Η στροφή προς πιο βιώσιμες μορφές τουρισμού γίνετε ολοένα και πιο επιτακτική, λαμβάνοντας υπόψιν την κρίση της πανδημίας καθώς και τις νέες γεωπολιτικές εξελίξεις οι οποίες επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τον κλάδο του τουρισμού.
Ποιες είναι όμως οι κατευθύνσεις οι οποίες δίνονται από αρμόδιους με τον τουρισμό φορείς, οι οποίες έχουν ως στόχο την υιοθέτηση βιώσιμων στρατηγικών και πολιτικών από τις περιφερειακές αρχές;
Σύμφωνα με τις κατευθύνσεις προτάσεων πολιτικής της Κοινότητας Βιώσιμου Τουρισμού του Προγράμματος INTERREG MED (Sustainable Tourism Community), σε πρώτο στάδιο θα πρέπει να γίνει η παρακολούθηση και αξιολόγηση της Βιώσιμης Ανάπτυξης των τουριστικών προορισμών, εισάγοντας εργαλεία παρακολούθησης και αξιολόγησης των τουριστικών οικοσυστημάτων.
Η εισαγωγή παρόμοιων εργαλείων στον τουριστικό σχεδιασμό μπορεί να εξασφαλίσει μια αποτελεσματικότερη λήψη αποφάσεων, συμβάλλοντας παράλληλα στην καταπολέμηση της υποβάθμισης των εκάστοτε προορισμών.
Επιπρόσθετα, εκτός από την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των περιοχών, θα πρέπει να γίνει μια στροφή προς ένα πιο βιώσιμο τουριστικό μοντέλο, μειώνοντας τις επιπτώσεις του τουρισμού στο περιβάλλον, τον πολιτισμό και στις κοινωνίες υποδοχής των τουριστικών δραστηριοτήτων.
Τέλος, η συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και η συμμετοχική διακυβέρνηση των προορισμών, μπορεί να συμβάλει στον σχεδιασμό εστιασμένων στις περιοχή μελέτης πολιτικών.
Παρόλα αυτά, όπως διαπιστώνεται τα τελευταία χρόνια, η διαχείριση των κρίσεων αποτελεί έναν τομέα ο οποίος καλείται να παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των τουριστικών προορισμών.
Ειδικότερα μετά την πανδημία του COVID-19, κατέστη σαφές πως ο τουριστικός κλάδος υπέστη ένα βαρύτατο πλήγμα με αρνητικές συνέπειες, όχι μόνο στους τομείς οι οποίοι είναι άμεσα συνδεδεμένοι με αυτόν, αλλά επηρεάζοντας και συμπληρωματικούς κλάδους και δραστηριότητες.
Σύμφωνα με προτάσεις του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (OECD) για το έτος 2020, αναφορικά με πολιτικές σχετικές με την πανδημία του COVID-19, πέραν από τις άμεσες ανάγκες οι οποίες εντοπίζονται και είναι σχετικές με τη στήριξη των επιχειρήσεων, θα πρέπει να μάθουμε από τα την εμπειρία της κρίσης της πανδημίας και να προετοιμάσουμε καλύτερα τους τουριστικούς προορισμούς, έχοντας ως στόχο την ανάκαμψη του τουριστικού κλάδου.
Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να γίνει μια επανεξέταση του μοντέλου ανάπτυξης του τουριστικού τομέα, κάνοντας στροφή προς πιο βιώσιμα και ανθεκτικά μοντέλα και κατανοώντας πως οι τουριστικοί προορισμοί αποτελούν πολυδιάστατα οικοσυστήματα, τα οποία είναι άμεσα συνδεδεμένα και με άλλους κλάδους της οικονομίας.
Τέλος, στο μεταβαλλόμενο περιβάλλον το οποίο ζούμε, η επένδυση στην καινοτομία και την εισαγωγή νέων τεχνολογιών με σκοπό την προσαρμογή και ανταπόκριση στις μεταβαλλόμενες ταξιδιωτικές συμπεριφορές, αποτελεί σημαντική πτυχή του σχεδιασμού του τουριστικού μοντέλου του μέλλοντος.
Το τελευταίο στάδιο του συγχρηματοδοτούμενου από το ΕΤΠΑ έργου INTERREG MED “SUSTOWNS”, ασχολείται ακριβώς με τις προαναφερθείσες θεματικές και στοχεύει στη συμπερίληψη των αποτελεσμάτων της εφαρμογής του, καθώς και τη συμπερίληψη κατευθύνσεων άλλων αρμόδιων με τον τουρισμό φορέων, σε ένα ενιαίο κείμενο προτάσεων πολιτικής.
Με βάση την έως σήμερα υλοποίηση του έργου και το Ολοκληρωμένο Τουριστικό Μοντέλο προς Κεφαλαιοποίηση, το οποίο εκπονήθηκε από το Πανεπιστήμιο Algarve της Πορτογαλίας, εταίρο του έργου, ένας προορισμός θα πρέπει να περιλαμβάνει τις παρακάτω έξι διαφορετικές διαστάσεις, έτσι ώστε να θεωρείται βιώσιμος:
– Πολιτική Βιωσιμότητα: Θα πρέπει να έχει στρατηγικό όραμα και κοινές αξίες, σύστημα συμμετοχικής διακυβέρνησης και συλλογικών διαδικασιών λήψης αποφάσεων, καθώς και διαφάνεια και λογοδοσία, από τις αρμόδιες αρχές χάραξης πολιτικής.
– Οικονομική Βιωσιμότητα: Δίκαιη κατανομή του εισοδήματος, ποιότητα απασχόλησης, τοπικές εφοδιαστικές αλυσίδες, εκπαίδευση και συμβουλευτική υποστήριξη προς τις επιχειρήσεις.
– Κοινωνική Βιωσιμότητα: Ποιότητα ζωής του ντόπιου πληθυσμού, ίσες ευκαιρίες, διαφορετικότητα και προσβασιμότητα για όλους.
– Περιβαλλοντική Βιωσιμότητα: Διατήρηση της βιοποικιλότητας, των περιβαλλοντικών πόρων και του τοπίου, προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, ορθολογική διαχείριση αποβλήτων και ενέργειας.
– Πολιτιστική Βιωσιμότητα: Διατήρηση της ταυτότητας και της αυθεντικότητας του προορισμού, προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και πρόσβαση στον πολιτισμό για όλους.
– Χωρική Βιωσιμότητα: Ανάπτυξη με προσανατολισμό τη φιλοξενία, ανάπτυξη πράσινων υποδομών και υποδομών πεζών και ποδηλάτων.
Τα παραπάνω αποτελούν και κάποια από τα κύρια συμπεράσματα της έως σήμερα υλοποίησης του έργου, από το εταιρικό του σχήμα.
Για την καταγραφή των απόψεων του κοινού, ο Αναπτυξιακός Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης-ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ Α.Ε., ως εταίρος του έργου SUSTOWNS στον ελλαδικό χώρο, δημιούργησε ένα ερωτηματολόγιο με στόχο την καταγραφή διαφόρων απόψεων και τη συλλογή προτάσεων αναφορικά με το θέμα του βιώσιμου τουρισμού.
Ομάδα στόχος του ερωτηματολογίου ήταν οι εμπλεκόμενοι στο έργο φορείς και ενδιαφερόμενοι (Ομάδες Τοπικής Υποστήριξης των Δήμων Αριστοτέλη και Βόλβης- πιλοτικοί Δήμοι στο έργο, δεκαπέντε εμπλεκόμενοι Δήμοι κατά το στάδιο της μεταφοράς της Μεθοδολογίας του έργου, ενδιαφερόμενοι στο θέμα του Βιώσιμου Τουρισμού, αρμόδιοι με τον τουρισμό φορείς κ.α.).
Οι ερωτηθέντες κλήθηκαν σε πρώτο στάδιο να αξιολογήσουν τη σημαντικότητα των παραπάνω έξι διαστάσεων για έναν βιώσιμο προορισμό, σε δεύτερο στάδιο να αξιολογήσουν την υπάρχουσα κατάσταση στον προορισμό στον οποίο διαμένουν και σε τρίτο στάδιο να κάνουν προτάσεις πολιτικής για την ενίσχυση του Βιώσιμου Τουρισμού σε Τοπικό, Περιφερειακό και Εθνικό επίπεδο.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα και τη βαθμολόγηση η οποία προέκυψε στην κλίμακα από 1 (χαμηλό) έως 5 (υψηλό), και οι έξι παραπάνω διαστάσεις βιωσιμότητας αξιολογήθηκαν ως σημαντικές λαμβάνοντας βαθμολογία από 4 έως 5. Αναφορικά με την αξιολόγηση της υπάρχουσας κατάστασης, οι βαθμολογίες οι οποίες προέκυψαν κυμάνθηκαν κατά κύριο λόγο από 2 έως 3, αναδεικνύοντας κάποια από τα κύρια προβλήματα τα οποία υπάρχουν στους τουριστικούς προορισμούς του ελλαδικού χώρου και αξιολογώντας, ως τομέα ο οποίος φαίνεται να είναι πιο ανεπτυγμένος, τον πολιτισμό και την πολιτιστική βιωσιμότητα των προορισμών.
Στο τελευταίο στάδιο του ερωτηματολογίου στο οποίο έγιναν προτάσεις από τους συμμετέχοντες αναφορικά με το βιώσιμο τουρισμό, τα σημαντικότερα αποτελέσματα ήταν η στελέχωση των δήμων με έμπειρο και εξειδικευμένο στον τουρισμό προσωπικό καθώς και νέων επιστημόνων ,η δημιουργία γραφείων τουριστικής πληροφόρησης, η προώθηση των συνεργασιών και των τοπικών προϊόντων, η αλλαγή της νοοτροπίας αναφορικά με τον τουρισμό και η στροφή από το μοντέλο «ήλιος & θάλασσα» προς πιο βιώσιμες μορφές τουρισμού και η παροχή εκπαιδευτικών δράσεων και συμβουλευτικής υποστήριξης προς τους επαγγελματίες οι οποίοι απασχολούνται στον τουριστικό κλάδο.
Το έργο SUSTOWNS ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2019 και προβλέπεται να ολοκληρωθεί τον Ιούνιο του 2022. Στο έργο συμμετέχουν 10 εταίροι από 7 διαφορετικές Χώρες. Εταίρος του έργου στην Ελλάδα είναι ο Αναπτυξιακός Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης-ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ Α.Ε.
