Προειδοποιήσεις για τις προκλήσεις και τους κινδύνους που ενδεχομένως θα αντιμετωπίσει το 2023 η ταξιδιωτική αγορά, περιλαμβάνει σε πρόσφατη έκθεσή του για τον τουρισμό ο οίκος αξιολόγησης S&P, εκτιμώντας ότι οι εντυπωσιακές επιδόσεις του κλάδου, ιδιαίτερα κατά την καλοκαιρινή περίοδο, δε θα επαναληφθούν το ερχόμενο έτος.
Αν και, όπως επισημαίνεται στην έκθεση, η εικόνα για το 2023 παραμένει ασαφής, καθώς ακόμα είναι πολύ νωρίς για αναλύσεις, ο ταξιδιωτικός κλάδος θα υποστεί έντονες πιέσεις, αφενός από τις γεωπολιτικές ανακατατάξεις και αφετέρου από τις μακροοικονομικές συνθήκες που επιδεινώνονται σε ολόκληρη την Ευρώπη. Δεν αποκλείεται η περίπτωση μάλιστα, η σύγκρουση στην Ουκρανία ή οι νέες παραλλαγές της COVID-19 να προκαλέσουν ακόμα και κατάρρευση των ταξιδίων.
Πιο συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στην έκθεση, η συσσωρευμένη ζήτηση για αεροπορικά ταξίδια μετά την πανδημία, που χρηματοδοτήθηκε από εξοικονομήσεις που συσσωρεύτηκαν κατά τη διάρκεια δύο ετών περιορισμένης κινητικότητας, είδε τον όγκο των επιβατών να αυξάνεται.
Οι κορυφαίες αεροπορικές εταιρείες της Ευρώπης ανέφεραν επιστροφές σε λειτουργικά κέρδη το ιστορικά ισχυρό τρίτο τρίμηνο με τις αποδόσεις (ουσιαστικά τις τιμές των εισιτηρίων) σε ορισμένες περιπτώσεις να υπερβαίνουν τα προ πανδημίας επίπεδα. Οι ισχυρές κρατήσεις και η επανεξισορρόπηση των καταναλωτικών δαπανών από αγαθά σε υπηρεσίες οδήγησαν στη δημιουργία ισχυρών ταμειακών ροών.
Ενώ ο κλάδος των αεροπορικών εταιρειών ανακάμπτει από τους περιορισμούς κινητικότητας που σχετίζονται με την COVID-19 και το κλείσιμο των συνόρων, το 2023 ξεκινά με πολλές προκλήσεις και κινδύνους, σημειώνει η S&P.
Καταναλωτικές δαπάνες για αεροπορικά ταξίδια
Οι καταναλωτικές δαπάνες για αεροπορικά ταξίδια θα είναι υπό πίεση, ιδιαίτερα εάν οι τιμές των εισιτηρίων παραμείνουν υψηλές, καθώς οι μακροοικονομικές συνθήκες επιδεινώνονται σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η S&P προβλέπει απότομη επιβράδυνση της ευρωπαϊκής οικονομίας το 2023, η οποία θα τροφοδοτηθεί από την αύξηση του πληθωρισμού και των επιτοκίων, ενώ οι ενεργειακές κρίσεις επιμένουν. Αναμένει από τις εταιρείες σε ένα ευρύ φάσμα τομέων, συμπεριλαμβανομένων των αεροπορικών εταιρειών, να θεωρήσουν ότι είναι πιο δύσκολο να μετακυλήσουν υψηλότερα κόστη εισροών στους τελικούς πελάτες. Οι αδύναμες μακροοικονομικές προοπτικές και η υψηλή οικονομική αβεβαιότητα συνήθως μειώνουν την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και των επιχειρήσεων και τις σχετικές δαπάνες.
Ισχυροί οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι
Οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι και οι κίνδυνοι για την ασφάλεια είναι υψηλοί και θα μπορούσαν να κλιμακωθούν περαιτέρω. Ενώ μέχρι στιγμής η σύγκρουση στην Ουκρανία είχε μόνο οριακή επίδραση στον αριθμό των επιβατών των αεροπορικών εταιρειών μας, οι αρνητικές επιπτώσεις έγιναν αισθητές από τις αεροπορικές εταιρείες στην περιοχή. Πιο συγκεκριμένα, η ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη περιελάμβανε διακοπές/ελλείψεις στον εφοδιασμό φυσικού αερίου και άνοδο των τιμών του πετρελαίου και των καυσίμων των αεροσκαφών. Πηγαίνοντας στο 2023, μια περαιτέρω κλιμάκωση της σύγκρουσης στην Ουκρανία αποτελεί σαφή κίνδυνο.
Απειλητική παραμένει η COVID-19
Πιθανές νέες παραλλαγές COVID-19 θα μπορούσαν για άλλη μια φορά να αποθαρρύνουν τα ταξίδια. Αν και οι επιπτώσεις της COVID-19 έχουν σίγουρα υποχωρήσει, νέες παραλλαγές θα μπορούσαν να απειλήσουν και πάλι τη ζήτηση για αεροπορικά ταξίδια, ιδιαίτερα κατά τον επερχόμενο χειμώνα. Η IATA αναφέρει ότι ο μοναδικός πιο σημαντικός παράγοντας για τον καθορισμό της κερδοφορίας των αεροπορικών εταιρειών και της εναέριας κυκλοφορίας γενικά, εξακολουθεί να είναι η παρουσία ή η απουσία ταξιδιωτικών περιορισμών. Τα ευρωπαϊκά ταξίδια είναι πλέον ανοιχτά, αλλά οι περιορισμοί κινητικότητας παραμένουν σε άλλα μέρη του κόσμου, όπως στην Κίνα.
Ανησυχία για το μακροοικονομικό περιβάλλον
Ο πληθωρισμός κόστους (μισθών και καυσίμων αεροσκαφών) είναι υψηλός. Το μεγαλύτερο κόστος των αεροπορικών εταιρειών είναι το προσωπικό και τα καύσιμα, τονίζει η S&P. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες, αεροδρόμια και σχετικές εταιρείες παροχής υπηρεσιών, μείωσαν σε μεγάλο βαθμό το προσωπικό και τους μισθούς κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Καθώς εντείνεται η πίεση για την ανασυγκρότηση τόσο του προσωπικού όσο και των μισθών για να αποφευχθούν λειτουργικά ζητήματα το επόμενο καλοκαίρι, τα ζητήματα προσλήψεων θα μπορούσαν να επιμείνουν επειδή τα επίπεδα ανεργίας στην Ευρώπη παραμένουν εκπληκτικά χαμηλά παρά το υφεσιακό περιβάλλον.
Πάντως, όπως αναφέρει η S&P, οι περισσότερες αεροπορικές εταιρείες προσαρμόζουν τη χωρητικότητα προς τα κάτω για να εξασφαλίσουν λειτουργική ανθεκτικότητα κατά τη διάρκεια της συνήθως ζημιογόνου χειμερινής περιόδου. Οι τιμές των καυσίμων των αεροσκαφών παραμένουν υψηλές και ασταθείς, αν και πολλές αεροπορικές εταιρείες έχουν αντισταθμίσεις καλά το κόστος αυτό βραχυπρόθεσμα.
Η υποτίμηση του ευρώ θα συνεχίσει να πιέζει το κόστος. Το ισχυρό δολάριο ΗΠΑ (το οποίο έχει ανατιμηθεί περίπου 10% έναντι του ευρώ το 2022) θα συνεχίσει να προκαλεί υψηλό κόστος για τις ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες. Το κόστος σε δολάρια ΗΠΑ είναι συνήθως για καύσιμα, αεροσκάφη, πληρωμές μισθώσεων αεροσκαφών και συντήρηση αεροσκαφών.
Αβέβαιη η ανάκαμψη στα εταιρικά ταξίδια
Η ανάκαμψη στα εταιρικά ταξίδια παραμένει αβέβαιη. Ενώ τα ταξίδια αναψυχής οδήγησαν την ανάκαμψη του καλοκαιριού, τα επαγγελματικά ταξίδια συνέχισαν να μένουν πίσω ιδιαίτερα στις μεγαλύτερες εταιρείες. Οι επιχειρήσεις που θέλουν να εξοικονομήσουν χρήματα είναι πιο πιθανό να μειώσουν το κόστος και να υποδείξουν περιβαλλοντικά υποστηρικτικές ταξιδιωτικές πολιτικές, ιδιαίτερα εάν οι αεροπορικοί ναύλοι παραμείνουν υψηλοί.
Οι ψηφιακές τεχνολογίες συνεχίζουν να αντικαθιστούν ορισμένες δια ζώσης συναντήσεις, με πολλούς ανθρώπους να εξακολουθούν να εργάζονται εξ αποστάσεως για τουλάχιστον ένα μέρος της εβδομάδας. Η S&P εκτιμά ότι τα επαγγελματικά ταξίδια βρίσκονται περίπου στα δύο τρίτα των επιπέδων του 2019, αλλά είναι αβέβαιο το πότε ή εάν τα επαγγελματικά ταξίδια θα επανέλθουν πλήρως στα προ-COVID επίπεδα. Έχουν εμφανιστεί νέες τάσεις, όπως τα ταξίδια “αναψυχής” όπου οι άνθρωποι συνδυάζουν επαγγελματικά και ψυχαγωγικά ταξίδια πιο συχνά (ίσως πραγματοποιώντας λιγότερες πτήσεις από ό,τι πριν από την πανδημία).
Προβληματισμός για τους στόχους μηδενικών εκπομπών άνθρακα
Τέλος, οι φιλόδοξοι στόχοι μηδενικών εκπομπών άνθρακα θα μπορούσαν να αποδειχθούν δαπανηροί μεσοπρόθεσμα έως μακροπρόθεσμα. Ο τομέας των αερομεταφορών έχει δεσμευτεί να επιτύχει καθαρές μηδενικές εκπομπές άνθρακα έως το 2050. Η IATA λέει ότι προβλέπει την εισαγωγή πολύ ισχυρότερων κυβερνητικών πρωτοβουλιών πολιτικής, όπως η παροχή κινήτρων για την παραγωγή βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων (SAF). Οι προτάσεις της ΕΕ Fit for 55 θα μπορούσαν να επιβάλλουν ελάχιστες αναλογίες SAF (αφού γίνουν πιο διαθέσιμες σε κλίμακα), να επιφέρουν μείωση των δικαιωμάτων στο πλαίσιο του συστήματος εμπορίας εκπομπών της ΕΕ και ακόμη και να προσθέσουν φόρο καυσίμων σε όλη την ΕΕ. Η S&P πιστεύει ότι οι πτήσεις είναι πιθανό να γίνουν πιο ακριβές και αναμένει αύξηση των αεροπορικών ναύλων μακροπρόθεσμα.
Ποιοί οι θετικοί παράγοντες
Πάντως, όπως καταλήγει η S&P υπάρχουν και θετικοί παράγοντες οι οποίοι θα μπορούσαν να αποτρέψουν την κατάρρευση της ζήτησης για αεροπορικά ταξίδια το 2023. Σε αυτούς περιλαμβάνονται οι εξής: η συσσωρευμένη ζήτηση είναι απίθανο να ικανοποιηθεί ακόμη πλήρως, τα χαμηλά και μειωμένα ποσοστά ανεργίας μπορεί να βοηθήσουν στη στήριξη της ζήτησης για ταξίδια, οι αεροπορικές εταιρείες μπορεί να μεταφέρουν μεγάλο μέρος του πληθωρισμού κόστους στους πελάτες μέσω υψηλότερων τιμών εισιτηρίων εάν οι συνθήκες ζήτησης-προσφοράς είναι λογικές, η χαλάρωση των περιορισμών για την COVID-19 στην Ασία θα μπορούσαν να ενισχύσουν την κυκλοφορία των ευρωπαϊκών αεροπορικών εταιρειών, οι αεροπορικές εταιρείες με έσοδα σε δολάρια ΗΠΑ θα επωφεληθούν από τα έσοδα των ΗΠΑ και τη μετάφραση συναλλάγματος, ενώ οι χωρητικότητες έχουν περικοπεί σε όλο το ευρωπαϊκό αεροπορικό δίκτυο και οι παραδόσεις νέων αεροσκαφών συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν καθυστερήσεις.
