του Χάρη Ντιγριντάκη
Διαγράφονται οφειλές 3 δις. Ευρώ του ΟΣΕ προς το δημόσιο
Αύξηση 40% στα τέλη χρήσης το 2020
Τροχοδρομεί στις ράγες του εξορθολογισμού των δαπανών του, καθώς και της επαύξησης των εσόδων του ο ΟΣΕ. Ταυτόχρονα αναδιαμορφώνει ριζικά όλο το πλαίσιο λειτουργίας του στην κατεύθυνση μεγέθυνσης του κοινωνικού του ρόλου.
Τα παραπάνω προκύπτουν από το Επιχειρησιακό Σχέδιο του Οργανισμού για την περίοδο 2018-2022 που μέρος του παρουσιάζει σήμερα ο ΕΤ της Κυριακής πλάνο που ουσιαστικά ετέθη λίαν προσφάτως σε ισχύ.
Σύμφωνα με αυτό τα έσοδα από την αύξηση χρήσης της σιδηροδρομικής υποδομής προκύπτουν από την :
1. αύξηση της χρήσης της υποδομής από το 2019 λόγω εισόδου νέων operators ευρέως στον τομέα των μεταφορών, 2. την υπογραφή νέων συμβάσεων πρόσβασης και 3. τη συνακόλουθη και αναμενόμενη αύξηση του εμπορευματικού κυρίως έργου. 4. στα παραπάνω έσοδα έχουν συμπεριληφθεί ετήσιες αυξήσεις στα τέλη χρήσης υποδομής ως ακολούθως : • 2019/2018 : 2% • 2020/2019 : 3% • 2021/2020 : 40% • 2022/2021 : 40.
Σύμφωνα με το Σύμφωνα με το Επιχειρησιακό Σχέδιο η πρόβλεψη για την αύξηση των τελών κατά 40% στηρίζεται:
Στην αύξηση της χωρητικότητας του δικτύου και στην γενικευμένη αναβάθμιση της ποιότητάς του ως προς τη λειτουργικότητα, τις εξυπηρετήσεις και την ασφάλειά του, στοιχεία που τεκμηριώνουν και την δυνατότητα αύξησης των τελών χωρίς τη δημιουργία προβλημάτων στη σιδηροδρομική αγορά.
Στην υποεκτίμηση του κόστους των παρεχόμενων υπηρεσιών ( έως και υποτετραπλάσια), η οποία αφενός δεν καλύπτει το κόστος παραγωγής των υπηρεσιών και αφετέρου οδηγεί σε αυξημένες ανάγκες δημόσιας χρηματοδότησης.
Όπως υπογραμμίζει στον ΕΤ της Κυριακής ο Πρόεδρος του ΟΣΕ κ. Γιώργος Κακουλάκης :
«Tο επιχειρησιακό σχέδιο του ΟΣΕ 2018-2022 είναι ίσως το πιο πλήρες που έχει μέχρι σήμερα εγκριθεί από το Υπουργείο, όπως αποδέχτηκαν και οι υπηρεσιακοί παράγοντες του, που το εξέτασαν και προώθησαν για έγκριση, χωρίς να υπάρχουν ιδιαίτερες παρατηρήσεις ή ενστάσεις.
Προβλέπονται 8 προγράμματα δράσης που εξειδικεύονται σε 63 επιμέρους δράσεις. Συγκεκριμένα οι στόχοι είναι:
1. Η οικονομική βιωσιμότητα με αύξηση των λειτουργικών εσόδων, μείωση του λειτουργικού κόστους μέσω της σύγχρονης τεχνολογίας, θεσμικές ρυθμίσεις όπως η λογιστική μεταφορά επιχορηγήσεων ΠΔΕ σε μελλοντικά έσοδα και η οριστική (λογιστική) διαγραφή του χρέους.
2. Δράσεις για την εύρυθμη λειτουργία του δικτύου όπου προγραμματίστηκαν έργα συντήρησης, ανάταξης, προμήθεια εξοπλισμού συνολικού κόστους 157 εκ ευρώ έως το 2022 καθώς και εργασίες συντήρησης 30 εκ ευρώ και ανάταξης 280 εκ. ευρώ.
3. Δράσεις για την ανάπτυξη του δικτύου και αναβάθμιση της ασφάλειας
4. Βελτίωση των υπηρεσιών και της διαχείρισης της κυκλοφορίας.
5 Εισαγωγή καινοτομιών και νέας σιδηροδρομικής τεχνολογίας με σύγχρονα πληροφοριακά συστήματα.
6. Περαιτέρω ανάπτυξη και εκσυγχρονισμό της σιδηροδρομικής ακαδημίας, όπως ήδη έχει ξεκινήσει και με τη συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής.
7. Εκπλήρωση των Κανονιστικών Απαιτήσεων.
8. Οργανωτικός Εκσυγχρονισμός και Αναβάθμιση του Ανθρώπινου Δυναμικού».
Όπως επισημαίνεται στο Επιχειρησιακό η συνεχής περιστολή του λειτουργικού κόστους είναι στρατηγικής σημασίας για τον ΟΣΕ και επιδιώκεται κύρια μέσω της αξιοποίησης σύγχρονης τεχνολογίας, αποτελεσματικής διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού, ανάπτυξης διαφανών διαδικασιών προμήθειας υλικών και ανάθεσης έργων.
Ο περιορισμός του λειτουργικού κόστους θα οδηγήσει σε μικρότερη επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού από τον ΟΣΕ συμβάλλοντας στη μείωση του δημόσιου ελλείμματος.
«Η δραστηριοποίηση του ΟΣΕ οφείλει να αποβλέπει στη βελτίωση της παροχής υπηρεσιών διαχείρισης της υποδομής του σιδηροδρομικού δικτύου . Ένα υψηλό κόστος λειτουργίας και κυρίως η μη συνετή διαχείριση του σκέλους των εξόδων ή η χαμηλή συσσώρευση εσόδων μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη θετική εικόνα των αποτελεσμάτων.
Ως προς τη μείωση των δαπανών, διακρίνονται 2 σκέλη : • Ως προς την μείωση των δαπανών όπως τα έξοδα μισθοδοσίας, τις αναλώσεις, τις δαπάνες συντήρησης, μετά από 5 έτη συρρίκνωση καθώς και ένταξη του προσωπικού στο ενιαίο μισθολόγιο του Δημοσίου, αυτή έχει φτάσει στα όριά της και θα πρέπει να υπάρξει αντιστροφή, διότι ο άνω περιορισμός είχε δυσμενή επίπτωση στη λειτουργία του και πλέον δεν είναι σε θέση να καλύψει με ασφάλεια την υπάρχουσα ζήτηση υπηρεσιών.
Πολλώ δε μάλλον της αναμενόμενης σημαντικής αύξησής της μετά την ολοκλήρωση των έργων, αύξηση της χωρητικότητας και είσοδο νέων operators.
•Ως προς τις υπόλοιπες λειτουργικές δαπάνες, δαπάνες κοινής ωφέλειας, έμμεσα έξοδα κλπ., παρότι ήδη έχουν ελαχιστοποιηθεί, θα καταβληθεί προσπάθεια για περαιτέρω μείωσή τους, ιδιαίτερα εφόσον βοηθήσουν και εξωτερικοί παράγοντες όπως μείωση τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, καυσίμων, ευρύτερη διάδοση φυσικού αερίου, ένταξη σε τηλεπικοινωνιακά δίκτυα, outsourcing, κλπ. Τα χρηματοοικονομικά έξοδα βαίνουν μειούμενα λόγω της σταδιακής εξόφλησης από τον εγγυητή παλαιότερων δανείων και μεταφοράς ορισμένων εξ’ αυτών (EUROFIMA).
Για τις αποσβέσεις αναμένεται σημαντική μείωσή τους, παρότι η προηγούμενη αντίληψη της μεταφοράς της περιουσίας του ΟΣΕ στο Δημόσιο έχει μετατραπεί σε δυνητική και δεν προβλέπεται να πραγματοποιηθεί αλλά να παραμείνει στον διαχειριστή υποδομής, όμως αφενός έχει μεταφερθεί το τροχαίο υλικό, πιθανόν θα μεταφερθούν τα επενδυτικά ακίνητα, και αφετέρου θα προταθεί διαφορετική και σωστή λογιστική αντιμετώπιση όσον αφορά τα χρηματοδοτούμενα έργα», σημειώνεται χαρακτηριστικά.
Θεσμικές Ρυθμίσεις
Με σκοπό την αποκατάσταση της χρηματοοικονομικής εικόνας του Οργανισμού κρίνονται αναγκαίες ορισμένες θεσμικές και άλλες ρυθμίσεις όπως οι ακόλουθες:
Α. Οριστική διαγραφή του χρέους του ΟΣΕ προς το Δημόσιο και άλλες λογιστικές διευθετήσεις. Τα χρέη του ΟΣΕ προς το Δημόσιο από εγγυημένα δάνεια διαγράφονται με διαφάνεια σύμφωνα με την εναρμονισμένη κοινοτική νομοθεσία και αναλαμβάνονται επίσης οι μελλοντικές καταπτώσεις εγγυημένων δανείων ως υποχρέωση του Δημοσίου έναντι του ΟΣΕ που ήταν ο μοναδικός διαχειριστής υποδομής πανευρωπαϊκά (σε επίπεδο Ε.Ε.) ο οποίος δεν έλαβε καμία κρατική επιχορήγηση τουλάχιστον κατά την 15ετία 1995‐2010, μάλιστα σε περίοδο αλματώδους ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.
Κατά τη διάρκεια της 15ετίας 1995‐2010 παρά την ελληνική (Ν. 1300 και Ν. 2671) και κοινοτική (91/440) νομοθεσία, δεν χρηματοδοτήθηκε το επενδυτικό πρόγραμμα του οργανισμού για την προμήθεια τροχαίου υλικού, το επενδυτικό πρόγραμμα για την υποδομή χρηματοδοτήθηκε μερικώς, δεν δόθηκε καμία αποζημίωση για την παροχή καθολικής υπηρεσίας την οποία παρείχε ο ΟΣΕ για κοινωνικούς και πολιτικούς λόγους, για ζημιογόνα δρομολόγια και καμία αποζημίωση για την μη ανάκτηση του 100% των τελών υποδομής.
Για αυτή την ανωτέρω αποζημίωση το Δημόσιο χορηγούσε εγγυήσεις για να δανείζεται ο ΟΣΕ με αποτέλεσμα να έχει συσσωρευτεί χρέος του ΟΣΕ έναντι του Ελληνικού Δημοσίου ύψους 8,9 δις ευρώ την 31/12/2017 το οποίο με την εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με την οδηγία 2012/34/ΕΕ αναμένεται να διαγραφεί.
Το συνολικό χρέος του ΟΣΕ από δάνεια με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου ανέρχεται σε 2,3 δις ευρώ την 31/12/2017.
Η διαγραφή των εν λόγω χρεών θα επιφέρει σημαντική βελτίωση στις χρηματοοικονομικές καταστάσεις του Οργανισμού. Για περαιτέρω βελτίωση και ορθότερη παρουσίαση της κατάστασης συνολικού εισοδήματος υπάρχει η βούληση τα ποσά των χρηματοδοτήσεων για τα επενδυτικά προγράμματα υποδομής από το Π.Δ.Ε. να μεταφερθούν από το λογαριασμό «Ποσά προς Αύξηση Μετοχικού Κεφαλαίου» στον λογαριασμό «Μελλοντικά ‘Εσοδα» σύμφωνα με το ΔΛΠ 20.
Ο εν λόγω χειρισμός θα μειώσει σημαντικά το ποσό των αποσβέσεων που αναγνωρίζονται και θα αποτυπώνει την πραγματική επίδοση του Οργανισμού, καθώς τα προς απόσβεση πάγια επιχορηγούνται. Αυτό απαιτεί νομοθετική παρέμβαση καθώς με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο τα ποσά αυτά υποχρεωτικά μετοχοποιούνται. Δεν έχει γίνει κάποια μετοχοποίηση των σχετικών ποσών από το 2006. Τέλος προβλέπεται η λογιστική μεταφορά 3 δις ευρώ.
Εργασίες Ανάταξης Δικτύου
Κατά το Επιχειρησιακό Σχέδιο οι εργασίες ανάταξης περιλαμβάνουν παρεμβάσεις σε τμήματα του δικτύου όπου επιβάλλεται αντικατάσταση στοιχείων της επιδομής και των συστημάτων, κυρίως λόγω παλαιότητας των υλικών και των κατασκευών, βανδαλισμών και κλοπών και έλλειψης επαρκούς συντήρησης.
Η αποτύπωση των απαιτούμενων εργασιών ανάταξης αναλύεται και κατανέμεται ανά διακριτό τμήμα του δικτύου με πλήρη αντιστοίχιση των απαιτούμενων εργασιών και του προϋπολογισμού τους. Ο προϋπολογισμός των εργασιών ανάταξης άμεσης προτεραιότητας ανέρχεται στο ύψος των 165 εκ. ευρώ (χωρίς ΦΠΑ).
Από το ανωτέρω ποσό θα πρέπει να αφαιρεθούν οι εκπτώσεις που αναμένεται να επιτευχθούν. «Η χρηματοδότηση στο μεγαλύτερο μέρος μπορεί να προέλθει από πλεονασματικά χρηματικά διαθέσιμα του ΟΣΕ που είναι της τάξης των 80 εκατ. ευρώ και μέρος του χρέους της ΤΡΑΙΝΟΣΕ απέναντι του για τα οποία όμως δεν υπάρχει σχετική έγκριση στον προϋπολογισμό καθώς αυτά αποτελούν μεν περιουσιακό στοιχείο της εταιρείας αλλά μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για την πληρωμή ληξιπρόθεσμων οφειλών του Οργανισμού.
Είναι λοιπόν αναγκαία η ένταξη ορισμένων έργων ανάταξης, τα οποία κρίνονται επιλέξιμα, σε συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και ενέργειες για την αύξηση των πιστώσεων στον τακτικό προϋπολογισμό. Η ολοκλήρωση των εργασιών ανάταξης εκτιμάται ότι μπορεί να γίνει σε χρονικό ορίζοντα 33 μηνών από την συμβασιοποίηση τους και εκτιμάται περί τα τέλη του 2022, με την προϋπόθεση ότι η δημοπράτησή τους θα συντελεστεί μέσα στο 2019» υπογραμμίζεται στο Ε. Σ.
Συμπληρωματικά έργα ανάταξης σιδηροδρομικής υποδομής
Για την ολοκλήρωση της ανάταξης της σιδηροδρομικής υποδομής, πέρα από τα έργα άμεσης προτεραιότητας, θα απαιτηθούν και συμπληρωματικά έργα.
Το φυσικό αντικείμενο των έργων αυτών αποτελεί κυρίως η ανάταξη γραμμών εκτός ΠΑΘΕΠ, όπως π.χ. στη γραμμή Θεσσαλονίκη – Φλώρινα, Πάτρα – Καλαμάτα, Πολύσιτος – Αλεξανδρούπολη, την αντικατάσταση ελαστικών υποθεμάτων σε υπόλοιπα (εκτός αυτών της άμεσης προτεραιότητας τμημάτων), την κατασκευή αντιστηρίξεων σε προβληματικά σημεία της γραμμής, την τοποθέτηση περιφράξεων και την προμήθεια και τοποθέτηση εξοπλισμών επιδομής, όπως π.χ. συσκευές θέρμανσης αλλαγών.
Το συνολικό κόστος των συμπληρωματικών έργων ανέρχεται περίπου σε 137 εκατ. ευρώ περίπου και η χρηματοδότηση πρέπει να διερευνηθεί μέσω συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων, όπου ισχύουν οι κανόνες επιλεξιμότητας, καθώς και από πόρους ΟΣΕ.
Το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης εκτιμάται ότι θα ξεκινήσει μετά την ολοκλήρωση των έργων άμεσης προτεραιότητας, τα οποία κρίνονται πιο επείγοντα.
Προσλήψεις προσωπικού
Οι ανάγκες του ΟΣΕ σε προσωπικό σύμφωνα με το Ε. Σ. στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού του αλλά και της αύξησης της δραστηριότητάς του σε συνάθροιση με τις αθρόες αποχωρήσεις του προσωπικού διαφόρων κλάδων και ειδικοτήτων καθιστούν ιδιαίτερα δυσχερές το έργο που καλείται να επιτελέσει όσον αφορά την παροχή βελτιωμένων υπηρεσιών στις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις , αλλά και τη λειτουργία του σε ανταγωνιστικά πλαίσια στον τομέα των μεταφορών.
Είναι χαρακτηριστικό της έλλειψης προσωπικού το ότι σε σύνολο δύο χιλιάδων ενενήντα επτά (2.097) προβλεπόμενων οργανικών θέσεων, στον ΟΣΕ υπηρετούσαν μέχρι τις 31.12.2017 χίλια εκατό σαράντα επτά (1.147) άτομα και βαίνει συνεχώς μειούμενο.
Ο ΟΣΕ για την κάλυψη των αναγκών του σε προσωπικό είχε υποβάλει αίτημα προς το ΥΠΟΜΕΔΥ την πρόσληψη προσωπικού 160 ατόμων διαφόρων ειδικοτήτων, στα πλαίσια της νομοθεσίας περί προσλήψεων.
Τελικά εγκρίθηκαν 36 άτομα και η πρόσληψή τους θα ολοκληρωθεί μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2018. Βάσει της αναλογίας προσλήψεων – αποχωρήσεων έως το 2021, ο ΟΣΕ θα μπορούσε να προσλάβει, και επί πλέον προσωπικό.
Ήδη έχει υποβάλλει νέο αίτημα προς το ΥΠΟΜΕΔΙ την πρόληψη σαράντα εννιά (49) ατόμων διαφόρων ειδικοτήτων και αναμένει την ΠΥΣ προκειμένου να προβεί στη διαδικασία που απαιτείται για την πρόσληψή τους μέσω ΑΣΕΠ.
Το κόστος που θα προκύψει από την πρόσληψη αυτού του προσωπικού θα καλυφθεί από την αντίστοιχη προγραμματισμένη αποχώρηση του προσωπικού , αλλά και από την εξοικονόμηση πόρων που θα προκύψουν μετά την εφαρμογή του Επιχειρησιακού Σχεδίου.
