του Χάρη Ντιγριντάκη
Ανοίγει ο δρόμος για την αναβάθμιση του ρόλου των υπεραστικών ΚΤΕΛ. Τον προσεχή μήνα σύμφωνα με πληροφορίες δρομολογεί την κατάθεση του σχεδίου νόμου για την απελευθέρωση των υπεραστικών ΚΤΕΛ, στο οποίο και θα προβλέπεται η προκήρυξη διαγωνισμών για την ανάθεση των γραμμών.
Είναι κοινός τόπος ότι το χρονοδιάγραμμα για την πολιτεία είναι ασφυκτικό, δεδομένου ότι τον Δεκέμβριο λήγει η παράταση που έχει λάβει η Ελλάδα για το καθεστώς των αποκλειστικών δικαιωμάτων που διατηρούν τα ΚΤΕΛ στην εκμετάλλευση των υπεραστικών λεωφορειακών γραμμών.
Σημειώνεται ότι ο επί θύραις νέος νόμος αποτελεί τη συνέχεια του νόμου 4199/2013 “Δημόσιες υπεραστικές οδικές μεταφορές επιβατών”, αλλά θα προβλέπει την ενεργότερη συμμετοχή των Περιφερειών.
Ουσιαστικά όπως και ο προηγούμενος, θα ορίζει την προκήρυξη ανοιχτών δημόσιων διαγωνισμών για την ανάθεση των υπεραστικών γραμμών, απόρροια των κοινοτικών οδηγιών.
Όμως οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι, σχεδιάζεται η σε βραχύ χρονικό διάστημα προκήρυξη ενός διαγωνισμού για κάθε νομό της χώρας, δηλαδή θα υπάρξει ένας ανάδοχος για κάθε νομό δίχως να αποκλείεται κάποιος να κατέβει και σε δυο ή και παραπάνω νομούς.
Κατά τις ίδιες πληροφορίες βασικό κριτήριο ανάθεσης θα είναι η οικονομικότερη προσφορά, αλλά και άλλα κριτήρια, όπως οι κτιριακές υποδομές, η εξασφάλιση των βέλτιστων συγκοινωνιακών υπηρεσιών, η οικονομική βιωσιµότητα των επιχειρήσεων, κ.α.
Όπως προβλέπεται οι διαγωνισμοί θα προκηρυχθούν από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, αλλά εκτιμάται ότι θα υπάρξει εποπτεία στην εκτέλεση του έργου από τις Περιφέρειες.
Οι ανωτέρω εξελίξεις προαναγγέλθηκαν, εν μέρει λίαν προσφάτως και από τον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών κ. Κώστα Καραμανλή, ο οποίος παρέστη στην ετήσια γενική συνέλευση της Ομοσπονδίας των Υπεραστικών ΚΤΕΛ (ΠΟΑΥΣ) που διεξήχθη στα Ιωάννινα.
Ο υπουργός Μεταφορών ενημέρωσε τους εκπροσώπους των ΚΤΕΛ ότι θα καταθέσει ένα “νέο, σύγχρονο” νόμο για την αγορά, αφότου προηγηθεί “εποικοδομητικός διάλογος”.
Υπογραμμίζεται ότι σήμερα, τα υπεραστικά ΚΤΕΛ είναι 62, εκ των οποίων τα 10 είναι σε νησιά.
Τα τελευταία χρόνια έχουν υλοποιηθεί ενέργειες για τον εκσυγχρονισμό του κλάδου, όπως η ανανέωση του στόλου οχημάτων και η δημιουργία νέων σταθμών.
Σε κάθε περίπτωση η ελληνική κυβέρνηση θα βρεθεί αντιμέτωπη με τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό 1370/2007, τον σχετικό με τις δημόσιες επιβατικές σιδηροδρομικές και οδικές μεταφορές.
Ο κανονισμός, ο οποίος εγκρίθηκε το 2007 και επισήμως ισχύει από τον Δεκέμβριο του 2009, ορίζει ότι εντός μιας δεκαετίας, δηλαδή μέχρι τις 3 Δεκεμβρίου 2019, θα πρέπει όλες οι γραμμές επιβατικής εξυπηρέτησης να διατεθούν μέσω διαγωνιστικής διαδικασίας. Μεταξύ αυτών και οι αστικές σε τοπικό και υπερτοπικό επίπεδο.
Ευθύνες ωστόσο για την καθυστέρηση στην εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Κανονισμού υπάρχουν σε όλες τις προηγούμενες κυβερνήσεις και προ του 2015.
Με δεδομένο όμως ότι οι συμβάσεις παραχώρησης δημόσιας υπηρεσίας των ΚΤΕΛ και του ΟΑΣΘ (οι μόνοι ιδιωτικοποιημένοι φορείς κατά την επίμαχη περίοδο) έληγαν στο τέλος του 2019, η διενέργεια των σχετικών διαγωνισμών ήταν χαμηλής προτεραιότητας κατά τη συγκεκριμένη περίοδο.
Μάλιστα, η συγκυβέρνηση Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ το 2013 έφερε τον νόμο 4199/2013, με τον οποίο μεταφερόταν στο εθνικό πλαίσιο ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός και καθοριζόταν ο τρόπος διεξαγωγής των διαγωνισμών.
Επισημαίνεται ότι με βάση το εθνικό και το κοινοτικό πλαίσιο, διαγωνισμοί ανάθεσης δημοσίων υπηρεσιών επιβατικών μεταφορών θα γίνουν ακόμη και στις γραμμές που σήμερα εξυπηρετούνται από δημόσιους φορείς.
Π.χ. οι γραμμές του ΟΑΣΘ που πρόσφατα κρατικοποιήθηκαν, θα πρέπει να προκηρυχθούν έως το τέλος του 2019 ως ένας ή περισσότεροι διαγωνισμοί και εφόσον δεν υπάρχει ενδιαφέρον ιδιωτών, να αναληφθούν από νέο κρατικό φορέα. Θεωρητικά μετά την 1η Ιανουαρίου 2020, η εκτέλεση αστικού και υπεραστικού έργου θα βρεθεί σε θεσμικό κενό.
Η κυβέρνηση της Ν.Δ. όσο και αν τρέξει, σίγουρα δεν θα προλάβει να οργανώσει τους σχετικούς διαγωνισμούς έως τα τέλη του έτους.
Ο ν. 4199/2013 ορίζει τη Ρυθμιστική Αρχή Επιβατικών Μεταφορών (ΡΑΕΜ) ως τον φορέα διενέργειας των σχετικών διαγωνισμών, αλλά η αρχή αυτή σήμερα υφίσταται μόνο στα χαρτιά. Μάλιστα, δύο εβδομάδες προ των εκλογών της 7.7.2019, ο τέως υπουργός Χρήστος Σπίρτζης δημοσιοποίησε σχέδιο νόμου που προέβλεπε την κατάργησή της.
Η αλήθεια είναι ότι το εν λόγω νομοσχέδιο δεν έφτασε ποτέ στη Βουλή και όπως διεφάνη η παρουσίαση εξυπηρέτησε αποκλειστικά επικοινωνιακά χαρακτηριστικά.
Πάντως ο πρώην υπουργός Μεταφορών, σε συνεργασία με το υπουργείο Οικονομίας, αποφάσισε στις αρχές Ιουνίου 2019 να διαθέσει 15 εκατ. ευρώ από το ΕΣΠΑ για την ενίσχυση των ΚΤΕΛ.
Στόχος είναι η δημιουργία υποδομών τηλεματικής και ηλεκτρονικού εισιτηρίου σε όλα τα ΚΤΕΛ της χώρας.
Το μέτρο αποφασίσθηκε σε ελάχιστο διάστημα, αμέσως μετά τις ευρωεκλογές, καθώς η πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος δημοσιοποιήθηκε στις 4 Ιουνίου 2019.
Το περίεργο εδώ είναι ότι η προηγούμενη κυβέρνηση ήθελε να επιδοτήσει την απόκτηση εξοπλισμού και υπηρεσιών σε ιδιωτικές επιχειρήσεις όπως είναι τα ΚΤΕΛ, η άδεια των οποίων λήγει σε μερικούς μήνες.
Κύκλοι της αγοράς αναφέρουν ότι τυπικά, κάποιος ενδιαφερόμενος θα μπορούσε να καταγγείλει την ενίσχυση αυτή ως αθέμιτη κρατική ενίσχυση.
Κύκλοι της αγοράς τονίζουν ότι ο χάρτης των αστικών και υπεραστικών μεταφορών μπορεί να αλλάξει θεματικά στο πέρας της εφαρμογής του κανονισμού 1370/2007.
Για τις ορισμένες γραμμές δεν αποκλείεται να ενδιαφερθούν ακόμη και επιχειρήσεις του εξωτερικού.
Ως παράδειγμα αναφέρεται το ΚΤΕΛ Αχαΐας, το οποίο, καθώς η Πάτρα δεν διαθέτει αεροπορική και σιδηροδρομική σύνδεση με τα άλλα μεγάλα αστικά κέντρα (Αθήνα, Θεσσαλονίκη), θεωρείται ιδιαιτέρως επικερδής επιχείρηση.
Εν κατακλείδι, και όπως προαναφέρθηκε δεν αποκλείεται ιδιωτικές επιχειρήσεις να διεκδικήσουν και άλλες γραμμές, με μικρότερη εμπορική κίνηση, στοχεύοντας στην κρατική επιδότηση, καθώς οι λεγόμενες άγονες γραμμές επιδοτούνται ως υπηρεσίες γενικού οικονομικού ενδιαφέροντος (ΥΓΟΣ).
