Γράφει η Σάρρα Ράπτη
Καθώς φτάνουμε στο τέλος της φετινής τουριστικής σεζόν, μια είναι η ερώτηση που κυριαρχεί σε όλες τις συζητήσεις που αφορούν τη μια από τις ναυαρχίδες της ελληνικής οικονομίας.
Μια είναι η ερώτηση που καλούμεθα και όλοι εμείς που ασχολούμαστε με το αντικείμενο, να απαντήσουμε με όσο το δυνατόν περισσότερη σαφήνεια και ακρίβεια.
Τι να περιμένουμε του χρόνου από τον τουρισμό; Ποιές είναι οι προβλέψεις για το επόμενο καλοκαίρι;
Δυστυχώς για άλλη μια χρονιά, δεν υπάρχουν προγνωστικά. Τα χρόνια που ακολούθησαν το 2012 οπότε και ο ελληνικός τουρισμός μετά από μια ολιγόχρονη καμπή μπόρεσε να επανέλθει με χρονιές ρεκόρ όχι μόνο σε αριθμούς αφίξεων τουριστών αλλά και σε αριθμούς εισπράξεων και εσόδων για τους ξενοδόχους αλλά και το ελληνικό κράτος, έκανε πολλούς ανθρώπους στον κλάδο να θεωρήσουν ότι το ελληνικό τουριστικό προϊόν κατάφερε επιτέλους να δημιουργήσει μια τάση ανεπηρέαστη από εξωγενείς παράγοντες όπως π.χ. κλειστούς προορισμούς λόγω πολεμικών συρράξεων (βλ. Τουρκία, Αίγυπτο και Τυνησία).
Η αλήθεια είναι ότι τα έτη 2012-2018, περίοδος που αγορές όπως η Τουρκία και η Αίγυπτος παρέμεναν χαμηλά στις προτιμήσεις των ταξιδιωτών, η Ελλάδα χωρίς ιδιαίτερες προσπάθειες και βελτιώνοντας το προϊόν της μόνο με επι μέρους πρωτοβουλίες επιχειρηματιών και χωρίς να υπάρχει συγκεκριμένος στόχος, συνοχή και μακροπρόθεσμος σχεδιασμός που να προβλέπει με ακρίβεια τις κινήσεις που θα έπρεπε να γίνουν έτσι ώστε το τουριστικό προϊόν να ενισχυθεί σε σημείο που δεν θα βάλλεται από εξωγενείς παράγοντες ακριβώς όπως συμβαίνει με προορισμούς όπως είναι η Ισπανία, η Πορτογαλία κ.α. κατάφερε να γίνει η πρωταγωνίστρια στην Ανατολική Μεσόγειο έχοντας πάρει μεγάλο ποσοστό κρατήσεων από όλες τις ανταγωνίστριες χώρες που λόγω πολιτικής αστάθειας παρέμεναν στη ¨μαύρη λίστα¨ των μεγάλων τουριστικών πρακτόρων ακόμα και όταν οι τιμές τους ήταν υπέρ του δέοντος δελεαστικές για την προσέλκυση του μαζικού τουρισμού.
Η αλήθεια είναι ότι εν τη απουσία των δυο κυριότερων ανταγωνιστών μας, κάναμε ελάχιστες βελτιώσεις στο προιον μας ενώ αντίθετα φροντίσαμε να ανεβάσουμε τις τιμές μας, γιατί γνωρίζαμε ότι ελλείψει ανταγωνισμού τα προηγούμενα χρόνια θα ήμαστε η πρώτη προτίμηση για πιο φτηνές και βασικό, πιο ασφαλείς διακοπές.
Και δυστυχώς όπως η προηγούμενη γενιά στον τουρισμό χρησιμοποιούσε συχνά την ατάκα ¨Μα που αλλού θα βρουν τέτοιο ήλιο και θάλασσα¨, η δική μας γενιά τα τελευταία χρόνια υιοθέτησε την ατάκα ¨Μα που αλλού θα βρουν την ασφάλεια¨.
Η αλήθεια είναι ότι μεγάλο μέρος των πελατών που ταξιδεύουν μέσω τουριστικών πρακτόρων και αποτελούν τον όγκο του μαζικού τουρισμού που διακινούν τα εν λόγω γραφεία ενίοτε δε δίνουν τόση βάση στην ασφάλεια τους.
Η απάντηση τους εν ολίγοις στο θέμα ασφάλειας και έχω υπάρξει μάρτυρας ουκ ολίγες φορές σε συζητήσεις πελατών που το αναφέρουν συχνά με αφέλεια είναι ¨Σε μένα θα συμβεί;¨
Προ δυο ετών, και βλέποντας ότι υπήρχε μια κινητικότητα που σύντομα θα έφερνε αρκετές αλλαγές στον εγχώριο τουρισμό, είχα φροντίσει σε πολλές μου συζητήσεις με παράγοντες του τουρισμού να εκφράσω την ανησυχία μου ότι αρχής γενομένης το 2019 και τουλάχιστον για μια διετία, το προϊόν μας θα βαλλόταν όχι μόνο από τις αγορές που θα επέστρεφαν με ιδιαίτερα δυναμικό τρόπο (βλ. Τουρκία) στον τουριστικό χάρτη, αλλά και από την ίδια μας την απροετοιμασία να ελιχθούμε και να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα με σκοπό να αποφύγουμε τη μείωση των τουριστικών αφίξεων και κατ΄επέκταση τη μείωση των τιμών και των εσόδων αφού μέχρι και σήμερα αδυνατούμε να βρούμε το δρόμο έτσι ώστε να κάνουμε το προϊόν μας ξεχωριστό και με πραγματική ¨ελληνική¨ ταυτότητα ξεφεύγοντας από τις πεπατημένες του παρελθόντος και εκσυγχρονίζοντας το τουριστικό μας προϊόν στο σύνολο του για να μπορεί να ανταγωνιστεί επάξια τις γείτονες χώρες .
Εν έτει 2019, η πραγματικότητα είναι ότι πολλοί ήταν αυτοί που προχώρησαν σε μειώσεις τιμών και προσφορές της τελευταίας στιγμής για να προσελκύσουν πελάτες, καθώς είδαν μείωση της μέσης διανυκτέρευσης σε σχέση με τα προηγούμενα δυο έτη, κενά δωμάτια τους ¨καυτούς μήνες¨ (δλδ. Ιούλιο και Αύγουστο) αλλά ακόμα και συνολική μείωση προσέλευσης τουριστών σε κάποιες περιπτώσεις .
Για άλλη μια φορά υπήρξε μονομέρεια, καθώς στις περισσότερες των περιπτώσεων, ο κάθε επιχειρηματίας δρούσε κατά το δοκούν και με γνώμονα το επιχειρηματικό του συμφέρον αδιαφορώντας για το ενδεχόμενο οι κινήσεις αυτές και η στρατηγική που επέλεγε να βλάπτουν το κοινό καλό και την αγορά στο σύνολο της.
Είναι άλλωστε γνωστό στον τουριστικό κύκλο ότι έστω και ένας επιχειρηματίας να επιλέξει να προχωρήσει σε μείωση τιμών για να κάνει το προϊόν του πιο ελκυστικό, είναι ικανός να συμπαρασύρει μαζί του ένα σημαντικό αριθμό επιχειρηματιών, που θα φροντίσουν να πράξουν αντιστοίχως κι αυτό είναι κάτι που οδηγεί σε λανθασμένες πρακτικές που ωφελούν μεν τους τουριστικούς πράκτορες με πολλαπλούς τρόπους, αλλά βλάπτουν τη συνολική εικόνα και των επιχειρηματιών που δείχνουν ανίκανοι να χειριστούν τις όποιες καταστάσεις προκύπτουν με ψυχραιμία, αλλά και του κράτους μας, το οποίο δείχνει να μην έχει κανένα έλεγχο και γνώση στο πως να διαχειρίζεται την τουριστική βιομηχανία.
Τι είναι λοιπόν αυτό που πρέπει να περιμένουμε από τον τουρισμό το 2020? Την έκπληξη. Το απρόβλεπτο. Οτιδήποτε έχει να κάνει με εξωγενείς παράγοντες που θα μπορέσουν να κρατήσουν το προϊόν μας μακριά από τις κακοτοπιές. Ήδη η χρεοκοπία του δεύτερου μεγαλύτερου τουριστικού πράκτορα παγκοσμίως, του Thomas Cook, έφερε απανωτές εξελίξεις στην εγχώρια αγορά με τις πιο δυσάρεστες να αφορούν τα χρέη που άφησε πίσω του ο όμιλος προς τους ξενοδόχους, καθώς και με το προσωπικό και τους υπαλλήλους της εν λόγω εταιρείας αλλά και των υπόλοιπων άμεσων και έμμεσων συνεργατών τους, να κατέληξαν λίγο πριν το τέλος της τουριστικής χρονιάς, να μείνουν χωρίς δουλειά.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο κατακερματισμός του Thomas Cook αλλά και η αποδυνάμωση του εδώ και αρκετό καιρό από τους ανταγωνιστές του, θα δημιουργήσει νέα δεδομένα για το μαζικό τουρισμό και νέες προκλήσεις για τις αγορές που εξαρτώνται απ΄αυτόν.
Στην παρούσα φάση, προτεραιότητά μας είναι όχι μόνο να εξελίξουμε το υπάρχον προϊόν βρίσκοντας τρόπους να το διατηρήσουμε ¨φρέσκο¨ και ελκυστικό, αλλά και ψάχνοντας νέους τρόπους να προσελκύσουμε πελάτες που για μας είναι στην παρούσα φάση αδικαιολογήτως απόντες.
Ίσως να μην ακουστεί πρωτότυπο, αλλά ο ιατρικός τουρισμός είναι μια ιδανική ευκαιρία για τη χώρα μας να εκμεταλλευτεί ουσιαστικά το εξαιρετικό της κλίμα και τις σύγχρονες και αναβαθμισμένες τουριστικές της μονάδες, αλλά ταυτόχρονα είναι και μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να παρουσιάσουμε το άψογα καταρτισμένο ιατρικό δυναμικό της χώρας μας σε τομείς όπως είναι η αισθητική χειρουργική, κάτι που θα μας κάνει να είμαστε ακουστοί, όχι μόνο για τον αρχαίο πολιτισμό μας, αλλά και για τη σημερινή μας πρόοδο και καινοτομία σε κομβικούς τομείς, όπως είναι αυτός της υγείας.
