστηματικά ανανεωμένη δραστηριότητα σε διάφορες θεματικές ενότητες μεταξύ των οποίων η τηλεργασία, η υγιεινή και ασφάλεια στην εργασία, η εργονομία, οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης. Ανάλογες πρακτικές έχουν υποστηριχθεί επί σειρά ετών, μεταξύ άλλων , στις σκανδιναβικές χώρες, τον Καναδά, τη Νέα Ζηλανδία.
Σε επίπεδο ΕΕ ο αντίστοιχος ρόλος έχει αναληφθεί , μεταξύ άλλων, από το Eurofound (www.eurofound.eu) το οποίο μπορεί να συμβάλλει στην επικαιροποίηση και ανάλυση των στοιχείων που αφορούν τις συνθήκες εργασίας στα κράτη μέλη της ΕΕ, μεταξύ των οποίων και η χώρα μας.
Βέβαια η ουσιαστική βελτίωση των όρων εργασίας σε ένα έντονα ανταγωνιστικό και ταχύτατα μεταβαλλόμενο οικονομικό περιβάλλον παραμένει ζητούμενο σε παγκόσμια κλίμακα.
Ειδικά ως προς το μέλλον της τηλεργασίας η τεχνογνωσία διεθνών οργανισμών , όπως η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ILO, www.ilo.org)είναι κομβικής σημασίας.
Στο πλαίσιο της ενωσιακης και διεθνούς τεχνογνωσίας το δικαίωμα αποσύνδεσης (droit a ladeconnexion ) μπορεί να αποτελέσει καταλύτη στη δίκαιη και ισορροπημένη ανάπτυξη συστημάτων τηλεργασίας σε εθελοντική βάση, ώστε να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη (π.χ αύξηση παραγωγικότητας, μείωση λειτουργικού κόστους) και να περιοριστούν οι τυχόν παρενέργειες σε βάρος των εργαζομένων.(π.χ. εντατικοποίηση εργασίας, κίνδυνος απομόνωσης).
Στη Γαλλία, για παράδειγμα, από 1-1-2017 εφαρμόζεται σχετική νομοθεσία που προτάσσει τη διαδικασία διαβούλευσης μεταξύ των μερών κατά κανόνα σε επιχειρήσεις με προσωπικό άνω των 50 ατόμων,αν και δεν έχει θεσπιστεί νομοθετικά ένα πλήρως δεσμευτικό σχετικό δικαίωμα στην αποσύνδεση.
Επιπλέον ήδη στη Γερμανία έχει ξεκινήσει η συζήτηση για τη νομοθετική πρόβλεψη ενός δικαιώματος σε τηλεργασία.
Προφανώς σε ζητήματα, όπως η τηλεργασία , οι κοινωνικοί εταίροι μπορούν να συνδράμουν καθοριστικά στη θέσπιση ενός λειτουργικού και κοινωνικά δίκαιου ρυθμιστικού πεδίου, κατ εφαρμογήν και της σχετικής Ευρωπαϊκής Συμφωνίας – Πλαισίου του 2002 , η οποία έχει ενσωματωθεί στο εθνικό μας δίκαιο με την ΕΓΣΣΕ 2006-2007 (Παράρτημα Β) και τη διάταξη άρθρ. 5 Ν.3846/2010.
Ο εθελοντικός χαρακτήρας, το δικαίωμα αποσύνδεσης, ο συστηματικός έλεγχος όλων των μισθολογικών και θεσμικών όρων εργασίας (π.χ. μισθοί, πλήρης κάλυψη κόστους τηλεργασίας από εργοδότη, ωράρια,άδειες, υγιεινή και ασφάλεια εργασίας, προστασία προσωπικών δεδομένων), η αρμονική συνύπαρξη επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής είναι θεμέλιοι λίθοι μιας σύγχρονης ρύθμισης, είτε ως διάταξη νόμου είτε ως συλλογική συμφωνία.
Εν συνεχεία η αποτελεσματική επίβλεψη λειτουργίας του σχετικού πλαισίου στη πράξη (π.χ. με πρόβλεψη υπεύθυνου τηλεργασίας κατά το πρότυπο του υπεύθυνου προστασίας προσωπικών δεδομένων), είναι εξίσου σημαντική,ώστε αφενός να διασφαλιστεί ένα ικανοποιητικό εργασιακό περιβάλλον και αφετέρου να επιχειρηθεί αύξηση ποιοτικών και βιώσιμων θέσεων εργασίας, με όρους υγιούς ανταγωνισμού, καινοτομίας , φιλικού επιχειρηματικού κλίματος με έμφαση και στις μικρομεσαίες καθώς και στις αναφυόμενες επιχειρήσεις (startups),αλλά και στήριξης ευπαθών κοινωνικών ομάδων (όπως ΑΜΕΑ).
Εν προκειμένω ένα Παρατηρητήριο Τηλεργασίας ,σε συνδυασμό με έναν κοινής αποδοχής Κώδικα Δεοντολογίας, θα μπορούσαν να συντελέσουν στη βελτίωση του όλου πλαισίου διορθώνοντας ατέλειες η προβλήματα στη γέννηση τους.
Η αξιοποίηση της δεδομένης ψηφιακής αναβάθμισης που συντελείται και στη χώρα μας μπορεί να διευκολύνει ,σε συνδυασμό με την περαιτέρω βελτίωση των υποδομών πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών (π.χ. γρήγορο Ιnternet) , για την επίτευξη ενός ακόμη πιο φιλικού στη χρήση του πλαισίου τηλεργασίας.
Ασφαλώς η εξέταση ορθολογικών κινήτρων και διευκολύνσεων για την εισαγωγή και ανάπτυξη κατάλληλων ανά επιχείρηση η κλάδο συστημάτων τηλεργασίας θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο του σχετικού διαλόγου.
Συμπερασματικά οι καλές πρακτικές εθνικών , ενωσιακων η διεθνών οργανισμών με την αναγκαία δημιουργική προσαρμογή στην εγχώρια αγορά εργασίας αποτελούν κομβικό στοιχείο ενός συστηματικού,αξιόπιστου και τεκμηριωμένου κοινωνικού διαλόγου με ουσιαστική συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων για την τηλεργασία,αλλά και ευρύτερα για την ουσιαστική βελτίωση των συνθηκών εργασίας των εργαζομένων του ιδιωτικού, αλλά και του δημοσίου τομέα.
Η ολιστική προσέγγιση με αξιοποίηση πορισμάτων ερευνών από διάφορους επιστημονικούς κλάδους (νομική, οικονομικά, πληροφορική, κοινωνιολογία, ψυχολογία , στατιστική κλπ.) θα είναι ιδιαίτερα χρήσιμη .
Άλλωστε ένα αξιοπρεπές εργασιακό περιβάλλον συμβάλλει εκ των πραγμάτων και στη προστασία της δημόσιας υγείας,στη προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και στη δίκαιη ανάπτυξη για όλη τη κοινωνία,με ανθρώπινο πρόσωπο.
