ΕΣΕΕ: Καθιέρωση των «μικροεπιχειρήσεων» στην Ελλάδα

Η ΕΣΕΕ ενσωμάτωσε και επίσημα στο καταστατικό της και ζητά να καθιερωθεί στην εταιρική νομοθεσία και στο εμπορικό δίκαιο της χώρας μας η κατηγορία των «μικροεπιχειρήσεων».

Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατ’ εφαρμογή από το 2005 της σχετικής κοινοτικής οδηγίας  (European Commission, Commission Recommendation, May 6th 2003, 2003/361/EC) έχει ήδη καθιερωθεί σε πολλές χώρες της ΕΕ η μορφή της πολύ μικρής επιχείρησης στο εμπορικό δίκαιο, με την ορολογία «micro enterprises».

Η Ευρωπαϊκή νομοθεσία διακρίνει τρεις βασικές κατηγορίες επιχειρήσεων, συγκεκριμένα: των μικροεπιχειρήσεων (micros), των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (SMEs) και βεβαίως των επιχειρήσεων μεσαίου και μεγάλου μεγέθους, λαμβάνοντας υπόψη τα κριτήρια του αριθμού απασχολουμένων, του κύκλου εργασιών και του ύψους του ισολογισμού.

Πιο αναλυτικά, ως μικροεπιχειρήσεις βάσει του επίσημου ορισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι εκείνες οι επιχειρήσεις που απασχολούν λιγότερα από δέκα (10) άτομα  και ο ετήσιος κύκλος εργασιών και/ή ο ισολογισμός τους δεν υπερβαίνει τα 2 εκατ. ευρώ ετησίως. Ως μικρομεσαίες επιχειρήσεις θεωρούνται αυτές που απασχολούν έως 50 εργαζόμενους, ενώ ο κύκλος εργασιών και ο ισολογισμός τους δεν υπερβαίνει τα 10 εκατ. ευρώ. Οι επιχειρήσεις που υπερβαίνουν τα ανωτέρω κατώφλια όσον αφορά τα επιμέρους προαναφερθέντα κριτήρια, θεωρούνται μεσαίας κεφαλαιοποίησης «mid caps».

Η νομοθεσία εισάγει περαιτέρω διάκριση για τις μεσαίου και μεγάλου μεγέθους επιχειρήσεις που ενσωματώνουν στα οικονομικά τους στοιχεία και τις θυγατρικές τους εταιρείες, διαχωρίζοντας τους μικρούς από τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους. Οι μεν πρώτοι απασχολούν έως το πολύ 250 εργαζόμενους, διαθέτουν κύκλο εργασιών έως 50 εκατ. € και ύψος ισολογισμού έως 43 εκατ. €, οι δε δεύτεροι υπερβαίνουν τα ανωτέρω θεσπισθέντα όρια απασχόλησης και τζίρου. Η νέα νομοθεσία σε πολλές χώρες καθιερώνει ταυτόχρονα διαφορετικές φορολογικές υποχρεώσεις για τους μικρούς, από ότι για τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους. 

Σε περίπτωση που μία επιχείρηση υπερβαίνει τα ανωτέρω –ανά κατηγορία- τεθέντα όρια κριτηρίων για δύο συνεχή έτη, θα μετατάσσεται σε ανώτερη κατηγορία (και αντίστοιχα, εάν κινείται κάτω από αυτά, θα μετατάσσεται σε κατώτερη κατηγορία). Σύμφωνα με τη νέα νομοθεσία, οι μικροεπιχειρήσεις θα μπορούν να απολαμβάνουν σειρά πλεονεκτημάτων.

Πίνακας 1: Εκτιμήσεις για τον αριθμό «micro» επιχειρήσεων σε Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.-28) και Ελλάδα ως ποσοστό (%) επί του Συνόλου των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων.

Πηγή: European Commission, Small Business Act (SBA) Fact Sheets διαφόρων ετών

Εξαιτίας μεταβολών στις καλυπτόμενες κάθε φορά επιχειρήσεις, τα στοιχεία δεν είναι απόλυτα συγκρίσιμα διαχρονικά.

*: Στοιχεία για Ε.Ε.-27

Η ΕΣΕΕ με σκοπό να βοηθηθούν οι πολύ μικρές επιχειρήσεις  έχει αναλάβει την πρωτοβουλία να προωθήσει την ενσωμάτωση του κοινοτικού δικαίου στο Ελληνικό εταιρικό δίκαιο καθιερώνοντας την κατηγορία της «μικροεπιχείρησης» στην εθνική μας νομοθεσία στην ίδια λογική με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η νομοθεσία σε πολλές χώρες καθιερώνει ταυτόχρονα διαφορετικές φορολογικές υποχρεώσεις για τους μικρούς, από ότι για τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους.

Η ΕΣΕΕ έχει ήδη πάρει την πρωτοβουλία και έχει ζητήσει από τα Υπουργεία Οικονομικών και Οικονομίας να τις εντάξουν στις νέες φορολογικές και ασφαλιστικές προτάσεις που θα καταθέσουν τόσο στους δανειστές, όσο και σε αυτές που θα παρουσιάσουν στο νέο αναπτυξιακό νόμο. Η πλήρης ενσωμάτωση και εφαρμογή του κοινοτικού δικαίου, στο ελληνικό εμπορικό δίκαιο για την καθιέρωση του όρου  της «μικροεπιχείρησης» ως επιχειρηματική κατηγορία, είναι μια αναγκαία και πραγματική μεταρρύθμιση για την Ελλάδα, αφού εκφράζει την ταυτότητα και τη δυναμική της ελληνικής επιχειρηματικότητας. 

Η παρατεταμένη και ιδιαίτερα έντονη οικονομική ύφεση έχει μεταβάλλει προς το δυσμενέστερο το επιχειρηματικό περιβάλλον στην Ελλάδα και ως εκ τούτου η ΕΣΕΕ για τις ελληνικές «μικροεπιχειρήσεις» ζητά:

• την ανάγκη για χαμηλότερους φορολογικούς συντελεστές,
• τη σταδιακή μείωση των ασφαλιστικών εισφορών εργοδοτών-εργαζομένων ως κίνητρο για αύξηση της απασχόλησης,
• την καθολική χρήση των ηλεκτρονικών συναλλαγών με χρεώσεις αντίστοιχες των μεγάλων επιχειρήσεων,
• τους ενιαίους συντελεστές φορολογίας και ΦΠΑ για τις μικροεπιχειρήσεις του ηλεκτρονικού εμπορίου,
• το δικαίωμα στην τραπεζική χρηματοδότηση και τη ρευστότητα μέσω μικροδανείων (microfinance).

 Όπως ήταν αναμενόμενο, η ύφεση έπληξε κυρίως την αγορά εργασίας καθώς από την εμφάνιση της κρίσης έως σήμερα έχουν χαθεί περίπου 700.000 θέσεις απασχόλησης στον επιχειρηματικό/ ιδιωτικό τομέα στο σύνολο των ΜμΕ. Μεγάλο είναι το τίμημα που κατέβαλαν οι «micro» επιχειρήσεις αφού την ίδια περίοδο απώλεσαν περίπου 475.000 θέσεις εργασίας. Σωρευτικά, από την εμφάνιση της οικονομικής κρίσης έχουν κλείσει περίπου 250.000 ΜμΕ, εκ των οποίων οι περίπου 230.000 ήταν πολύ μικρές επιχειρήσεις. Σήμερα, πλέον, ο αριθμός των «micro» επιχειρήσεων στην Ελλάδα δεν ξεπερνάει τις 610.000 επιχειρήσεις, με την συνολική απασχόληση σε αυτές να εκτιμάται στις 1,1 εκ. εργαζόμενους. Ωστόσο, επισημαίνονται τα εξής: 

α) Οι «micro» επιχειρήσεις στην Ελλάδα εξακολουθούν να προσφέρουν σχεδόν το 60% των θέσεων εργασίας στον επιχειρηματικό/ιδιωτικό τομέα και 

β) το μερίδιο των απασχολουμένων σε «micro» επιχειρήσεις στην Ελλάδα είναι διαχρονικά σχεδόν διπλάσιο από το αντίστοιχο μερίδιο στην Ευρώπη. 

Οι παρατηρήσεις αυτές επιβεβαιώνουν την ιδιαίτερη σημασία των πολύ μικρών επιχειρήσεων για την απασχόληση στην ελληνική οικονομία (Πίνακας 2) καθώς το μερίδιο απασχόλησης των «micro» στην Ελλάδα είναι το υψηλότερο στην Ε.Ε.-28.

Πίνακας 2: Εκτιμήσεις για τον αριθμό απασχολουμένων σε «micro» επιχειρήσεων σε Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.-28) και Ελλάδα ως ποσοστό (%) επί του συνόλου των απασχολουμένων στο μη χρηματοπιστωτικό επιχειρηματικό τομέα.

Πηγή: European Commission, Small Business Act (SBA) Fact Sheets διαφόρων ετών

Εξαιτίας μεταβολών στις καλυπτόμενες κάθε φορά επιχειρήσεις, τα στοιχεία δεν είναι απόλυτα συγκρίσιμα διαχρονικά.

*: Στοιχεία για Ε.Ε.-27

Η συμμετοχή της Προστιθέμενης Αξίας των «micro» επιχειρήσεων στη συνολική Προστιθέμενη Αξία του επιχειρηματικού/ιδιωτικού τομέα παραμένει σε υψηλά επίπεδα ενώ είναι κατά πολύ μεγαλύτερη της αντίστοιχης συμμετοχής στην Ευρώπη (Πίνακας 3) σε όλη τη διάρκεια της ύφεσης. Η Προστιθέμενη Αξία των «micro» επιχειρήσεων στην Ελλάδα καταγράφει υποχώρηση κατά 33,3% (ή κατά 9 δισ. ευρώ) την περίοδο 2010-2015. Πλέον, η Προστιθέμενη Αξία των «micro» επιχειρήσεων στην Ελλάδα ανέρχεται σε 18 δισ. ευρώ, όσο περίπου και η αντίστοιχη αξία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων μαζί.

Πίνακας 3: Εκτιμήσεις για την Προστιθέμενη Αξία των «micro» επιχειρήσεων σε Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.-28) και Ελλάδα ως ποσοστό (%) επί του Συνόλου της Προστιθέμενης Αξίας στο μη χρηματοπιστωτικό επιχειρηματικό τομέα.

Πηγή: European Commission, Small Business Act (SBA) Fact Sheets διαφόρων ετών

Εξαιτίας μεταβολών στις καλυπτόμενες κάθε φορά επιχειρήσεις, τα στοιχεία δεν είναι απόλυτα συγκρίσιμα διαχρονικά.

*: Στοιχεία για Ε.Ε.-27

Πίνακας 4: Απόλυτα βασικά μεγέθη «micro» επιχειρήσεων σε ΕΕ-28 και Ελλάδα.

Πηγή: European Commission, Annual Report on European SMEs 2014/2015 και για Ελλάδα στοιχεία από Ευρωπαϊκή Επιτροπή και European Commission, Small Business Act (SBA) Fact Sheet 2015

Σύμφωνα με έρευνα του ΙΝΕΜΥ της ΕΣΕΕ οι οικονομικοί κίνδυνοι για τις ελληνικές επιχειρήσεις παραμένουν εξαιρετικά υψηλοί με τις «micro» επιχειρήσεις να επηρεάζονται στο μεγαλύτερο βαθμό. Οι περισσότερες από τις μισές εκδήλωσαν φόβους πιθανού κλεισίματος το επόμενο διάστημα. Ο ιδιαίτερα υψηλός αριθμός πολύ μικρών «micro» επιχειρήσεων καθώς και των εργαζομένων που αντιστοιχούν σε αυτές, επισημαίνει και τη διέξοδο που παρέχει στην «επιχειρηματικότητα ανάγκης», αντί σε μια πιο υγιή «επιχειρηματικότητα ευκαιρίας». Παράλληλα, η έρευνα υπογραμμίζει και το γενικότερο δυσμενές επιχειρηματικό περιβάλλον το οποίο πλήττεται από την υπερφορολόγηση, την οικονομική αστάθεια, τη μείωση της κατανάλωσης, την έλλειψη ρευστότητας, τη γραφειοκρατία και πολλά άλλα επιχειρηματικά εμπόδια.

Αντίθετα, σύμφωνα με το πρόσφατο Βαρόμετρο της UEAPME για τις ευρωπαϊκές ΜμΕ (Μάρτιος 2016), όλα τα βασικά μεγέθη (κύκλος εργασιών, απασχόληση, τιμές, επενδύσεις, παραγγελίες και συνολική κατάσταση) των «micro» επιχειρήσεων έχουν βελτιωθεί το δεύτερο εξάμηνο του 2015 σε σχέση με το πρώτο, με μόνη εξαίρεση τις παραγγελίες ενώ οι τιμές παραμένουν σταθερές. Επιπρόσθετα:

• Οι εκτιμήσεις των «micro» επιχειρήσεων για το πρώτο εξάμηνο του 2016 παρουσιάζουν βελτίωση για όλα τα βασικά μεγέθη, ενώ εκτιμάται άνοδος των τιμών.
• Στην Ευρώπη, οι μεσαίες επιχειρήσεις εκτιμάται ότι θα σημειώσουν καλύτερες επιδόσεις συγκριτικά με τις μικρές και πολύ μικρές σε απασχόληση, προστιθέμενη αξία και αριθμό επιχειρήσεων το 2016 (European Commission, Annual Report on European SMEs 2014/2015).
• Οι ευρωπαϊκές «micro» επιχειρήσεις απορρόφησαν δυσανάλογα μεγάλες απώλειες θέσεων εργασίας την περίοδο 2008-2013.
• Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το χονδρικό και το λιανικό εμπόριο είναι οι πιο σημαντικοί κλάδοι για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις.  
• Η ελαστικότητα της απασχόλησης ως προς το προϊόν στις «micro» επιχειρήσεις διαμορφώνεται στο 0,85, γεγονός που σημαίνει πως μία πτώση του ΑΕΠ κατά 1% σημαίνει μεν απώλεια θέσεων εργασίας αλλά σε μικρότερο βαθμό (-0,85%). Οι ελαστικότητες των άλλων μορφών επιχειρήσεων είναι υψηλότερες (European Commission, Annual Report on European SMEs 2014/2015).

Ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ Βασίλης Κορκίδης δήλωσε:

«…Δυστυχώς, οι ευρωπαϊκές εκτιμήσεις δεν απεικονίζουν την ελληνική πραγματικότητα, αφού οι ελληνικές «micro» επιχειρήσεις το ίδιο διάστημα παρουσίασαν και φυσικά με τις παρούσες συνθήκες συνεχίζουν να παρουσιάζουν επιδείνωση της οικονομικής τους κατάστασης.

Είναι ξεκάθαρο ότι την περίοδο της κρίσης, όσες ελληνικές μικρομεσαίες δεν έκλεισαν και δεν έφυγαν, αντί να αναπτυχθούν, συρρικνώθηκαν και «μίκρυναν»…».