Γράφει η Νιόβη Χριστοπούλου
Η διαχείριση των μεγάλων τεχνολογικών προκλήσεων της εποχής μας είναι ένα από τα μεγάλα ζητήματα, που θα απασχολήσουν την Ευρωπαϊκή Ένωση στα επόμενα χρόνια.
Η αλματώδης ανάπτυξη της τεχνολογίας επιφέρει δραστικές αλλαγές σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Ιδιαίτερα η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ο τομέας που σήμερα γεννά τις μεγαλύτερες ελπίδες, αλλά ταυτόχρονα και τους μεγαλύτερους φόβους για το μέλλον.
Η ενσωμάτωση των σχετικών εφαρμογών σε προϊόντα και υπηρεσίες θα έχει καθοριστικό ρόλο στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και των εθνικών οικονομιών, ενώ η αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης από τον δημόσιο τομέα μπορεί να οδηγήσει στη βελτίωση της καθημερινότητας του πολίτη, στην αναβάθμιση των συστημάτων και των υπηρεσιών υγείας, στη βιωσιμότητα των πόλεων κ.ά.
Από την άλλη υπάρχει η ανησυχία για την επίπτωση υπάρχουν οι κίνδυνοι για την απασχολησιμότητα εκατομμυρίων εργαζομένων, των οποίων οι δουλειές θα επηρεαστούν από την αυτοματοποίηση.
Υπάρχει ο κίνδυνος να δημιουργηθούν νέα χάσματα και ανισότητες, ανάμεσα στους πρωτοπόρους και σε εκείνους που δεν καταφέρνουν να συμβαδίσουν, είτε είναι επιχειρήσεις, είτε είναι άτομα, είτε κοινωνίες.
Υπάρχει τέλος η ανησυχία για την ασφάλεια των δεδομένων και των δικαιωμάτων του πολίτη, ενάντια στην κυριαρχία τεχνολογικών κολοσσών με τεράστια οικονομική ισχύ, αλλά και τη δυνατότητα να ασκούν πολιτική, πολιτισμική και κοινωνική επιρροή σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ο τρόπος με τον οποίο η Ευρώπη θα απαντήσει σε αυτές τις προκλήσεις, θα καθορίσει τον τρόπο με τον οποίο η τεχνολογία – και ιδιαίτερα η επέλαση της Τεχνητής Νοημοσύνης – θα αγγίξει τις οικονομίες, τις κοινωνίες και τις ζωές μας στα επόμενα χρόνια.
Ο αγώνας για τεχνολογική κυριαρχία
Σήμερα, βρίσκεται σε εξέλιξη ένας αγώνας επιρροής ανάμεσα σε τρεις παγκόσμιες δυνάμεις, με διαφορετικές προσεγγίσεις: τις ΗΠΑ με το μοντέλο της ελεύθερης αγοράς, την Κίνα με ένα απόλυτα ελεγχόμενο από το κράτος μοντέλο και η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία εστιάζει περισσότερο στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Το προβάδισμα στην παραγωγή τεχνολογίας ανήκει σίγουρα στις ΗΠΑ, με τις μεγάλες εταιρίες της να επενδύουν δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια στην έρευνα και ανάπτυξη εφαρμογών Τεχνητής Νοημοσύνης – αλλά και στην ανάπτυξη υποδομών και υπηρεσιών επεξεργασίας ψηφιακών δεδομένων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση υστερεί σημαντικά σε αυτό τον τομέα και στα επόμενα χρόνια, οι επιχειρήσεις της θα εξαρτώνται όλο και περισσότερο από τις υπηρεσίες τρίτων. Αν, λοιπόν, μέχρι τώρα μας απασχολούσε το πρόβλημα της ενεργειακής εξάρτησης, πλέον έχουμε μπροστά μας μια ακόμα απειλή, που αφορά την τεχνολογική αυτονομία της Ευρώπης, ιδιαίτερα όσον αφορά την Τεχνητή Νοημοσύνη.
Ο ρυθμιστικός ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Υπάρχει, όμως, και η άλλη όψη: η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι παγκόσμιος πρωτοπόρος όσον αφορά τη ρύθμιση της χρήσης των νέων τεχνολογιών. Ήταν στην πρώτη γραμμή της ρύθμισης του απορρήτου δεδομένων, στην επιβολή της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας, στη ρύθμιση του περιεχομένου στο διαδίκτυο. Σήμερα, προωθεί την πρώτη δεσμευτική, ολοκληρωμένη πράξη ρύθμισης της Τεχνητής Νοημοσύνης με το σχέδιο κανονισμού AI Act. Ο κανονισμός αυτός θα αποτελέσει παγκόσμιο πρότυπο νόμου για την Τεχνητή Νοημοσύνη – αφενός επειδή θα είναι ο πρώτος, αφετέρου γιατί και οι ΗΠΑ και η Κίνα θα δεσμευθούν να τον εφαρμόσουν, αν θέλουν να διατηρήσουν την πρόσβασή τους στην ευρωπαϊκή αγορά των 500 εκατομμυρίων – μια από τις μεγαλύτερες και πλουσιότερες καταναλωτικές αγορές στον κόσμο. Ουσιαστικά, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αυτή τη στιγμή τη δυνατότητα να νομοθετεί για όλο τον πλανήτη, θέτοντας κανόνες που εφαρμόζονται πέρα από τη δικαιοδοσία της.
Γι’ αυτό και ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα είναι καθοριστικός στα επόμενα χρόνια.
Τεχνολογική ανάπτυξη με ανθρώπινο πρόσωπο
Είναι σημαντικό να συνδιαμορφώσουμε πολιτικές, οι οποίες θα βοηθήσουν την Ευρώπη να μειώσει το χάσμα, σε σχέση με τις ΗΠΑ και την Κίνα, κινητοποιώντας μια επενδυτική αναγέννηση στον τομέα της τεχνολογίας: με την ανάπτυξη κατάλληλων χρηματοδοτικών εργαλείων και κινήτρων, με την γενναία ενίσχυση των δαπανών για τεχνολογική έρευνα, με την υποστήριξη του οικοσυστήματος νεοφυούς επιχειρηματικότητας κ.ά.
Είναι εξίσου απαραίτητο, να διασφαλίσουμε στοχευμένα προγράμματα ενδυνάμωσης και ανάπτυξης δεξιοτήτων, ώστε να διασφαλιστεί ότι όλοι – από την πιο μικρή επιχείρηση μέχρι τους αγρότες μας και το σύνολο των εργαζομένων – θα μπορέσουν να προετοιμαστούν έγκαιρα και να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες που δημιουργεί η τεχνολογική ανάπτυξη, χωρίς κανείς να μείνει πίσω.
Καλούμαστε, τέλος, να εστιάσουμε στη συνδιαμόρφωση ευρωπαϊκών κανόνων και πολιτικών, αλλά και σε εποικοδομητική διατλαντική συνεργασία, ώστε να διασφαλίσουμε μια δυναμική, αλλά ταυτόχρονα ανθρωποκεντρική προσέγγιση στην τεχνολογική ανάπτυξη. Μια προσέγγιση που συνδυάζει την ελευθερία της αγοράς και του λόγου, με την ανάγκη για προστασία της ασφάλειας και των δικαιωμάτων των πολιτών, για τη διασφάλιση ισότιμης πρόσβασης στις ευκαιρίες που δημιουργεί η ψηφιακή πρόοδο. Μια προσέγγιση που ευθυγραμμίζει την τεχνολογική εξέλιξη με τις αρχές μιας φιλελεύθερης, δημοκρατικής κοινωνίας.
Σε αυτή την προσπάθεια μπορώ να συμβάλω ουσιαστικά, αξιοποιώντας την εξειδικευμένη γνώση και τη διατλαντική εμπειρία, που έχω αποκτήσει από την πολυετή σταδιοδρομία μου στις ΗΠΑ και τη συνεργασία μου με εταιρείες – ηγέτες στο χώρο της τεχνολογίας, όπως η Amazon.
Σε μια περίοδο κρίσιμων αποφάσεων για την Ευρώπη, για την Ελλάδα και για τις ζωές όλων μας, το αίτημα για αναβαθμισμένη, αποτελεσματική εκπροσώπηση στα κέντρα λήψης αποφάσεων είναι πιο ισχυρό από ποτέ. Είναι κάτι που μπορούμε να πετύχουμε, επιλέγοντας στην κάλπη ανθρώπους που μπορούν να κάνουν τη διαφορά.
