Το νέο χωροταξικό σχέδιο του τουρισμού θα ανατεθεί και θα αρχίσει να εκπονείται εντός του 2018, αφού όπως ανακοίνωσε το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, «τις προηγούμενες ημέρες ολοκληρώθηκαν οι απαιτούμενες ενέργειες ώστε να “κλειδώσει” η χρηματοδότηση για την εκπόνηση της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του νέου Ειδικού Χωροταξικού Σχεδίου για τον Τουρισμό».
Αυτό πρακτικά σημαίνει πως εντός του 2019 θα πρέπει να υπάρξει ένα πρώτο σχέδιο και η ανάλογη διαβούλευση, αλλά επί της ουσίας με την εκπόνησή του ανοίγει και πάλι τον διάλογο για ένα σχεδιασμό που ποτέ δεν ήταν αποτελεσματικός, όπως αποδεικνύεται στην πραγματική ζωή.
Πάντως το Υπουργείο φαίνεται να βιάζεται για να προχωρήσει σε νέο σχέδιο. «Το αμέσως επόμενο διάστημα αναμένεται να ολοκληρωθεί και η ανάθεση εκπόνησης της σχετικής μελέτης αναθεώρησης του ΕΧΠ, που θα περιγράφει την εθνική στρατηγική για τη χωρική οργάνωση και ανάπτυξη του Τουρισμού, ενσωματώνοντας κατευθύνσεις για την τουριστική ανάπτυξη που θα λαμβάνουν υπόψη τον ιδιαίτερο χαρακτήρα και τις ανάγκες των διαφορετικών περιοχών της χώρας».
Θα πρέπει να σημειωθεί πως παράλληλα βρίσκονται σε εξέλιξη αντίστοιχες διαδικασίες για τη χρηματοδότηση εκπόνησης του ΕΧΠ για τις Ορυκτές Πρώτες Ύλες, το οποίο θα διαμορφώσει, βασικές κατευθύνσεις για τη χωρική οργάνωση του εξορυκτικού κλάδου σε εθνικό επίπεδο. Θα ακολουθήσει η αναθεώρηση των υπολοίπων ειδικών χωροταξικών που αφορούν στους τομείς των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, Βιομηχανίας, Υδατοκαλλιεργειών και Καταστημάτων Κράτησης.
Το Χωροταξικό και η Κρήτη
Το «Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό και της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού» που ισχύει σήμερα εγκρίθηκε το 2009 (με το ΦΕΚ 1138 Β/11.06.2009) ισχύει για μια δεκαπενταετία (2008-2023).
Θα πρέπει να σημειωθεί πως αποτελεί ένα θεωρητικό κείμενο χωρίς ουσιαστικό αναπτυξιακό αντίκρισμα, όπως φάνηκε εξαρχής και αποδείχθηκε στην πορεία του χρόνου. Το μόνο δεδομένο που προκάλεσε το χωροταξικό του τουρισμού μόνο προβλήματα προκάλεσε λόγω των απαγορεύσεων. Είναι χαρακτηριστικό πως στην Κρήτη ακολουθώντας το γενικό χωροταξικό σχέδιο είχε δύο μητροπολιτικά κέντρα σε Ηράκλειο και Χανιά και σε ότι αφορά τις υποδομές τουρισμού προέβλεπε πέντε εγκαταστάσεις γκολφ στην Κρήτη. Η μία στην περιοχή της Σητείας, η άλλη στην περιοχή της Ελούντας και από μία σε Ηράκλειο, Ρέθυμνο και Χανιά. Είναι προφανές πως σήμερα το θέμα έχει ατονήσει πλήρως και πως ο γκολφικός τουρισμός δεν βρίσκεται στις προτεραιότητες του νησιού συνολικά. Ειδικά σε μια περίοδο που αναδεικνύεται σε μείζον το πρόβλημα της ανομβρίας, η προοπτική τέτοιων υποδομών μοιάζει δύσκολη.
Απουσιάζει ο Άγιος Νικόλαος
Παράλληλα, το χωροταξικό του τουρισμού έκανε αναφορά στους τρεις μεγάλους ορεινούς όγκους της Κρήτης, ως χώρους ανάπτυξης του εναλλακτικού τουρισμού, ενώ όλη την τουριστική βόρεια ζώνη του νησιού την αποτύπωνε ως περιοχή ανάπτυξης του μαζικού τουρισμού. Ένα από τα θέματα που ξενίζουν είναι η απουσία του τουριστικού λιμένα Αγίου Νικολάου, αφού ένα λιμάνι που εξυπηρετεί επί σειρά ετών κρουαζιερόπλοια βρίσκεται εκτός σχεδιασμού και ρόλου στην χωροταξική οργάνωση του τουρισμού.
Είναι χαρακτηριστικό πως για τις αναπτυγμένες τουριστικά περιοχές και από τις 20 περίπου προβλέψεις που είχε ο σχεδιασμός, σχεδόν καμία δεν φαίνεται στη δεκαετία που διέρρευσε να έχει προχωρήσει αποτελεσματικά και σε μεγάλη κλίμακα, επιφέροντας ουσιαστικές και μεγάλες βελτιώσεις στον τουρισμό.
Αν εξαιρέσει κανείς την γενικότερη προσπάθεια ανάδειξης των στοιχείων ταυτότητας και αναγνωρισιμότητας κάθε τέτοιας περιοχής, που αποτελεί γενικό στόχο των τουριστικών περιοχών με μεγάλη ανάπτυξη, δεν έχουν καταγραφεί ουσιαστικά μέτρα για την βελτίωση της εισόδου των πόλεων και της σήμανσης των πόλεων της Κρήτης, ούτε είδαμε πραγματικές δράσεις για την ένταξη των αναξιοποίητων τουριστικά πόρων της ενδοχώρας στο προσφερόμενο προϊόν, με παράλληλη προστασία και διαφύλαξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους. Πολύ δε περισσότερο δεν διαπιστώσαμε μέτρα εξυγίανσης και βελτίωσης των περιοχών που συγκεντρώνουν σημαντικό αριθμό σημείων τουριστικού ενδιαφέροντος καθώς και των τουριστικών διαδρομών.
Προστασία, ανάδειξη και αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος. Κατασκευή νέων, συμπλήρωση και αναβάθμιση υφιστάμενων τεχνικών, κοινωνικών (περίθαλψης και αθλητισμού), περιβαλλοντικών και πολιτιστικών υποδομών (μουσεία, κ.λπ.). Αναβάθμιση υφιστάμενων καταλυμάτων και κατά περίπτωση κατασκευή νέων καταλυμάτων 4 και 5 αστέρων σε κατάλληλες θέσεις κατά προτεραιότητα εντός σχεδίων πόλεων, ορίων οικισμών και ζωνών χρήσεων γης που επιτρέπουν τη χωροθέτηση τουριστικών δραστηριοτήτων.
Τα κίνητρα στα ξενοδοχεία
Ακόμα και η παροχή κινήτρων για ολοκληρωμένο εκσυγχρονισμό τουριστικών υποδομών δεν χαρακτηρίζεται ικανοποιητική λόγω των μνημονιακών συνθηκών και του γεγονότος ότι ο αναπτυξιακός νόμος δεν προχώρησε με τον τρόπο που θα βοηθούσε τις επιχειρήσεις.
Τέλος, το όριο αρτιότητας για τη δόμηση κύριων τουριστικών καταλυμάτων, εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών, προβλημάτισε έντονα, διότι από τα τέσσερα (4) στρέμματα που ίσχυαν μέχρι τότε στα δεκαπέντε (15), ενώ η μέγιστη πυκνότητα περιορίστηκε στις 10 από τις 12 κλίνες ανά στρέμμα ενώ για ξενοδοχεία πέντε και τεσσάρων αστέρων αντίστοιχα σε 8 και 9 κλίνες ανά στρέμμα.
