της Εύας Οικονομάκη
Αναταράξεις στον ελληνικό τουρισμό έχει προκαλέσει η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, με τους επιχειρηματίες του κλάδου να παρακολουθούν ανήσυχοι τις εξελίξεις στο μέτωπο των συγκρούσεων και τις κυρώσεις που επιβάλλει η Ευρωπαϊκή Ενωση στη Ρωσία.
Σύμφωνα με πληροφορίες, για την ώρα δεν υπάρχουν ενδείξεις που να «δείχνουν» ανατροπή της δυναμικής που φαίνεται ότι έχει φέτος ο ελληνικός τουρισμός και οι επιχειρηματίες στρέφουν το βλέμμα τους, πέραν των επιπτώσεων ως προς τον αριθμό των ταξιδιωτικών αφίξεων από Ρωσία και Ουκρανία, στη γεωπολιτική σταθερότητα της περιοχής και στις πληθωριστικές πιέσεις, που ενδέχεται να επηρεάσουν την ταξιδιωτική κίνηση και το τουριστικό ενδιαφέρον.
Απώλειες από τη Ρωσία και την Ουκρανία θεωρούνται δεδομένες, και παρά το γεγονός ότι δεν είναι δυνατόν να γίνει επί του παρόντος κάποιος απολογισμός, οι πρώτες, έστω και μεμονωμένες, ακυρώσεις έχουν ήδη πραγματοποιηθεί. Το μεγαλύτερο πλήγμα φαίνεται ότι θα δεχθούν περιοχές, όπως η Χαλκιδική και η Κρήτη, που αποτελούν διαχρονικά δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς για τους Ρώσους, καθώς και οι επιχειρηματίες που έχουν μεγάλη έκθεση στη ρωσική αγορά ή έχουν συνάψει αποκλειστικά συμβόλαια με tour operators που δραστηριοποιούνται στη Ρωσία.
Οι κρίσιμες παράμετροι
Μία ιδιαίτερης σημασίας παράμετρος στην οποία εστιάζουν οι επιχειρηματίες του κλάδου, πέρα από τη διάρκεια του πολέμου, είναι ο κίνδυνος να χαρακτηριστεί η ευρύτερη περιοχή ως μη ασφαλής προορισμός λόγω του πολέμου. Ενας «χαρακτηρισμός» ο οποίος, όπως εκτιμάται, θα επηρεάσει κατά κύριο λόγο τους ταξιδιώτες που προέρχονται από μακρινούς (long haul) προορισμούς, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και η Αυστραλία, δύο πολύ σημαντικές πηγές εισερχόμενου τουρισμού για την Ελλάδα.
Στην ίδια εξίσωση, μεγάλη σημασία για την πορεία του ελληνικού τουρισμού και τις αφίξεις που θα καταγραφούν φέτος θα παίξει η οικονομική κατάσταση των χωρών που γειτνιάζουν με τη Ρωσία και την Ουκρανία, όπως η Πολωνία και η Ρουμανία, οι οποίες και θα δεχτούν τον μεγαλύτερο όγκο των προσφυγικών ροών, δεδομένου ότι οι δύο χώρες έχουν αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια σε δύο σημαντικές δεξαμενές εισερχόμενων τουριστών για την Ελλάδα.
Η εκτίναξη του ενεργειακού κόστους έχει προκαλέσει, την ίδια στιγμή, έντονη ανησυχία στους κόλπους της τουριστικής αγοράς, με τους επιχειρηματίες να έρχονται αντιμέτωποι με νέες ανατιμήσεις που θα αυξήσουν περαιτέρω το λειτουργικό κόστος σε μία χρονική περίοδο κατά την οποία επιχειρούν να καλύψουν την ψαλίδα που είχε δημιουργηθεί στα έσοδα εξαιτίας της πανδημικής κρίσης.
Σε δυσμενέστερη θέση βρίσκονται τα ξενοδοχεία 12μηνης λειτουργίας που παραμένουν ανοιχτά και το 2021, σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα που πραγματοποίησε το Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ) για λογαριασμό του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΞΕΕ), κατέγραψαν πτώση τζίρου σε ποσοστό 57% σε σχέση με το 2019, έτος-ορόσημο για τις επιδόσεις του ελληνικού τουρισμού.
Σε θεωρητικό επίπεδο παραμένει για την ώρα το ενδεχόμενο συρρίκνωσης του διαθέσιμου εισοδήματος των Ευρωπαίων τουριστών λόγω των πληθωριστικών τάσεων που εντείνονται εξαιτίας της ουκρανικής κρίσης. Στην ίδια λογική, λόγω του ενεργειακού κόστους, θεωρείται πολύ πιθανή και η αύξηση της τιμής των πακέτων, με αποτέλεσμα ο μέσος Ευρωπαίος καταναλωτής να μην μπορέσει να αντεπεξέλθει στο κόστος.
Οι αερομεταφορές
Ιδιαίτερης σημασίας για την πορεία της φετινής τουριστικής σεζόν θα είναι πάντως η διάρκεια ισχύς των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί από την Ευρωπαϊκή Ενωση στη Ρωσία και αντίστροφα, καθώς για την ώρα δεν υπάρχει αεροπορική σύνδεση μεταξύ της Ελλάδας και της Ρωσίας ή της Ουκρανίας. Οι αερομεταφορείς δέχονται αναταράξεις, τροποποιώντας τα σχέδια πτήσης που ακολουθούσαν μέχρι πρότινος, κάτι το οποίο αυξάνει το κόστος, και αναστέλλοντας για την ώρα τα δρομολόγια προς τις δύο χώρες.
Υπενθυμίζεται ότι την αντίστοιχη περίοδο του 2019 από τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος» προς τη Μόσχα πετούσαν οι Aegean, Aeroflot και Ellinair, ενώ την Ελλάδα με την Ουκρανία συνέδεαν οι Ryanair, Wizz Air, Aegean, Ukraine International Airlines (UIA) και Jonika Airlines.
Το προφίλ των Ρώσων τουριστών
Η Ρωσία αποτελεί μία ιδιαίτερης σημασίας πηγή ταξιδιωτών για την Ελλάδα. Το 2019, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ερευνας Συνόρων της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ), είχαν ταξιδέψει στην Ελλάδα 583 χιλ. Ρώσοι τουρίστες, δαπανώντας 433 εκατ. ευρώ.
Το 2020, ο αριθμός των Ρώσων ταξιδιωτών στην Ελλάδα, με βάση την TτΕ, έφτασε τις 26 χιλ., ενώ το 2021 η τουριστική κίνηση από τη Ρωσία αυξήθηκε κατά 365,3% σε σχέση με το προηγούμενο έτος και διαμορφώθηκε σε 119,5 χιλ. ταξιδιώτες. Το 2020 οι Ρώσοι ξόδεψαν 14 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με την TτΕ, ενώ το 2021 δαπάνησαν περί τα 115 εκατ. ευρώ.
Το προφίλ των Ουκρανών τουριστών
Αν και η ουκρανική αγορά δεν συγκαταλέγεται στις βασικές πηγές εισερχόμενου τουρισμού για την Ελλάδα, είχε μέχρι πρότινος τουλάχιστον ιδιαίτερη δυναμική για περαιτέρω ανάπτυξή της. Ενδεικτικά το 2019, οι αφίξεις των Ουκρανών τουριστών σε 5 ελληνικά αεροδρόμια (Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο, Ρόδος, Κέρκυρα και Καλαμάτα) ξεπέρασαν τις 91 χιλ., με τον συνολικό τους αριθμό να ανέρχεται, με βάση τις εκτιμήσεις, σε 150 χιλ.
