Έπειτα από εργασίες αναστήλωσης που διήρκεσαν εννιά μήνες, άρχισε ξανά να κυλά φρέσκο, πόσιμο νερό από την τεράστια κρήνη της αρχαίας πόλης των Κιβύρων στο Γκιολισάρ (Gölhisar) του Μπουρντούρ (Burdur).
Το Μπουρντούρ βρίσκεται στη δυτική Ανατολία στην Τουρκία και είναι πασίγνωστο για τα αρχαία μνημεία του.
Η αναστήλωση της μνημειακής κρήνης στα Κίβυρα, την αρχαία πόλη που ανακαλύφθηκε το 2016 και συμπεριλήφθηκε στον Προσωρινό Κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO το ίδιο έτος, ολοκληρώθηκε με την υποστήριξη του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού και του Κυβερνείου του Μπουρντούρ.
Η θαυμάσια αυτή κρήνη των Κιβύρων, ηλικίας 2000 ετών, ανεγέρθηκε στα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Η αρχαία κατασκευή, που περιλαμβάνει δύο δεξαμενές και βρίσκεται στον χώρο όπου υπήρχε το τρίτο δώμα της Αγοράς των Κιβύρων, θεωρείται ότι κατασκευάστηκε περίπου το 23 μ.Χ. –όταν η πόλη δομήθηκε εκ νέου έπειτα από έναν ισχυρό σεισμό– και λειτούργησε για περίπου 700 χρόνια.
Με ύψος 7,5 μέτρα και διάμετρο 15 μέτρων, αυτή η μνημειακή κρήνη, η πρώτη κρήνη των Κιβύρων, περιλαμβάνει ένα κωνικό στέγαστρο που στηρίζεται σε στύλους και αφηγείται το πώς η αρχαία πόλη κάλυπτε τις ανάγκες υδροδότησής της παραπέμποντας με έξοχο τρόπο στην ορατότητα και την αισθητική της αρχιτεκτονικής της Αγοράς.
Κίβυρα, η «πόλη των μονομάχων»
Χτισμένα στις δυτικές πλαγιές της περιοχής Γκιολισάρ, τα Κίβυρα καταλαμβάνουν μια σχετικά εκτεταμένη οικιστική περιοχή. Τα αρχιτεκτονικά ερείπια της πόλης, μίας από τις σημαντικότερες πόλεις του ρωμαϊκού πολιτισμού, χρονολογούνται από την Αυτοκρατορική Περίοδο.
Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό του αρχαιολογικού χώρου είναι ότι τα κτίρια είναι χτισμένα με συμμετρικό τρόπο προκειμένου να εξασφαλίζεται απρόσκοπτη θέα από το καθένα τους. Στην είσοδο της πόλης των Κιβύρων βρίσκεται το στάδιο το οποίο θεωρείται από τα πλέον εντυπωσιακά στην περιοχή της αρχαίας Ανατολίας, με χωρητικότητα περίπου 10.000 ατόμων. Θεωρείται, μάλιστα, ότι φιλοξενούσε επικούς αγώνες μονομάχων – χαρίζοντας στα Κίβυρα την επωνυμία «η πόλη των μονομάχων».
Άλλα αξιοσημείωτα κτίρια στα Κίβυρα είναι το ωδείο, με ένα ψηφιδωτό που απεικονίζει τη Μέδουσα στην ορχήστρα του χώρου, και η αγορά, την οποία διέσχιζε εμπορικός δρόμος στεφανωμένος με στύλους. Εξίσου σημαντικά είναι τα αρχαία ρωμαϊκά λουτρά και το αρχαίο θέατρο. Σύμφωνα με αρχαίες πηγές, στις παραγωγικές δραστηριότητες της πόλης συγκαταλέγονταν η γεωργία, η κτηνοτροφία, η ιατρική, η σιδηρουργία και η κεραμική. Τα Κίβυρα, όπου ομιλούντο τέσσερις διαφορετικές γλώσσες, ήταν γνωστά για τον κοσμοπολιτισμό τους και την ισχυρή οικονομία τους.
Η δεύτερη αρχαία πόλη με ρέουσα κρήνη
Ο επικεφαλής της Επιτροπής ανασκαφών, αναπληρωτής καθηγητής Σουκρού Οζούντογρου (Şükrü Özüdoğru), με μια ομάδα ειδικών που περιλάμβανε αρχαιολόγους, εμπειρογνώμονες εργασιών αποκατάστασης και αρχιτέκτονες, συμμετείχε στις εκτεταμένες εργασίες αναστήλωσης.
Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών και της αναστήλωσης της μνημειακής κρήνης –με δύο δεξαμενές και 192 αρχιτεκτονικά μέλη, εκ των οποίων τα 168 είναι αυθεντικά– διαπιστώθηκε ότι η κατασκευή αποτελείται από τρεις κύριες μονάδες. Οι σχετικές παρατηρήσεις υποδεικνύουν την ύπαρξη ενός κυκλικού πύργου στο κέντρο της κρήνης με έξι στύλους να σχηματίζουν το περιστύλιο. Στα σημεία από όπου ανάβλυζε το νερό, ήταν τοποθετημένα έξι αγάλματα που απεικόνιζαν πάνθηρες και λέοντες. Δύο από αυτά τα αγάλματα ανακαλύφθηκαν κατά τις ανασκαφές, και σήμερα τα πρωτότυπά τους εκτίθενται στο Μουσείο του Μπουρντούρ.
Η επαρχία Μπουρντούρ φιλοξενεί, στην πραγματικότητα, δύο μνημειακές κρήνες της αρχαιότητας. Η πρώτη στη σειρά των ανακαλύψεων ήταν η ηλικίας 1.800 ετών Κρήνη των Αντωνίνων στην αρχαία πόλη της Σαγαλασσού στην περιοχή Αγλασούν (Ağlasun) του Μπουρντούρ. Με την ολοκλήρωση των εργασιών αναστήλωσης, τα Κίβυρα είναι ο δεύτερος αρχαιολογικός χώρος με ρέουσα αρχαία κρήνη.
Τα τελευταία χρόνια λαμβάνει χώρα έντονη δραστηριότητα στο πεδίο των αρχαιολογικών ανασκαφών, καθώς και της αρχαιολογικής έρευνας και διάσωσης, με αποτέλεσμα να έχουν έρθει στο φως πολυάριθμα ιστορικής αξίας τεχνουργήματα, τα οποία εκτίθενται στα μουσεία της Τουρκίας. Το 2022, 713 αρχαιολογικές δράσεις αποκάλυψαν περίπου 10.500 τεχνουργήματα σε ολόκληρη τη χώρα, η οποία συγκαταλέγεται στις πρώτες χώρες παγκοσμίως όσον αφορά τον αριθμό των αρχαιολογικών ανασκαφών.
