Κληρώνει το Χωροταξικό για τον τουρισμό

του Χάρη Ντιγριντάκη

Κλειδώνει οσονούπω το νέο χωροταξικό για τον τουρισμό, θέσφατο που φιλοδοξεί να καθορίσει τους όρους του παιχνιδιού για τις ανωδομές φιλοξενίας στη χώρα. Συνάμα δειλά δειλά, αλλά και επιδερμικά επιχειρείται να μπει φρένο στην ανεξέλεγκτη ανάπτυξη των βραχυχρόνιων μισθώσεων στην Ελλάδα.

Εν μέσω αντιδράσεων από φορείς, Ενώσεις ξενοδόχων και περιβαλλοντικών οργανώσεων συνεχίζεται η διαβούλευση του «Νέου Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τον Τουρισμό» που έχει λάβει παράταση μέχρι τις 25 Σεπτεμβρίου.

Τούτων δοθέντων, το νέο πλαίσιο για τον τουρισμό, που δόθηκε στη δημόσια διαβούλευση στις αρχές Ιουλίου, χωρίζει τον εθνικό χώρο σε πέντε κατηγορίες, με βάση τη χωρική διάρθρωση των τουριστικών καταλυμάτων χωρίς, ωστόσο, να συνυπολογίζονται οι βραχυχρόνιες μισθώσεις. Οι περιοχές στις οποίες κατηγοριοποιείται ο εθνικός χώρος είναι οι εξής: (Α) Περιοχές ελέγχου, (Β) Ανεπτυγμένες περιοχές, (Γ) Αναπτυσσόμενες περιοχές, (Δ) Περιοχές με δυνατότητες ανάπτυξης και (E) Μη ανεπτυγμένες περιοχές. Η κατηγοριοποίηση γίνεται σε επίπεδο δημοτικής ενότητας, με τις κορεσμένες περιοχές («περιοχές ελέγχου») να είναι 18, τις ανεπτυγμένες 84, τις αναπτυσσόμενες 139, τις περιοχές με δυνατότητες ανάπτυξης 265 και τις μη ανεπτυγμένες 528.

Πού δεν επιτρέπεται η ανάπτυξη ξενοδοχείων

Με βάση το υπό διαβούλευση νέο χωροταξικό, μόνο σε μία περιοχή με ειδικά γεωγραφικά χαρακτηριστικά απαγορεύεται κάθε είδους τουριστικής ανάπτυξης.

Συγκεκριμένα, στις βραχονησίδες, στα νησιά με έκταση μικρότερη των 300 στρεμμάτων, στα νησιά που βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των 10 ναυτικών μιλίων από τα θαλάσσια σύνορα της χώρας, καθώς και στα νησιά τα οποία βρίσκονται σε απόσταση μεγαλύτερη των 10 ναυτικών μιλίων από παράκτιες περιοχές του ηπειρωτικού τμήματος της χώρας ή από νησιά που διαθέτουν ακτοπλοϊκή πρόσβαση δεν επιτρέπεται κανένα είδος τουριστικής ανάπτυξης.

Παράλληλα, προτείνεται η ανάπτυξη «σποραδικών ξενοδοχείων» στην Ελλάδα, με στόχο την αναγέννηση εγκαταλελειμμένων οικισμών ή περιοχών με λιγότερους από 2.000 κατοίκους.

Η δημιουργία «σποραδικών ξενοδοχείων» προβλέπει την ανάπτυξη Σύνθετων Τουριστικών Καταλυμάτων εντός εγκαταλελειμμένων οικισμών προ του 1923 ή κάτω των 2.000 κατοίκων σε συνδυασμό με την ανάπλαση τμήματος ή και του συνόλου του οικισμού.

Ως Σύνθετα Τουριστικά Καταλύματα λογίζονται τα ξενοδοχειακά καταλύματα που κατασκευάζονται σε συνδυασμό:

α) με τουριστικές επιπλωμένες κατοικίες.

β) με εγκαταστάσεις ειδικής τουριστικής υποδομής. Ως εγκαταστάσεις ειδικής τουριστικής υποδομής νοούνται συνεδριακά κέντρα, γήπεδα γκολφ, κέντρα θαλασσοθεραπείας, τουριστικοί λιμένες, χιονοδρομικά κέντρα, θεματικά πάρκα, Κέντρα Προπονητικού Αθλητικού Τουρισμού, υδροθεραπευτήρια, καθώς και οι εξής εγκαταστάσεις ειδικών μορφών τουρισμού: μονάδες ιαματικής θεραπείας, κέντρα ιαματικού τουρισμού – θερμαλισμού, κέντρα αναζωογόνησης, κέντρα ευεξίας και αισθητικής και κέντρα καταδυτικού τουρισμού.

Αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος

Στους βασικούς στόχους του χωροταξικού περιλαμβάνεται και η προώθηση σύγχρονων τουριστικών προϊόντων και καταλυμάτων (νέων και υφιστάμενων) υψηλής ποιότητας. Στο πλαίσιο αυτό, προκρίνεται η ανάπτυξη νέων καταλυμάτων σε κατηγορίες 3, 4 και 5 αστέρων ανάλογα με τον κορεσμό και τη φέρουσα ικανότητα κάθε περιοχής στην οποία υπάγεται κάθε δημοτική ενότητα.

Ετσι, στις πλέον κορεσμένες περιοχές («περιοχές ελέγχου» και «ανεπτυγμένες») προτείνεται η κατασκευή νέων καταλυμάτων μόνο σε κατηγορίες 4 και 5 αστέρων. Αντίστοιχα στις «αναπτυσσόμενες περιοχές» και στις «περιοχές με δυνατότητες ανάπτυξης» επιτρέπεται η κατασκευή νέων καταλυμάτων σε κατηγορίες 3, 4 και 5 αστέρων.

Σε ό,τι αφορά, ωστόσο, τη χρηματοδότηση των επενδυτικών σχεδίων, στις «περιοχές ελέγχου» δεν παρέχεται ενίσχυση για την ίδρυση ή επέκταση ξενοδοχείων. Ενίσχυση παρέχεται μόνο για τον εκσυγχρονισμό ολοκληρωμένης μορφής ξενοδοχειακών μονάδων που ανήκουν ή αναβαθμίζονται σε κατηγορία τουλάχιστον 4 αστέρων και για τον εκσυγχρονισμό ολοκληρωμένης μορφής ξενοδοχειακών μονάδων εντός χαρακτηρισμένων παραδοσιακών ή διατηρητέων κτιρίων, τα οποία ανήκουν ή αναβαθμίζονται σε κατηγορία τουλάχιστον 3 αστέρων.

Στις «ανεπτυγμένες περιοχές» χρηματοδότηση δύναται να παρασχεθεί για την ίδρυση ή την επέκταση μονάδων τουλάχιστον 4 αστέρων και τον εκσυγχρονισμό ολοκληρωμένης μορφής ξενοδοχειακών μονάδων που ανήκουν ή αναβαθμίζονται σε κατηγορία τουλάχιστον 3 αστέρων και για την ίδρυση και τον εκσυγχρονισμό ολοκληρωμένης μορφής ξενοδοχειακών μονάδων εντός χαρακτηρισμένων παραδοσιακών ή διατηρητέων κτιρίων, τα οποία ανήκουν ή αναβαθμίζονται επίσης σε κατηγορία τουλάχιστον 3 αστέρων.

Τέλος, στις «αναπτυσσόμενες περιοχές», στις «περιοχές με δυνατότητες ανάπτυξης» και στις «μη ανεπτυγμένες περιοχές» ενισχύσεις δύναται να παρασχεθούν για την ίδρυση ή την επέκταση μονάδων 3 αστέρων, τον εκσυγχρονισμό ολοκληρωμένης μορφής ξενοδοχειακών μονάδων που ανήκουν ή αναβαθμίζονται σε κατηγορία τουλάχιστον 3 αστέρων και για την ίδρυση και τον εκσυγχρονισμό ολοκληρωμένης μορφής ξενοδοχειακών μονάδων εντός χαρακτηρισμένων παραδοσιακών ή διατηρητέων κτιρίων, τα οποία ανήκουν ή αναβαθμίζονται επίσης σε κατηγορία τουλάχιστον 3 αστέρων.

Κόφτης στα Airbnb

Πάντως, το «Νέο Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Τουρισμό» επιχειρεί να βάλει «φρένο» στην ανάπτυξη της αγοράς των βραχυχρόνιων μισθώσεων, σε συνέχεια των πρώτων… απαγορεύσεων που τέθηκαν από τον ίδιο τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στο πλαίσιο της πρόσφατης Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης.

Συγκεκριμένα, δεδομένου ότι στους βασικούς στόχους κατάρτισης του Νέου Χωροταξικού περιλαμβάνεται η ισορροπία μεταξύ κλασικών και αναδυόμενων τουριστικών μοντέλων, όπως, ιδίως, ο τουρισμός διαμοιρασμού και η τουριστική κατοικία, τίθεται περιορισμός σε ό,τι αφορά τα καταλύματα καθαυτά που διατίθενται μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας τύπου Airbnb σε συγκεκριμένους προορισμούς.

Πιο συγκεκριμένα, μία από τις βασικές κατευθύνσεις του χωροταξικού αφορά την επιβολή περιορισμών στον αριθμό των καταλυμάτων τύπου Airbnb σε συνάρτηση με τις διαθέσιμες ξενοδοχειακές κλίνες.

Αναλυτικά, όπως αναφέρεται, η ρύθμιση έγκειται «στον καθορισμό περιορισμών στον αριθμό των χώρων τουρισμού διαμοιρασμού και των απλών ενοικιαζόμενων δωματίων, ως ποσοστού των κλινών των κύριων τουριστικών καταλυμάτων» στις «περιοχές ελέγχου» και στις «ανεπτυγμένες περιοχές».

Στις «περιοχές ελέγχου» περιλαμβάνονται οι δημοτικές ενότητες: Παραλίας Πιερίας, Σκιάθου, Κερκυραίων, Ζακυνθίων, Αρκαδίων Ζακύνθου, Λαγανά Ζακύνθου, Ερμούπολης, Θήρας, Οίας, Κω, Μυκόνου, Αφάντου Ρόδου, Ιαλυσού Ρόδου, Καλλιθέας Ρόδου, Τήνου, Μαλίων Ηρακλείου, Χερσονήσου Ηρακλείου και Νέας Κυδωνίας Χανίων.

Αντίστοιχα, στις «ανεπτυγμένες περιοχές» περιλαμβάνονται οι δημοτικές ενότητες: Θάσου, Θεσσαλονίκης, Μενεμένης Θεσσαλονίκης, Αγίου Γεωργίου Θεσσαλονίκης, Θερμαϊκού, Σταυρουπόλεως Θεσσαλονίκης, Ανατολικού Ολύμπου Πιερίας, Κασσάνδρας Χαλκιδικής, Παλλήνης Χαλκιδικής, Σιθωνίας Χαλκιδικής, Ιωαννιτών Ιωαννίνων, Συβότων Θεσπρωτίας, Πάργας, Βόλου, Πορταριάς, Μουρεσίου Μαγνησίας, Σκοπέλου, Αιδηψού, Αγίου Γεωργίου Κέρκυρας, Αχιλλείων Κέρκυρας, Εσπερίων Κέρκυρας, Θιναλίου Κέρκυρας, Κασσωπαίων Κέρκυρας, Κορισσίων Κέρκυρας, Λευκιμμαίων Κέρκυρας, Μελιτειέων Κέρκυρας, Παλαιοκαστριτών Κέρκυρας, Παρελίων Κέρκυρας, Φαιάκων Κέρκυρας, Παξών, Αλυκών Ζακύνθου, Ελείου – Προνών Κεφαλληνίας, Λειβαθούς Κεφαλληνίας, Λευκάδος, Ελλομένου Λευκάδας, Κάστρου – Κυλλήνης, Ναυπλίου, Ασίνης Αργολίδας, Ελαφονήσου, Αθηναίων, Μεταμορφώσεως, Καλλιθέας, Αλίμου, Γλυφάδας, Μοσχάτου, Νέας Σμύρνης, Παλαιού Φαλήρου, Βουλιαγμένης, Νέας Μάκρης, Αναβύσσου, Πειραιώς, Αγκιστρίου, Αίγινας, Πόρου, Σπετσών, Μήθυμνας Λέσβου, Χίου, Αγίου Μηνά Χίου, Ποσειδωνίας Σύρου, Ιητών Θήρας, Φολεγάνδρου, Πάτμου, Δικαίου Κω, Ηρακλειδών Κω, Σίφνου, Νάξου, Κουφονησίων, Πάρου, Αντιπάρου, Λινδίων Ρόδου, Πεταλούδων Ρόδου, Γαζίου Ηρακλείου, Γουβών Ηρακλείου, Αγίου Νικολάου Λασιθίου, Βραχασίου Λασιθίου, Ρεθύμνης, Αρκαδίου Ρεθύμνης, Γεροποτάμου Ρεθύμνης, Χανίων, Αρμένων Χανίων, Βάμου Χανίων, Γεωργιουπόλεως Χανίων και Πλατανιά Χανίων.

Οι αντιδράσεις

Αν και όπως επισημαίνει το νέο χωροταξικό κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξενοδόχων προχώρησε με επιστολή της προς τον αρμόδιο υπουργό σε σχετικές επισημάνσεις. Μεταξύ άλλων, η ΠΟΞ εκφράζει τις αντιρρήσεις της σχετικά με τον αποκλεισμό από την παροχή κινήτρων εκσυγχρονισμού – αναβάθμισης συγκεκριμένων ξενοδοχειακών μονάδων. «Η Ελλάδα δεν διαμόρφωσε το τουριστικό της brand στηριζόμενη μόνο σε ξενοδοχεία κατηγορίας 5 αστέρων. Ούτε η ποιότητα ενός τουριστικού καταλύματος σχετίζεται μόνο με την κατηγορία αστέρων στην οποία αυτό εντάσσεται, κατηγορία η οποία συνδέεται και με συγκεκριμένες τεχνικές προδιαγραφές, τις οποίες για διαφόρους λόγους ενδέχεται ένα ξενοδοχείο να μην μπορεί να καλύψει. Ο τουρισμός μας έχει ανάγκη από ποιοτικά ξενοδοχεία όλων των κατηγοριών».

Την ίδια στιγμή, ο δήμος Θήρας ζητεί την αναστολή κάθε επενδυτικής δραστηριότητας για νέες κλίνες στο νησί. «Ορισμένοι προορισμοί όπως η Σαντορίνη, εμφανίζουν ήδη σημάδια κόπωσης και υποβάθμισης των φυσικών και πολιτισμικών τους πόρων, καθώς και της εμπειρίας των επισκεπτών», αναφέρει χαρακτηριστικά και επισημαίνει πως για να ανακοπεί η σημερινή κατάσταση, είναι αναγκαίες κάποιες συμπληρώσεις και τροποποιήσεις. Ειδικότερα εισηγείται την αναστολή της δημιουργίας νέων κλινών κάθε λειτουργικής μορφής και κατηγορίας στον Δήμο Θήρας, την απαγόρευση στην ίδια περιοχή των στρατηγικών επενδύσεων, καθώς και την απαγόρευση νέων κλινών οικονομίας διαμοιρασμού και βραχυχρόνιων μισθώσεων καθώς και ο χρονικός περιορισμός λειτουργίας υφιστάμενων σε συνδυασμό με άλλα αντικίνητρα.

Αντιδράσεις τέλος έχουν εκφράσει και 11 περιβαλλοντικές οργανώσεις, οι οποίες επισημαίνουν ότι το νέο χωροταξικό επιτρέπει τη δόμηση εκτεταμένων τουριστικών εγκαταστάσεων σε μικρές νησίδες άνω των 300 στρεμμάτων, και γενικότερα παραγνωρίζει τις επιτακτικές ανάγκες περιβαλλοντικής θωράκισης και διαχείρισης που χαρακτηρίζουν τα νησιά, τις βραχονησίδες, τον παράκτιο χώρο και τις προστατευόμενες περιοχές.